CDU była w NRD satelicką partią dla ludzi o orientacji chrześcijańskiej, którzy chcieli angażować się społecznie, alternatywą do ateistycznej SED. Angela Merkel, córka pastora, nie należała jednak do tego grona. Wolała się doktoryzować i robić karierę naukową. Od polityki trzymała się z daleka.

Ale po przełomie jesieni 1989 roku Angela Merkel zainteresowała się ruchem demokratycznym i szukała możliwości dla politycznych działań. Nowa partia Demokratischer Aufbruch (Demokratyczny Zryw), powstała jak wiele grup opozycyjnych pod skrzydłami Kościoła ewangelickiego. Otrzymała komputer i szukała osoby, która potrafiłaby go obsługiwać. Angela Merkel zgłosiła się na apel partii i została wkrótce rzeczniczką prasową tego ugrupowania. Kiedy po wyborach w marcu 1990 roku Demokratischer Aufbruch partycypował w rządzie, któremu przewodził chrześcijański demokrata Lothar de Maiziere, Angela Merkel została zastępcą rzecznika prasowego rządu. Później Demokratischer Aufbruch wtopił się w szeregi wschodnioniemieckiej CDU. W ten sposób Angela Merkel stała się członkinią tej partii.

Pupilka Kohla

W pierwszych demokratycznych wyborach 2 grudnia 1990 roku, Angela Merkel została deputowaną do Bundestagu z listy Przedpomorza na północy Niemiec. Kiedy Helmut Kohl szukał kobiety-polityka ze wschodnich Niemiec, która mogłaby przejąć tekę ministra ds. kobiet i młodzieży, politycy wschodnioniemieccy doradzili mu, żeby wziął Merkel. Angela Merkel miała raptem roczne doświadczenie w polityce, ale szybko poradziła sobie z zadaniami. Helmut Kohl dostrzegł jej talent i promował swoją pupilkę.

Już w 1991 roku została wybrana na wiecprzewodniczącą ogólnoniemieckiej CDU, a w 1993 roku przewodniczącą CDU w Meklemburgii-Przedpomorzu. W 1994 roku objęła kierownictwo jedego z kluczowych urzędów w rządzie Kohla: ministerstwa środowiska, ochrony zasobów naturalnych i bezpieczeństwa jądrowego.

Kompetencja i odwaga

Kiedy w 1998 roku Helmut Kohl przegrał wybory w konkurencji z socjaldemokratą Gerhardem Schroederem, ustąpił także ze stanowiska przewodniczącego CDU. Jego następcą został Wolfgang Schaeuble, a sekretarzem generalnym - a więc prawą ręką przewodniczącego - Angela Merkel. Razem z nim energicznie przeforsowała modernizację programu partii, co zaskutkowało zwycięstwami chadeków, częściowo wręcz spektakularnymi, w wyborach do parlamentów krajów związkowych i do Parlamentu Europejskiego.

Jednakże skandal, który wybuchł wewnątrz CDU w związku z nielegalnym finasowaniem partii i darowiznami przekazywanymi w tajemniczych kopertach i aktówkach, pogrążył CDU w głębokim kryzysie. Zniweczył wysiłki Merkel i Schaeublego, który musiał zrezygnować ze stanowiska przewodniczącego. Merkel odważnie skrytykowała na łamach frankfurckiej gazety FAZ Helmuta Kohla i nakłaniała członków partii do zdystansowania się od byłego przewodniczącego. Był to wielki akt odwagi, na który nikt inny się nie zdobył. Został on nagrodzony wyborem na szefową CDU. Angela Merkel otrzymała 96 procent głosów. Podobnie sensacyjny wynik uzyskała także kilka lat później.

Sukces za drugim podejściem

Pierwszą porażką Angeli Merkel było powołanie na sekretarza generalnego Ruprechta Polenza, ale po kilkunastu miesiącach ta obsada się zmieniła. Drugą o wiele większą porażką, ale tylko pozorną, która przemieniła się przy drugim podejściu w zwycięstwo, były zabiegi Merkel o fotel kanclerski. Premier rządu krajowego Bawarii, Edmund Stoiber chciał w 2002 roku także zostać kanclerzem Niemiec, więc Merkel ustąpiła mu miejsca jako kandydatowi siostrzanych partii CDU/CSU po długich pertraktacjach. Analitycy twierdzą, że Angela Merkel nie miała wtedy szans na zwycięstwo. Kiedy jednak trzy lata później kanclerz Gerhard Schroeder doprowadził do rozpisania nowych wyborów Merkel wiedziała, że wybiła jej godzina. W 2005 roku Merkel po raz pierwszy stanęła na czele rządu - tzw. wielkiej koalicji z socjaldemokratami. W skład jej rządu wszedł m. in. jako minister finansów jej obecny rywal Peer Steinbrück. W pamięci Niemców zapisał się przede wszystkim ich wspólny występ przed kamerami z września 2008 roku. Wtedy to, po upadku banku Lehman Brothers, Merkel i Steinbrück oświadczyli publicznie, że państwo gwarantuje, że oszczędności w bankach są bezpieczne. To oświadczenie zapobiegło niebezpieczeństwu zapaści niemieckiego sektora bankowego.

Wbrew wielu tradycyjnym różnicom w programie politycznym partii chadeckich i socjaldemokratycznej współpraca między koalicjantami układała się nadspodziewanie harmonijnie. Co więcej, koalicjanci skutecznie stawili czoła światowemu kryzysowi finansowemu. Wielu Niemców dobrze wspomina ten okres i życzyłoby sobie powrotu wielkiej koalicji.

Apetyt na kolejną kadencję

Nauki, jakie Angela Merkel wyciągnęła z tamtego okresu widoczne były gołym okiem a hołduje ona nim do dziś: unikać zbyt jednoznacznego zajmowania stanowiska. W okresie rządów wielkiej koalicji, jej partia przesunęła się zdecydowanie w kierunku centrum. Wewnątrzpartyjni oponenci Merkel mówią nawet o "socjaldemokratyzacji" CDU. W tym kursie nic nie zmieniła koalicja z liberalną FDP po wyborach w 2009 roku.

Metoda rządzenia Merkel polega na szukaniu pragmatycznych rozwiązań dla problemów politycznych i nie narażaniu się poważnie opinii publicznej. Ponieważ pewniej niż przypuszczano porusza się na scenie międzynarodowej, udało jej się utrzymać na czele rankingu najbardziej ulubionych polityków niemieckich i na czele najbardziej wpływowych osobistości całego świata.

Merkel jest u szczytu władzy i kariery, jest dobrze oceniana w szeregach własnej partii, ma szeroką akceptację społeczną. W działaniach podejmowanych w Brukseli przez państwa UE w ramach zarządzania kryzysem w strefie euro Merkel grała pierwsze skrzypce. Większość Niemców podziwia ją za upór i opanowanie. Jej rywalowi w wyścigu o urząd kanclerza trudno było wyjść na prowadzenie. – SPD wciąż tylko narzeka – wyjaśnia ekspert ds. komunikacji Christoph Moss, który uważa, że to za mało, by przekonać wyborców do głosowania na SPD. A poza tym „Niemcy są akurat bardzo zadowoleni z obecnej sytuacji” w państwie.

Małgorzata Matzke

red.odp.: Bartosz Dudek