Jak wynika z dziennikarskiego śledztwa przeprowadzonego przez niemiecką telewizję ZDF, „Washington Post" i szwajcarską telewizję SRF, agencje wywiadowcze USA i Niemiec przez dziesięciolecia szpiegowały ponad sto państw na całym świecie. Było to możliwe przez kontrolę szwajcarskiej firmy Crypto AG sprzedającej urządzenia szyfrujące. Potem CIA i BND podsłuchiwały komunikację, która rzekomo miała być bezpieczna. Rządy wierzyły w neutralność szwajcarskiej firmy.

Wywiadowczy majstersztyk

Dziennikarze przeanalizowali około 280 stron niepublikowanych dotąd dokumentów, które pochodziły od byłych pracowników BND i CIA i opisywały operacje z lat 1970-1993. Donoszą oni, że „komunikacja dyplomatyczna i wojskowa w wielu ważnych krajach Trzeciego Świata, ale także w krajach europejskich (...) mogła (...) być na dużą skalę czytana”. Operację o kryptonimie „Rubikon” opisują jako jedno z najbardziej udanych powojennych działań wywiadowczych.

Jak wynika z dokumentów, w 1970 roku zachodnioniemiecki BND i amerykański CIA kupiły Crypto AG, płacąc za nią po połowie. Firma była liderem na rynku urządzeń szyfrujących. Jej klienci nie mieli pojęcia, że amerykański i niemiecki wywiad kazały manipulować technikę.

Podsłuch w Teheranie

Największym odbiorcą urządzeń szyfrujących produkowanych przez szwajcarską firmę była Arabia Saudyjska i Iran. Przez dziesięciolecia wywiady Niemiec Zachodnich i USA były informowane o komunikacji irańskich przywódców, także podczas wzięcia zakładników w ambasadzie USA w Teheranie w 1979 roku.

Do klientów firmy należały ponadto Egipt, Algieria, Nigeria, RPA i państwa latynoamerykańskie. Również państwa europejskie korzystały z tych urządzeń – Jugosławia, Irlandia, Hiszpania, Portugalia, Włochy i Turcja.

Z dokumentów po raz pierwszy wynika, że BND i CIA wcześnie wiedziały o obaleniu rządów prezydenta Chile Salvadora Allende w 1973 roku i ciężkich przypadkach naruszenia praw człowieka przez juntę wojskowych w Argentynie.

Rozszyfrowana przez Niemcy i Stany Zjednoczone komunikacja radiowa argentyńskiej marynarki wojennej przyczyniła się też do zwycięstwa Wielkiej Brytanii w wojnie o Falklandy w 1982 roku.

Koniec w 1993 roku

Na pytanie ZDF Federalna Służba Wywiadowcza BND oświadczyła, że „nie zajmuje publicznie stanowiska w sprawach dotyczących pracy operacyjnej”. Jednak były sekretarz stanu w Urzędzie Kanclerskim Bernd Schmidbauer potwierdził istnienie tajnej operacji. Akcja „Rubikon” „z pewnością przyczyniła się do uczynienia świata nieco bezpieczniejszym” – powiedział polityk CDU. BND zakończyła współpracę z CIA na tym polu w 1993 roku.

Szwajcarska Rada Związkowa rozpoczęła już dochodzenie w sprawie tajnych służb. „Omawiane wydarzenia rozpoczęły się około 1945 roku, trudno je dziś zrekonstruować i zinterpretować” – poinformowało szwajcarskie ministerstwo obrony.

Dlatego Rada Związkowa zleciła Niklausowi Oberholzerowi (do niedawna sędziemu federalnemu) wyjaśnienie faktów. Oberholzer ma złożyć sprawozdanie do końca 2020 roku. Według ministerstwa obrony Rada Związkowa została poinformowana o sprawie po researchu dziennikarzy 5 listopada 2019.

(afp, dpa, ZDF)/dom