Кога американскиот претседател Доналд Трамп објави писмо до НАТО сојузниците на неговата социјална мрежа Трут Соушал во саботата, Брисел се подготви за вообичаената бура.

Трамп ги обвини државите членки дека ја слабат преговарачката позиција и моќта на сојузот во однос на војната на Русија во Украина со продолженото купување на руска нафта и гас. Тој ветува дека САД ќе бидат подготвени да воведат „големи санкции“ кон Русија откако сите земји од НАТО ќе престанат со такви набавки.

„Јас сум подготвен да 'тргнам' кога ќе бидете вие,“ напиша тој.

Тој исто така повика на опсежни тарифи кон Кина, што тврди дека ќе ја завршат оваа смртоносна, но апсурдна, војна.

За многумина во Брисел, пораката можеби не била целосно непожелна. Западно-европски функционери долго време се обидуваат да ги убедат Унгарија и Словачка, две земји членки на ЕУ кои се сè уште многу зависни од руската енергија, да се усогласат со санкциите. Барањето на Трамп ненадејно ги става унгарскиот премиер Виктор Орбан и словачкиот премиер Роберт Фицо во одбранбена позиција, и покрај тоа што малкумина веруваат дека Трамп ќе го реализира тоа.

Унгарија и Словачка под притисок

Иан Бонд, заменик директор на Центарот за Европска Реформа, гледа разлика помеѓу реториката на Трамп и неговите дејства.

„ЕУ драматично ја намали зависноста од руската нафта и гас,“ вели тој.

Иронично е што тој забележува: земјите што најмногу се обидуваат да не ја прекинат зависноста не се само пријателски настроени кон рускиот претседател Владимир Путин, туку и кон Трамп.

„Ако Трамп сака ЕУ да престане да купува наф­та од Русија, тогаш најверојатно ќе биде добра идеја да врши притисок врз неговите најдобри пријатели. Но, немам видено никакви знаци дека тоа го прави,“ рече тој за ДВ.

Веќе со години Европската комисија се обидува да ги поттикне владите на Унгарија и Словачка да се оддалечат од руската енергија. Напредокот е бавен, блокиран од инсистирањето на двете влади на повисоки трошоци и веќе постоечка инфраструктура. Орбан, особено, ги брани проектите поддржани од Русија, како што е нуклеарната електрана „Пакс II“ во јужна Унгарија, и покрај правните предизвици во Брисел. 

Бонд тврди дека писмото на Трамп се обидува да ја префрли одговорноста од Белата Куќа. „Ова ми личи како Трамп да бара изговор за да продолжи да не прави ништо. Поминавме низ фазата „ќе му дадам уште две недели“, и месеци подоцна, Путин се уште не ја прекина војната. Сега сме во етапата „Јас би го направил тоа, но прво ми треба моите сојузници да дејствуваат.“

Турција останува надвор од контролата на ЕУ

Многумина во Брисел се согласуваат дека барањето на Трамп земјата членка на НАТО, Турција, исто така да престане да купува руска енергија, е потешко за реализирање. Од 2023, Анкара е трет најголем купувач на руска нафта, по Кина и Индија, според Центарот за Истражување на Енергија и Чист Воздух. Не покажува никакви знаци дека ќе ги прекине тие врски.

За разлика од земјите од ЕУ, Брисел овде има малку влијание. За европските дипломати, Турција го илустрира јазот помеѓу НАТО и ЕУ. Условите на Трамп, кои се однесуваат на сите членки на сојузот, се поамбициозни од она што Брисел реално може да го испорача.

Реторика спроти реалност

Бонд тврди дека со поставувањето на толку висок праг за санкциите на САД, барајќи од сите членки на НАТО да ги прекинат увозите на нафта и гас од Русија, Трамп можеби создал услови кои се невозможни да се исполнат, префрлајќи ја вината на европејците. Тоа ризикува да го одложи усогласувањето на администрацијата на Трамп со ЕУ, токму кога Брисел го финализира 19‑тиот пакет санкции против Русија.

Бонд истакнува дека економските закани на Трамп не се секогаш поврзани со реална стратегија, туку и со уцена. „Многу е значајно тоа што речиси единствената земја во светот за која Трамп не воведе тарифи е Русија,“ рече тој. „Трамп успеа да воведе тарифи дури и за ненаселени острови во април, така што не гледам никаква причина зошто да не воведе тарифи и на Русија.“

Други начини за притисок врз Русија

Бонд тврди дека Европа сè уште има повеќе алатки за да го ограничи Кремљ, како на пример да се насочи кон т.н. „тајна флота“ од застарени танкери за нафта кои Русија наводно ги користи за да ги заобиколи санкциите на нафтата.

„Повеќе притисок врз (руските) тајни флоти би било добро. Велика Британија санкционира уште 70 бродови минатата недела,“ објасни тој.

Тој исто така сака да ја види ЕУ со поголем притисок кон САД, особено кога се работи за нафтени технички услуги. „Компанијата СЛБ, претходно Шлумберже, продолжува да инвестира во Русија. Тоа ѝ помага на Москва да ја зачува производната способност во време кога треба да се обидуваме да ја намалиме.“

Меѓутоа, Русија не покажува никакви знаци дека ќе ја заврши војната. За време на викендот, Романија пријави дека руски дрон го прекршил нејзиното воздушно пространство, второ кршење на НАТО во рок од помалку од една недела по инцидентите во Полска. За аналитичарите во Брисел, таквите инциденти ја потенцираат колку Москва ја приближува алијансата кон директно вклучување во конфликтот.

Европа може теоретски да ја поздрави ненадејната усогласеност на Трамп со санкциите, но темелите остануваат непроменети. Унгарија и Словачка се опираат, Турција останува надвор од контролата на ЕУ, а Русија не покажува знаци на компромис. За креаторите на политики во Брисел, зборовите на Трамп би требало да се гледаат претежно како средство за внатрешен притисок во блокот, а не како гаранција за американска поддршка.

Според Бонд, Европа мора да продолжи да прави што може: да ги намалува приходите на Русија, да ги затвора правните и финансиските дупки и да врши притисок врз Белата Куќа да оди понатаму. Војната во Украина ќе биде обликувана помалку од објавите на Трамп на Трут Соушал а повеќе од способноста на Европа да остане обединета и да го убеди Кремљ дека времето не е на страната на Русија.