Комплексните прашања обично бараат комплексни одговори – како што е прашањето: што го предизвикува аутизмот? Стручњаците од оваа област ја дебатираат оваа тема веќе со децении. Сега, американскиот претседател Доналд Трамп тврди дека ја има решено мистеријата.

Министерството за Здравство и човечки услуги на САД (МЗЧУ) покрена голема иницијатива за тестирање и истражување за да утврди „што ја предизвикало аутистичната епидемија“ до септември 2025 година, изјави секретарот Роберт Ф. Кенеди Јуниор во април.

Бројот на луѓе кои се дијагностицирани со аутизам во САД расте веќе со децении. Во 2020 година, околу 1 од 36 деца биле идентификувани на аутистичниот спектар. Тоа е зголемување од 1 на 150 деца во 2000 година, според податоци од Центарот за Контрола и Превенција на Болести на САД (ЦКЗ).

На неделната меморијална служба за починатиот десничарски активист Чарли Кирк, кој беше застрелан и убиен на 10 септември, Трамп најави „неверојатно“ соопштение во врска со аутизмот.

„Мислам дека го најдовме одговорот на аутизмот“, изјави Трамп.

Како што пренесува Вашингтон Пост, владата ќе ги презентира наодите кои го поврзуваат лекот против болки, Тајленол, со аутизмот. Според овие наоди, луѓето кои земаат Тајленол за време на бременост имаат значително зголемен ризик да родат дете што е на аутистичниот спектар. Тајленол е достапен без рецепт во САД; неговата активна состојка, ацетаминофен, е хемиски идентична со популарниот европски лек против болки, парацетамол.

Меѓутоа, од научна гледна точка, фокусирањето на еден активна состојка како причина за аутизам не е исправно. Опсежни студии покажале дека нема каузален ефект, туку само минимално зголемување на ризикот, според Кристин М. Фрејтаг, директор на Одделот за Детска и Адолесцентска Психијатрија, Психосоматика и Психотерапија на Универзитетската Болница во Франкфурт.

Истражувачите: Еден лек не е одговорен за аутизмот

Земањето на лекови против болка за време на бременост генерално се смета за ризично. Но, сите невролошки развојни нарушувања, вклучувајќи го и аутизмот, се поврзани со полигенетски ризици, според Фрејтаг. Со други зборови, ниту еден активна состојка во лековите, ниту индивидуалните гени не се одговорни. 

Наместо тоа, стотици до илјадници генетски варијанти веројатно играат улога. Луѓето кои носат една генетска варијанта од таа група имаат минимален ризик да развијат аутизам. Само кога овие варијанти се акумулираат, ризикот се зголемува.

Истражувачите исто така постојано посочуваат дека, покрај наследните генетски мутации, и еколошки ефекти како загадувачи, фина прашина, микропластика или еколошки токсини можат исто така да го зголемат ризикот од аутизам.

По децениски истражувања на генетските и неуронаучни причини за аутизмот, „идејата дека можеме да ги најдеме причините до септември е нереална“, изјави Џеф Бард, когнитивен невронаучник и експерт за аутизам на Универзитетот во Оксфорд и Универзитетскиот Колеџ во Лондон, за ДВ во април.

Вакцините не предизвикуваат аутизам

Тврдењето дека вакцините се причината за растечките стапки на аутизмот повеќепати било демантирано со силни докази.

Во последните две децении, научниците спровеле голем број обемни и прецизни студии за да утврдат дали некој аспект на вакцинацијата може да предизвика аутизам. Ниту една не покажала никаква поврзаност помеѓу аутизмот и вакцините дадени или за време на бременоста или по раѓањето.

„Не е пронајдена никаква врска помеѓу аутизмот и вакцините, вклучително и тие кои содржат тимерасол, соединение базирано на жива“, велат од Националните Институти за Здравство на САД (НИЗ).

Лажното тврдење дека вакцините предизвикуваат аутизам првично доаѓа од една студија објавена во 1998 година која сугерираше поврзаност помеѓу вакцината за мали сипаници, заушки и рубеола (СЗР) и проблеми со развојот на мозокот.

Подоцна, беше откриено дека студијата има сериозни грешки и беше повлечена. Сепак, штетата која ја направи таа студија продолжува да живее. 

Историјата на антивакцинскиот активизам на Кенеди е добро документирана. Исто така, минатиот месец тој му посочи на ЦКЗ да ги истражи врските помеѓу вакцините и аутизмот, и покрај претходните истражувања на агенцијата кои не покажаа никаква поврзаност.

Секретарот на МЗЧУ исто така ги минимизираше последиците од епидемијата на мали сипаници во Тексас која инфицирала 500 луѓе и убила две невакцинирани деца.

Скепса кон целите на Кенеди

Претставниците на заедницата за аутизам скептично го примија соопштението на секретарот на МЗЧУ. Националното Друштво за Аутизам на Велика Британија го нарече тврдењето на Кенеди „лажна вест".

„Ние сме згрозени од безосетниот и анти-научен начин на кој Трамп и РФК Јуниор зборуваат за луѓето со аутизам“, рече Тим Николс, помошник-директор за политики, истражувања и стратегија при Националното Друштво за Аутизам на Велика Британија. „Не ли би било подобро ако тие можат да ги искористат своите големи финансиски ресурси за да го подобрат животот на луѓето со аутизам и нивните семејства и да ја подобрат општествената свест за аутизмот?“

Бард изјави дека „тензиите“ во начинот на размислување и истражување на аутизмот се чести, особено кога станува збор за идејата да се намали или исчезне. Некои групи за застапување тврдат дека аутизмот не е болест и „затоа нема што да се ‘лечи’“, рече Јарли.

Но, други тврдат дека тие што велат дека аутизмот не е нарушување „ги надминуваат гласовите на голем број луѓе со аутизам кои сметаат дека нивните животи биле негативно погодени од аутизмот“, рече Бард.