W minionych dwóch latach w Niemczech nastąpił spadek sympatii do Polaków z 55 proc. do 43 proc. Wśród Polaków można zauważyć tendencję przeciwną: ich sympatia do Niemców wzrosła od 2020 roku z 42 do 50 proc., chociaż jest nadal niższa niż pod koniec ubiegłej dekady (2018: 56 proc.).

Niechęć do sąsiada zza Odry zwiększyła się tylko nieznacznie w obu krajach – w Niemczech z 10 do 14 proc., w Polsce z 13 do 15 proc., pozostając na stosunkowo niskim poziomie – wynika z sondażu Barometr Polska-Niemcy 2022.

Wyniki cyklicznego projektu badawczego przeprowadzonego przez Instytut Spraw Publicznych, Niemiecki Instytut Spraw Polskich w Darmstadt, Fundację Konrada Adenauera i Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej opublikowano w środę w Warszawie.      

Polacy gorzej, Niemcy lepiej o wzajemnych relacjach

Odsetek Polaków, którzy pozytywnie oceniają stan relacji między Polską a Niemcami, spadł po raz pierwszy od rozpoczęcia przed ponad 20 laty badań w ramach tego projektu poniżej 50 proc. - do 48 proc. Negatywnie stosunki polsko-niemieckie oceniło 35 proc.   Dwa lata temu aż 72 proc. Polaków oceniało dobrze wzajemne relacje,   a tylko 14 proc. źle. Po stronie niemieckiej odsetek pozytywnych ocen wzrósł z 55 proc w 2020 roku do 62 obecnie. Około jednej czwartej Niemców od lat ocenia źle stosunki polsko-niemieckie.

Wzrost odsetka krytycznych ocen dotyczy także niemieckiej polityki europejskiej. 43 proc. Polaków uważa, że Niemcy raczej przyczyniają się do lepszej współpracy w Europie. W 2010 roku tego zdania było 69 proc. ankietowanych. 26 proc. Polaków uważa, że Berlin przyczynia się do zaostrzania sporów i napięć w Europie. Dwa lata temu tę ocenę podzielało tylko 21 proc. Polaków.

Negatywna ocena polityki europejskiej

Ocena polskiej polityki europejskiej przez Niemców wypada jeszcze gorzej. Tylko 28 proc. mieszkańców RFN uważa, że Polska przyczynia się do lepszej współpracy w Europie. Rok temu było to 34 proc. Aż 37 proc. Niemców oskarża Polskę o zaostrzanie sporów na naszym kontynencie. Należy jednak zaznaczyć, że odsetek negatywnych ocen po stronie niemieckiej systematycznie spada – dwa lata temu było to 43 proc., a w 2018 r. aż 53 proc.

Uczestniczący w ankiecie Polacy oceniają bardziej pozytywnie swojego zachodniego sąsiada niż   Niemcy Polskę. Polacy w większości pozytywnie oceniają zarówno stan niemieckiej gospodarki (74 proc. pozytywnych wskazań), jak i jakość demokracji (58 proc.) oraz przestrzeganie praw obywatelskich (57 proc.) w Niemczech.

Niemcy najlepiej oceniają stan polskiej gospodarki (35 proc. pozytywnych wskazań) i atrakcyjność inwestycyjną (32 proc.). Znacznie gorzej wypadła ocena stanu demokracji i rządów prawa (26 proc. pozytywnych ocen), praw mniejszości (23 proc.) i skuteczności walki z korupcją (21 proc.).

Obszary współpracy

W jakich obszarach Polska i Niemcy powinny ze sobą współpracować? Zdaniem Polaków głównym celem kooperacji powinna być niezależność energetyczna (43 proc.) oraz wzmocnienie europejskiej flanki NATO (29 proc.), a w następnej kolejności walka z propagandą i dezinformacją ze strony państw autorytarnych.   Dla Niemców priorytetem jest przezwyciężanie nierówności społecznych i regionalnych w Europie i walka z terroryzmem (po 29 proc.), a także polityka migracyjna (27 proc.).

Autorzy zwracają uwagę, że podziały w opiniach Polaków na temat Niemiec i Niemców przebiegają według typowych obecnie w Polsce podziałów politycznych na zwolenników rządu i opozycji. Zwolennicy Prawa i Sprawiedliwości rzadziej darzą Niemców sympatią i mają bardziej negatywny obraz Niemiec niż wyborcy Koalicji Obywatelskiej.    

Skąd Polacy i Niemcy czerpią wiedzę o sąsiedzie?

W Polsce najczęściej wskazywanym źródłem wiedzy o Niemczech jest szkoła (46 proc.), przy czym to miejsce wymieniają przede wszystkim (67 proc.) ludzie młodzi w wieku od 18 do 29 lat.   Dla Polaków istotne są też telewizja (42 proc.), ale także rozmowy z rodziną (41 proc.) i wypowiedzi polityków (40 proc.). Niemcy czerpią wiedzą o Polsce przede wszystkim z telewizji (37 proc.). Szkoła zajmuje drugie miejsce (28 proc.), po rozmowach z członkami rodziny (26 proc.) i prasą (25 proc.). Zwraca uwagę mały udział książek w kształtowaniu opinii o sąsiedzie. W przypadku Polaków jest to 14 proc., a w przypadku Niemców jeszcze mniej – 5 proc.  

Polacy, którzy oglądają telewizję publiczną i słuchają publicznego radia, mają gorszy wizerunek Niemiec od osób niekorzystających z tych źródeł informacji. Także zwolennicy partii rządzących w Polsce oceniają Niemcy bardziej krytycznie niż zwolennicy opozycji.

W kształtowaniu opinii Niemców o Polsce ważną rolę odgrywa bezpośredni kontakt z sąsiadem zza Odry. Niemcy, którzy odwiedzili Polskę przynajmniej raz po przemianach lat 1989-1990   mają lepszy jej obraz i darzą Polskę większą sympatią niż ci, którzy w Polsce jeszcze nigdy nie byli.

W badaniu przeprowadzonym od 14 do 22 lutego 2022 r. przez Kantar Public uczestniczyło po tysiąc respondentów w wieku 18-75 lat z obu krajów.