Катастрофалниот земјотрес кој ги погоди Турција и Сирија однесе речиси 5000 жртви. Повеќе од 25.000 луѓе се повредени. Сеизмолозите наведуваат повеќе причини за постојаното тресење на земјата во тој регион.
Потрага по преживеани во Дијарбакир, Турција (6.02.2023)Фотографија: Sertac Kayar/REUTERS
Реклама
Во Турција и во други региони на светот, земјата постојано трепери. Зошто? Земјината кора е еден вид сложувалка и тоа релативно динамична сложувалка, која се состои од многу поединечни делови - од неколку гигантски океански плочи и повеќе мали континентални плочи. Колку мали и многу ситни тектонски плочи постојат е прашање за кое науката сѐ уште дебатира.
Она што е неспорно, меѓутоа, е дека овие плочи се движат по неколку сантиметри годишно. Тоа е сосема нормално. Тие или се оддалечуваат една од друга, се тријат една со друга или понекогаш се туркаат една под друга. Тогаш, делот од континентот над нив се придвижува. Тие движења се нарекуваат тектоника на плочи.
„Прашањето не е дали ќе има земјотрес, туку кога“
Во октомври 2020 година, земјотрес го потресе Егејското Море. Епицентарот на земјотресот беше во близина на провинцијата Измир, а се случи во близина на површината на морето. Загинаа повеќе од 100 луѓе, а над илјада беа повредени.
Турција долго време е интересна за истражувачите на земјотреси. Германскиот гео-истражувачки центар (ГФЗ) во Потсдам во 1980-тите инсталираше мерни уреди во Турција и оттогаш врши сеизмички мониторинг. Се покажува декаризикот од земјотрес, на пример во целиот регион околу Мраморното Море, на чиј брег се наоѓа Истанбул, е многу висок.
Катастрофален земјотрес во Турција
01:08
This browser does not support the video element.
„Прашањето не е дали ќе има земјотрес. Прашањето е кога тоа ќе се случи“, изјави во 2019 година Марко Бонхоф, сеизмолог од ГФЗ и познавач на регионот. Бонхоф и другите експерти оваа проценка ја засноваа на појавата на неколку силни земјотреси во текот на историјата на Истанбул, постојаното континентално поместување под Мраморното Море и фактот што директно пред портите на Истанбул има земјотресна зона која долго време беше сомнително тивка.
„Постојат многу индикации дека оваа област моментално и веќе долго време е вклештена. Притоа се создаваат тензии кои на крајот ја надминуваат јачината на карпата и се ослободуваат за неколку секунди со поместување на двете тектонски плочи за неколку метри“, објасни сеизомологот во разговор за научната платформа ЕСКП (Earth System Knowledge Platform).
Земјотрес во Турција и Сирија: уништување, страдање и тага
Над 1.650 луѓе загинаа во Турција и најмалку уште 1.000 во Сирија во катастрофалниот земјотрес кој ги погоди двете земји во понеделникот. Уште 145 афтершокови ја потресоа земјата, а материјалната штета е огромна.
Фотографија: Mahmut Bozarslan/AP Photo/picture alliance
Земјотрес во Турција
Спасувачки екипи пренесуваат девојче извлечено од урнатините на зграда по катастрофалниот земјотрес во Дијарбакир, Турција.
Фотографија: SERTAC KAYAR/REUTERS
Земјотрес во Сирија
Катастрофалниот земјотрес ја оштети древната цитадела во Алепо, Сирија. Во потресот загинаа најмалку 1.000 луѓе во Сирија.
Фотографија: AFP
Земјотрес во Сирија
Оваа фотографија од воздух го покажува локалното население во Сармада, Сирија кое трага по преживеани под урнатините на неколку згради со помош на булдожери.
Фотографија: MUHAMMAD HAJ KADOUR/AFP/Getty Images
Земјотрес во Турција
Поглед на оштетената Јени џамија во Малатија, Турција по катастрофалниот земјотрес од 7.4 степени кој ја погоди земјата.
Фотографија: Volkan Kasik/AA/picture alliance
Земјотрес во Турција
Целосно уништена зграда во Малатија по катастрофалниот земјотрес кој ја погоди Турција на 6 февруари 2023 година.
Фотографија: Volkan Kasik/AA/picture alliance
Земјотрес во Турција
Спасувачки и медицински екипи трагаат по заглавени станари на оваа зграда во Дијарбакир, која целосно се урна во катастрофалниот земјотрес кој на 6 февруари ја погоди Турција.
Фотографија: AP Photo/picture alliance
Земјотрес во Турција
Уништена зграда во Караманмарас во катастрофалниот земјотрес кој ја погоди Турција на 6 февруари 2023 година.
Фотографија: IHA/REUTERS
Земјотрес во Турција
Урната зграда во Караманмарас во катастрофалниот земјотрес кој ја зафати Турција на 6 февруари 2023 година.
Фотографија: Gokhan Cali/AA/picture alliance
Земјотрес во Турција
Поглед на уништена зграда во Адана по катастрофалниот земјотрес кој ја погоди Турција на 6 февруари 2023 година.
Фотографија: Eren Bozkurt/AA/picture alliance
Земјотрес во Турција
Граѓани и спасувачки екипи изнесуваат повредено лице од урната зграда во Адана, Турција, по катастрофалниот земјотрес кој ја погоди земјата на 6 февруари 2023.
