Американскиот претседател Доналд Трамп и неговото семејство заработуваат милијарди од криптовалутни вложувања откако се вратија во Белата Куќа, искористувајќи го лабаво регулираниот пазар кој тој активно го обликува.

Од мим-коини до стабилкоини, дигитални валути дизајнирани да имаат фиксна вредност, финансиската добивка се проценува на повеќе од 5 милијарди долари (4,25 милијарди евра) на хартија, предизвикувајќи обвиненија за невидена профитабилност од страна на актуелен претседател.

Две компании го движат крипто профитот на семејството Трамп: Светска Финансиска Слобода (СФС), платформа за децентрализирано финансирање која им овозможува на корисниците со $WLFI токени да влијаат врз правилата за позајмување, и Американска Биткоин Корпорација (АБК),  компанија за копање биткоин листирана на Насдак.

СФС заработила милиони од продажбата на $WLFI токени поврзани со името на Трамп, додека АБК, поддржана од неговите синови, поседува значителни биткоин средства и забележа раст на акциите од 110% при првичното појавување на берзата, пред да се стабилизира на 16,5% над почетната цена од 6,90 долари.

Според наводите на новинската агенција Ројтерс, една деловна компанија поврзана со Трамп наводно поседува 60% од СФС и има право на 75% од приходите од продажбата на токени.

Загриженост околу влијание и пристап

Критичарите сметаат дека двојната улога на републиканскиот претседател како корисник на крипто и како носител на политики ја поткопува јавната доверба и ја замаглува границата помеѓу владеењето и личното богатење.

Рос Делстон, независен американски адвокат и експерт сведок, мисли дека крипто вложувањата може да понудат можност на нечесни актери да купат влијание кај Трамп само со инвестирање во неговите дигитални токени.

„Ова е нова можност за претседателот да добие пари од кој било, вклучително и од странски поединци и држави што би биле забранети според американските закони за изборни кампањи, или некој осуден за криминал или под истрага,“ изјави Делстон за ДВ.

Иако Трамп и неговите синови моментално не можат да ги продаваат своите токени во СФС, речиси е сигурно дека ќе профитираат значително во наредните неколку години. Сепак, Белата куќа инсистира дека нема конфликт на интереси.

Трамп менува политика, дерегулира

Поволните политики на Трамп кон криптовалутите по неговото враќање на власт изненадија некои, откако тој претходно ги нарекуваше дигиталните валути како биткоин „измама“ и закана за доларот. Сега сака да ја направи САД светската крипто престолнина.

Пред да се врати во Белата куќа, Трамп го номинираше долгогодишниот крипто застапник Пол Аткинс за шеф на Комисијата за хартии од вредност (КХВ), регулаторот на американските финансиски пазари. Аткинс стапи на функцијата во април. 

Една од првите извршни наредби на Трамп, потпишана во јануари, забрани на која било американска агенција да создава или промовира дигитална валута на централната банка (ДВЦБ), крипто верзија на доларот издадена од владата.

Во март, тој ја основа Стратешка Биткоин Резерва, финансирана со криптовалути конфискувани од американските власти, како и залиха на дигитални средства од други валути. Тие сега се третираат како национални резерви.

Ова лето, Трамп го потпиша Законот за генијалност (Genius Act), првата федеративна рамка за стабилкоини.

Луксузни вечери и политички привилегии

Прифаќањето на крипто валутите се прошири и на високо профилни социјални настани, особено вечерите што ги организираше Белата куќа за магнатите на дигитални средства. Овие собири, со луксузни менија и ексклузивен пристап до претседателот, предизвикаа критики за мешање на политичката моќ со приватните финансиски интереси.

Еден од најзначајните настани беше мајската вечера Крипто Кралеви во 2025 година во голф клубот Трамп Национал во Вирџинија, каде што најголемите сопственици на мим-коинот на Трамп, $TRUMP, беа поканети откако заеднички потрошија 148 милиони долари.

Најголемите 25 инвеститори добија приватен пристап до претседателот, додека најголемите четворица добија луксузни часовници Трамп Турбилон. Џастин Сан, крипто милијардер роден во Кина и советник на СФС, беше главен гостин со потрошени 18,5 милиони долари.

Критичарите тврдат дека таквите настани служат помалку како форуми за иновации, а повеќе како прикажувања на врски и влијание, каде блискоста до претседателството изгледа како поволност од вложувањето.

„Ова е можеби уште еден чекор што оваа администрација го направи во комбинирање на јавната служба со приватната добивка,“ изјави Ричард Брифалт, професор на Правниот Факултет при Универзитетот Колумбија, за ДВ. „Ова вклучува носење регулаторни одлуки, но и користење на угледот на Белата Куќа и претседателството за напредок на семејното богатството на Трамп.“

Регулаторите се повлекуваат, критичарите бараат акција

Американските федерални регулатори, во меѓувреме, презедоа доста пасивна улога во надзорот на криптовалутите, главно поради широката извршна наредба од јануари што ги укина многу од контролните мерки воведени во времето на Бајден и ги замени со рамка за промоција на иновации и забрзана употреба на криптовалути.

Вашингтон отстрани некои збунувачки правила за тоа како крипто компаниите треба да ги прикажуваат финансиските извештаи, што им отежнуваше на бизнисите да ги прикажат крипто средствата во билансите или да соработуваат со банки. Со овие олеснувања, администрацијата им помага на крипто фирмите да работат и да растат.

Претходно, КХВ беше многу строга, особено под раководство на Гери Генслер, кога беа покренати многу истраги и тужби против крипто компании. Тие акции претежно запреа под Трамп 2.0.

Додека пристапот на Бајден беше повеќе за претпазливост и контрола, пристапот на Трамп се опишува како „крипто капитализам на стероиди“. Иако секторот сега цвета, најновите политики отвараат сериозни прашања за етика, транспарентност и долгорочна стабилност.

Смената на службеници предизвикува аларм

Загриженоста за политичката лојалност во федералните агенции се зголемува, со критики кон растечкиот образец на отпуштања на службеници кои не се во согласност со агендата на администрацијата на Трамп.

Меѓу нив се гувернерот на Федералните резерви, Лиса Кук, директорката на ЦКПБ, Сузан Монарез, регулаторот за железници Роберт Примус и, најзначајно, Ерика Мкентарфер, раководителка на Бирото за статистика на трудот.

„Администрацијата нема проблем да отпушти луѓе, вклучувајќи и обични државни службеници кои само ја работат својата работа, ако не се политички усогласени со администрацијата“, вели  Брифалт. „Нема поголем сигнал од отпуштањето на раководителот на Бирото за статистика на трудот. Ако се спремни на тоа, ќе отпуштат секого.“

Овој амбиент на страв и одмазда ги прави регулаторите сè повоздржани кога станува збор за критикување на крипто активностите на Трамп, дури и кога се појавуваат етички сомнежи.

Американските законодавци сега повикуваат на Конгресот да воведе посилен надзор и поцврста контрола врз најновите крипто политики. Тие бараат појасни правила за дигиталните валути, поголема транспарентност од компаниите како СФС и ограничувања за функционери кои поседуваат криптовалути. Критичарите предупредуваат дека сегашниот систем ги фаворизира инсајдерите и ги изложува редовните корисници на ризик.

„Најверојатен исход е голем пораст на кривични обвиненија, регулаторни акции, како и економски нарушувања поради ова претседателство“, предупреди Делстон.