„Себеси се дефинирам како хамбуржанец. Но религиозно се дефинирам преку Српската православна црква.“ Радослав Тишма живее во Хамбург веќе 34 години. Во тоа време тој во Германија дошол од Југославија. „Неговата“ црква, Српската православна црква во Германија, неодамна ја отвори црквата Свети Архангел Михаил во Хамбург. Присутен беше дури и српскиот патријарх Порфириј.

Црквата во Хамбург е еден пример за зголеменото присуство на православната вера во Германија. Заедницата ја купи зградата во 2001 година. Тишма беше претседател на заедницата долго време за време на реновирањето, кое започна набргу потоа. „Оттогаш кај нас доаѓаат сѐ повеќе луѓе кои тука го нашле својот духовен дом“, вели за ДВ една 59-годишната жена.

Тишма нагласува дека покрај семејствата кои во последните години дошле во Хамбург од Србија, има и многу верници кои одамна се интегрирани во градот: инженери, лекари специјалисти, деловни луѓе. Во последниве години, заедницата доби и помлади членови кои се префрлија од други цркви. Самиот Тишма долго време има германски пасош, тој е авионски инженер.

Сосема различно од големите цркви

Зајакнувањето на српската православна заедница во Хамбург не е изолиран случај. Во сенката на кризата во која се наоѓаат католичката и протестантската црква во Германија, православните цркви бележат значителен раст.

Католичката црква во 2023 година изгуби повеќе од 591.000 верници поради напуштање на црквата и смртни случаи. На крајот на годината имаше уште околу 20,3 милиони членови. За една година, протестантската црква се намали за околу 560.000 членови на 18,5 милиони. Ова значи дека околу 47,5 отсто од Германците сè уште припаѓаат на една од двете „големи цркви“. По обединувањето на Германија во 1991 година, тој број беше над 70 проценти.

Медиумите го тематизираат слабеењето на врските со црквата, црковните претставници се мачат со објаснувања. Но, ретко се зборува дека бројот на православни христијани во Германија со години значително се зголемува. За разлика од католиците и протестантите, кои имаат точна евиденција на своето членство поради законските прописи, за православните цркви постојат само проценки.

Во Германија со векови имало православни христијани - во мал број. Со доселувањето на т.н. „гастарбајтери“ од Грција, Југославија и други земји, нивниот број од 1960 година значително се зголемува.

Пред десетина години, според проценките на Православната епископска конференција во Германија (ОБКД), основана во 2010 година, вкупниот број на православни христијани изнесуваше најмногу 1,5 милиони. На крајот на 2021 година тој број се проценува на три милиони.

Сега Евангелистичката црква во Германија (ЕКД) во своите статистики зборува за речиси 3,8 милиони православни христијани во Германија. Грчкиот православен свештеник Емануел Сфиаткос (47), кој ја предводи заедницата во главниот град, дури зборува за најмалку „четири милиони православни верници во Германија - жени, мажи, деца“. Притоа, важно му е да нагласи дека тие не припаѓаат на некоја од православните цркви, туку на „православната црква“.

„Православната вера има неверојатен потенцијал во оваа земја. Не можете едноставно да го тргнете настрана овој број верници. И не можете да зборувате за нив како малцинство. Ние веќе не сме малцинска црква, а всушност веќе не сме ни црква на мигранти. Ние сме тука“, вели Сфиаткос.

Во Германија има повеќе од 600 православни заедници на различни јазици.

Од каде доаѓа зголемувањето?

Пред неколку децении, Грците и Русите го сочинуваа најголемиот дел од православните христијани во Германија. Денес, според ОБКД, романските православни христијани се најголемата поединечна група со 900.000 членови. Русите, Грците, Бугарите и Србите имаат по 400.000, па дури и по околу 500.000 членови. Тоа го овозможува заедничка Европа, но и потребите на германскиот пазар на труд.

Бројките би можеле да бидат уште поголеми: во покраината Северна Рајна-Вестфалија, Српската православна црква поднесе барање за признавање како јавно правен субјект. Тоа ќе ѝ даде предности кога собира донации или има работа со властите. Во апликацијата Србите зборуваат за најмалку 750.000 членови на национално ниво.

Од почетокот на руската војна против Украина во февруари 2022 година, десетици илјади христијани од православна вероисповед дојдоа во Германија. Сепак, еден од водечките свештеници на Украинската православна црква во Германија не сака да го проценува нивниот број.  

Политичкиот курс на Русија, кој е активно поддржан од руското православие и патријархот во Москва, се одразува и во Германија. Тројцата руски православни епископи се повлекоа од ОБДК уште во 2018 година. Тоа беше нивна реакција на напорите на Вселенската патријаршија за етаблирање на национална црква во Украина која е независна од Москва.

Христијани од Сирија и Ирак

Една од црквите која забележа значителен раст по доаѓањето на многу бегалци е Сириската православна црква од Антиохија. Според сопствената проценка, таа има 100.000 членови во Германија.

Во Битигхајм-Бисинген, град на 20 километри северно од Штутгарт, заедницата, која започна со гастарбајтери пред повеќе од 50 години, отвори своја црква во 2019 година.

Еден од членовите на заедницата е Линда Ѓувен. „Нашата црква расте овде во земјата. Имаме нови членови од воените зони во Сирија и Ирак“, вели 35-годишната учителка, чие семејство долго време живее во Виртемберг. Повремено, како што вели, кај нив се префрлале и христијани од другите цркви.

„Се чувствуваме прифатени. Католичката и протестантската заедница нѐ поддржуваат во многу прашања“, објаснува таа. Ѓувен повеќе не ја гледа нејзината црква како црква на мигранти. Таа самата го отелотворува присуството во Германија. Од средината на 2023 година, Ѓувен е првиот верски учител за сириски православни деца во Германија којшто е признат од државата.