Водителот на сатиричната информативна програма „Quotidien“ на француската телевизија во понеделникот вечерта (6.10) носеше црвен кловновски нос и држеше шарени жонглирачки топки. Во позадина свиреше циркуска музика, а на циркуски знак пишуваше „Франција“. Оваа симболика беше премногу очигледна, бидејќи француската политика се трансформираше во спектакл што е тешко да се разбере. А од тоа може да профитираат особено екстремистите.

Денот започна со тресок: премиерот Себастијан Лекорну неочекувано ја поднесе својата оставка заедно со оставките на министрите што ги назначи 14 часа претходно. Тие станаа најкратковечната влада од 1924 година.

Лекорну поднесе оставка затоа што Бруно Ретајо од конзервативните Републиканци (ЛР), кој требаше да продолжи како министер за внатрешни работи, во недела вечерта го објави своето незадоволство од новата влада и свика состанок на раководството на неговата партија за понеделник наутро. Премиерот на тој начин го спречи можното повлекување на Републиканците од владата.

Дали предвремени избори се неизбежни?

Сепак, Лекорну сè уште не исчезнал од политичката сцена. Претседателот Емануел Макрон му даде задача до вечерва (8.10) да „спроведе финални преговори за да најде заедничка платформа за дејствување и стабилност“.

Пјер Алоран, професор по историја на правото и институциите на Универзитетот во Орлеан, во тоа не гледа никаква смисла: „Лекорну не можеше да формира влада четири недели. А сега треба да успее за два дена?“ Сегашниот парламент е во „агонија“, изјави тој за ДВ. Од предвремените парламентарни избори во 2024 година, имаше три приближно еднакви блока и немаше мнозинство.

„Макрон може да го одолговлекува ова уште неколку месеци. Може да назначи влада од технократи или од левиот центар. Сепак, на секоја влада би ѝ била потребна поддршка од мнозинството пратеници, што би било многу тешко“, вели Алоран, кој смета дека нови предвремени парламентарни избори се практично неизбежни.

„Со грб до ѕид“

Ан-Шарлен Безина, правничка чиј фокус е уставното право и која е предавач по јавно право на Универзитетот во Руан, Нормандија, се согласува. „Ние сме со грб до ѕид. Крајнодесничарската партија Национален собир (РН) сака само да ја преземе власта со парламентарно мнозинство што во моментов го нема“, изјави Безина за ДВ. „А левичарската влада не би можела да трае долго бидејќи дури и центристичкиот блок сега се распадна“.

Според анкетите спроведени во последните месеци, РН би можела да освои најголем дел од гласовите на новите парламентарни избори. Сепак, ваквите резултати треба да се третираат со претпазливост, бидејќи тие само ја одразуваат распределбата на гласовите на национално ниво. Во 577 изборни единици, сепак, кандидатите се избираат директно.

Сепак, за Безина, нови избори се единствениот пат напред. „Мораме да го преземеме ризикот од крајнодесничарска влада“, верува таа. „Дури и ако Републиканската партија не добие мнозинство, нашите политичари можеби сепак ќе разберат дека конечно мора да соработуваат за барем да го усвојат буџетот за следната година.“

Должничкиот товар е огромен

Националниот долг на Франција веќе надминува 115 проценти од брутодомашниот производ. Претходникот на Лекорну, Франсоа Бајру, загуби при гласањето за доверба во парламентот. Тој всушност сакаше да обезбеди поддршка за драстични заштеди од 44 милијарди евра за буџетскиот дефицит на Франција да се намали од очекуваните 5,4 проценти оваа година на 4,6 проценти следната година. Но, националниот буџет одамна стана камен на сопнување за секоја влада. Додека левото крило на парламентот бара повисоки даноци за богатите и повисоки плати, десното крило не го сака ниту едното ниту другото, туку кратења во делот на социјалните услуги.

Затоа, Лук Рубан, политиколог во истражувачкиот центар „Севипоф“ на Парискиот институт за политички науки, нема надеж дека е можен политички увид: „Прозорецот за компромис е затворен. Партиите сега само сакаат да го изострат својот профил, тие гледаат кон следните претседателски избори.“ Редовните избори би се одржале во 2027 година.

Новата сила на екстремната десница

Политикологот вели дека може да се забележи зајакнување на екстремно десничарските партии низ цела Европа. „Левичарските партии не успеаја да ги прилагодат своите платформи на новите околности. Со празни каси веќе не можат да се прераспределуваат јавни средства. А со веќе високи даноци, понатамошните зголемувања не се решение. Левицата, исто така, нема предлози за справување со зголемената имиграција и безбедносната ситуација променета од тероризмот и војната“, објаснува тој.

Неодамнешните анкети предвидуваат дека РН би можела да биде во водство во првиот круг од следните претседателски избори. Ова важи дури и ако младиот лидер на партијата, Жордан Бардела, се кандидира наместо Марин Ле Пен, која беше осудена на пет години неподобност да биде избирана поради проневера на средства од ЕУ.

Сепак, на ваквите рани предвидувања тешко може да им се верува, вели историчарот Алоран. „Во минатото, анкетите спроведени една година или шест месеци пред претседателските избори честопати се покажаа како погрешни“. Сепак, изборот на шефот на државата би можел да се одржи порано од очекуваното. „Претседателот Макрон е сè поизолиран. Дури и поранешните премиери и лица од доверба во меѓувреме велат дека веќе не го разбираат и дека треба да поднесе оставка“. Но, францускиот претседател го исклучува ова сценарио.

Овој текст е првично објавен на ДВ на германски јазик