Стразбур: Жалбите на функционерите на ВМРО-ДПМНЕ се одбиени
ДТЗ
16 февруари 2023
Судот за човекови права во Стразбур ги одби жалбите на функционерите на ВМРО-ДПМНЕ кои бараа важење на аболицијата на претседателот Ѓорге Иванов. Постапките ќе мора да завршат пред домашните судови.
„Во својата одлука во предметот „Талески и другите против Северна Македонија“, Европскиот суд за човекови права едногласно ја прогласи жалбата за недопуштена“, се вели во пресудата на судот во Стразбур. Одлуката е конечна.
Тужбата на функционерите на ВМРО-ДПМНЕ, според судот, е преуранета и оттука и недопуштена. Таа сепак им остава простор, по правосилно завршување на постапката и исцрпување на сите домашни правни лекови, во случај постапките да завршат со осуда, тие повторно да се обратат до Судот и да побараат нова постапка во однос на аболицијата на Иванов.
Образложение на судот
Апликацијата до Стразбур беше поднесена од седуммина, од кои најголемиот дел се функционери на ВМРО- ДПМНЕ и тоа Никола Груевски, Миле Јанакиески, Гордана Јанкулоска, Тони Јакимовски, Сашо Мијалков, Владимир Талески, Тони Трајковски како и Едмонд Темелко.
Во образложението на одлуката на судот се вели:
„Најголем дел од апликантите биле членови на владејачката партија (ВМРО-ДПМНЕ) во времето на настаните кои се во прашање, и сите тие имаа истакнати јавни позиции, вклучувајќи го и премиерот, владини министри и градоначалници. Ним им се суди за наводни кривични дела поврзани и кои произлегуваат од содржината на незаконското, широко распространето прислушување. Тие добија претседателски помилувања кои беа подоцна поништени. По поништувањата им се судеше, што е предмет на овој предмет.
Судењата мора да продолжат
Судот одлучи дека апликантите не ги исцрпиле домашните правни лекови. Заклучи дека жалбите според член 6 (право на правично судење) беа предвремени, како што би направиле домашните власти и тие имале можност прво да се осврнат на нив во кривичната постапка што е во тек. Во врска со член 5 (право на слобода и безбедност), еден од апликантите, Темелко, не ја подигнал својата жалба пред домашните судови, додека правниот лек кој друг апликант –Талески – за кој се тврди дека бил ефективен, беше одбиен како задоцнет пред националниот суд“, стои во одлуката на Стразбур.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.
Фотографија: picture-alliance/dpa/J.-P. Strobel
14 фотографии1 | 14
Фунционерите на ВМРО-ДПМНЕ доставија жалба до Стразбур во 2017 година, во која се повикуваат на одлука во Стразбур за сличен случај кога било одлучено дека доделена аболиција не може да биде поништена. Во жалбата беа опфатени предметите за масовното прислушување и уништувањето на опремата „Таргет-тврдина“, за изборни нерегуларности „Титаник“, за злоупотреба при организирање на превоз на ученици во Битола „Транспортер“, како и предметот за уривањето на објектот „Космос“ наречен „ТНТ“.
Државата, како тужена страна, сметаше дека помилувањата на Иванов беа дадени спротивно на домашното право и беа извор на правна несигурност и директен повод за големо незадоволство кај граѓаните. Нивното поништување, пак, беше своевидно повторно воспоставување на нарушената правна рамнотежа.
*(Првичниот наслов и воведот на овој текст содржеа неточни формулации кои во меѓувреме се сменети. Се извинуваме за грешката).
Граѓаните маршираа против амнестијата на Иванов
Илјадници граѓани на улиците на Скопје протестираа против одлуката на претседателот Иванов да помилува 56 лица обвинети за различни кривични дела. Запалена канцеларијата на Иванов - судири со полицијата и апсења.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Оставка!
Револтираните демонстранти бараа оставка од Иванов поради неговата одлука за општ прекин на сите постапки против политичари и нивни соработници поврзани со прислушувањето и политичката криза. Настрада неговата канцеларија во центарот на Скопје.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Пробиен полицискиот кордон
Од канцеларијата на Иванов демонстрантите се упатија пред Собранието, откако патем го пробија полицискиот кордон. Една група се обиде оттаму да продолжи кон седиштето на ВМРО-ДПМНЕ, но беше спречена од полицијата.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
„Кого штитите?“
Револтирани граѓани бараа од полицијата објаснување „кого штити?“ Во текот на целиот протест полицијата и демонстрантите постојано се надмудруваа - едните менуваа локација, другите веднаш ги разместуваа полициските ресурси.
Фотографија: DW/K. Blazevska
Казна за продавање коприви, амнестија за криминалци
„До вчера казнуваа луѓе што на диво продавале коприви за да можат да си купат парче леб, а сега ќе амнестираат некого за толкави криминали. Не може така“, изјави 62-годишниот Стојан Лазаревски за ДВ.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Назад пред Канцеларијата на Иванов
Откако не успеаја да го пробијат кордонот пред Собранието, група демонстранти повторно се вратија пред Канцеларијата на Иванов. Учесници во протестот извадија дел од мебелот и го запалија среде улица.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Полицијата апси
Полицијата овојпат одговори со употреба на сила. Според информациите, уапсени биле 13 лица, а десетици биле повредени. Очевидци на теренот велат дека полицијата не пребирала и удирала по сѐ што ќе ѝ се нашло на патот.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Приведен и Бранимир Јовановиќ
Економскиот аналитичар и член на Левица, Бранимир Јовановиќ, е меѓу приведените од полицијата. Нема официјална информација која е причината за неговото апсење. Фоторепортерите на теренот преку социјалните мрежи јавија дека полицијата брутално се пресметувала со сите.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Денеска нови протести
Преку социјалните мрежи веќе се најавуваат нови протести. #Протестирам и други граѓанските здруженија велат дека нема да запрат додека Иванов не поднесе оставка од функцијата. ЕУ и САД веќе изразија загриженост за безбедносната состојба во земјата.