Фотографија: IHA/AP Photo/picture alliance
10 фотографии1 | 10
Градбите и подлогата се клучни за сеизмичката безбедност
Вистинска опасност за зградите, инфраструктурата и локалното население претставуваат земјотресните бранови што произлегуваат од тоа. Затоа, според Бонхоф, прашањето не е „ако“, туку „колку силни“ и „кога“.
Најдобра заштита од земјотреси се градби отпорни на земјотреси. За жал, ова е многу скапо, вели сеизмологот. Прашање е дали е подобра алтернатива доградбата или изградбата од нула. За време на вчерашните (6.02) потреси во турско-сирискиот пограничен регион само во Турција се урнале повеќе од 1.700 згради.
Значајна улога играат не само градбите, туку и подлогата. Генерално важи правилото: колку поцврста подлога, толку подобро. „Најдобро е подлогата да биде од гранит. Поинаку е кога подлогата е од седименти како песок или глина“, вели Бонхоф.
На мека подлога може да дојде до засилување на движењето на почвата, делумно заедно со ефекти на т.н. „ликвефакција“ (појава на промена на механичките својства на почвата поради натопување, при што таа ја губи цврстината и станува течна). Ако се тапка на исто место во песокот, таму се собира вода. „Тогаш подлогата станува нестабилна.“
Забелешка на редакцијата: Овој текст првично е објавен на 2 ноември 2020 година. Тој е актуелизиран на 6 февруари 2023 година со информации за земјотресите на турско-сириската граница.
Земјотреси кои го потресоа светот
Од големите земјотреси во Антиохија во 342 и 526 година, до денес, историјата памети огромни потреси кои неретко биле проследени и со гигантски цунами бранови во некои делови од светот.
Фотографија: picture-alliance/D. Nucci/NurPhoto
Катастрофален земјотрес во Турција и Сирија
Земјотресот со јачина од 7.8 степени кој ги погоди Турција и Сирија во раните утрински часови на 6 февруари 2023 година однесе илјадници животи и предизвика непроценлива материјална штета. Уништени се преку 2.800 згради во централна Турција и стотици во северозападна Сирија.
Фотографија: IHA/REUTERS
Централна Италија во рушевини
Последниот голем земјотрес во Европа се случи во централна Италија. Земјотресот кој удри на 24 август годинава однесе 256 животи, и остави повеќе од 40 илјади луѓе без покрив над главата.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Gambarini
Лабрадорот Лео
Лабрадорот Лео беше поздравен од папата Франциско на 3 септември годинава за време на беатификацијата на Мајка Тереза. Лабрадорот стана инстант-херој откако во урнатините од земјотресот пронајде четиригодишно дете.
Фотографија: picture alliance/AP Images/L'Osservatore Romano
Танзанија
Земјотрес со јачина од 5,7 степени го погоди северозападниот регион на Танзанија на 10 септември годинава. Во катастрофата загинаа најмалку 16 луѓе, а 250 беа повредени.
Фотографија: Imago/Xinhua
Вежби за децата во Јапонија
Јапонија е екстремно трустно подрачје, и во минатото честопати беше погодувана од силни земјотреси. На 1 септември секоја година, кога се одбележува годишнината од големиот земјотрес од 1923 година, децата во основните училишта учествуваат во специјални вежби за заштита при земјотрес.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Taga
Потрага по најблиските (Беичуан, Кина)
Мајка го оплакува својот син кој загина во катастрофалниот земјотрес кој ја погоди провинцијата Сичуан во Кина на 19 август 2008 година. Повеќе од 1,500 ученици и учители загинаа во земјотресот, кој севкупно однесе 69 илјади човечки животи.
Фотографија: Getty Images/China Photos
Катастрофата во Хаити
На 12 јануари 2010 година, Хаити беше погоден од катастрофален земјотрес со магнитуда од 7 степени. Над 200 илјади луѓе загинаа во природната катастрофа, а речиси три милиони луѓе беа погодени. Главниот град Порт-о- Принс беше срамнет со земја.
Фотографија: picture alliance/dpa
Земјотресот во Суматра
На 26 декември 2004 година разурнувачки земјотрес со јачина од 9,2 степени го погоди западниот брег на Суматра, во Индискиот Океан. Земјотресот и бројните цунами бранови кои се подигнаа како последица од него однесоа 230 илјади животи во 14 земји. Тоа е третиот најсилен земјотрес забележан во историјата и истовремено, удар со најдолго траење- меѓу 8 и 10 минути.
Фотографија: Getty Images/S. Platt
Музафарабад, Кашмир
Потресот чиј епицентар беше кај градот Музафарабад во Пакистан во октомври 2005 година опфати регион од 30 илјади квадратни километри. Во непосредната околина загинаа 84 илјади луѓе. Земјотресот беше со јачина од 7,6 степени.
Фотографија: AFP/Getty Images/F. J. Brown
Л' Аквила- земјотрес и одговорност
Земјотресот во Л'Аквила, во централна Италија од 6 април 2009 година, однесе 308 човечки животи. Бројни контроверзи следеа по катастрофата, откако 6 научници и еден државен службеник беа осудени на затворски казни поради тоа што не предупредиле на опасноста од земјотресот. Во 2014 година, пресудите на научниците им беа укинати.
