„Фокусот е на билатералните разговори со г-дин Ердоган.“ Заменик-портпаролот на владата, Штефен Мајер, не сакаше да образлага многу повеќе на прес-конференцијата во врска со посетата на канцеларот Фридрих Мерц (69) на Турција денеска (29.10) и утре. Тој ја опиша како „првична посета“ на Мерц на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган (71) и додаде дека околу тоа ќе има „мала програма“.

Двајцата лидери се сретнаа накратко на меѓународната сцена повеќепати откако Мерц ја презеде функцијата, вклучително и во мај во Тирана, Албанија. Турција е клучен сојузник на НАТО, но е далеку од тоа да биде членка на Европската Унија (ЕУ).

Самиот термин „првична посета“ е значаен - подразбира новодојденец од едната страна и етаблиран играч од другата. Канцеларот Олаф Шолц исто така оствари таква посета: Во март 2022 година, нешто помалку од три месеци по преземањето на функцијата, тој отпатува во турската престолнина во еднодневна посета. Ангела Меркел, од своја страна, ги посети Истанбул и Анкара во 2006 година, единаесет месеци откако стана канцелар.

За сите тројца канцелари е заедничко тоа што беа зависни од Турција од различни политички причини. Меркел, на пример, во управувањето со приливот на бегалци во 2015 година, Шолц по почетокот на руската војна против цела Украина во февруари 2022 година, а Мерц поради важната улога што Анкара би можела да ја игра како посредник и во војната во Украина и во конфликтот во Газа.

Различни времиња

Ако се фрли поглед назад, кон минатото, ќе се види колку многу се промениле улогите. Хелмут Кол, канцелар од 1982 до 1998 година, ја посети Турција за првпат по речиси три години. Неговиот наследник, Герхард Шредер, шеф на германската влада од 1998 до 2005 година, чекаше дури пет и пол години пред својата прва посета.

Овој поглед 20 години во минатото открива и една од тешките и тековни контроверзии. Турција веќе аплицираше за членство во Европската Унија во 1999 година. Ова барање секогаш беше критички гледано од Германија - на големо разочарување на Анкара. Формалните преговори за пристапување започнаа во 2005 година, но тие се заглавени со години.

Координатите на германската политика кон Турција се поместија, објаснува научникот Јашар Ајдин од Фондацијата Наука и политика (СВП). Во последно време, меѓу Берлин и Анкара се разви „прагматичен и трансакциски однос“. Тој се базира на геополитичка и логика на моќ, вели Ајдин за ДВ.

Според научникот, кој спроведува истражувања во Центарот за применети турски студии (ЦАТС) на СВП, почетната точка за оваа промена бил „договорот за бегалците“ на канцеларката Меркел од 2016 година, кој ја смирил домашната германска дебата во тоа време. Следеше војната во Украина и други нови геополитички предизвици. „Тоа е давање и земање“, оценува Ајдин. Односот, според него, се поместил „кон симетрија“. И за разлика од времето на канцеларот Кол, кој секогаш водеше рестриктивна политика на оружје кон Турција, сега има поотворен пристап кон Анкара.

Што може да му донесе посетата на канцеларот Мерц на турскиот претседател? Ајдин прво ја споменува симболиката на моќта. Во понеделникот (27.10), во Анкара беше британскиот премиер Кир Стармер. Патем, тој одби да се сретне со претставници на опозициската ЦХП (Џумхуриет Халк Партиси), која во крајна линија е негова социјалдемократска сестринска партија. Затоа, пак, Стармер и Ердоган свечено потпишаа договор за авиони Еврофајтерс. Турција купува 20 Еврофајтерс од Велика Британија.

Ајдин понатаму укажува на улогата на Германија како најголема земја во ЕУ, со околу три милиони турски мигранти, и како најважен пазар за продажба на турски производи. Ердоган, исто така, се надева на модернизација на царинската унија со ЕУ.

Во однос на европската политика и поради влијанието на Анкара врз турските мигранти во Германија, христијанските партии отсекогаш биле критични кон курсот на Турција. За тоа придонесоа и ограничувањата на основните демократски права и потиснувањето на опозицијата во таа земја. Аналена Бербок, до почетокот на мај министерка за надворешни работи од редовите на Зелените, повеќепати ја налути турската страна со своите остри критики.

Според владини кругови во Берлин, посетата на Мерц има за цел поблиска соработка во областите на економијата, миграцијата и безбедноста. Ова одговара на актуелните предизвици.

Министерот за надворешни работи на Германија, Јохан Вадефул, отпатува во инаугуративна посета на Анкара единаесет дена пред канцеларот. Вадефул можеби веќе го посочи тонот што ќе ја карактеризира и посетата на Мерц.

Германскиот министер за надворешни работи ја нагласи важноста на Турција како клучен партнер и сојузник во НАТО. Главните теми беа ситуацијата во Газа и војната на Русија против Украина. Критичките гласови едвај се слушаа. И, според телевизијата АРД, Вадепул рече дека Германија сака напредок во односите ЕУ-Турција. „Сакаме ажурирање на царинската унија, сакаме визна либерализација. Генерално, сакаме позитивна агенда.“

Овој текст првично е објавен на ДВ на германски јазик