Pełnomocnik miasta Berlin ds. zwalczania antysemityzmu Samuel Salzborn powiedział w środę (29.3.23), że dwie nazwy ulic w stolicy Niemiec zostały już przemianowane, a w przypadku dwóch innych podjęto odpowiednie decyzje. Ponadto trwają różne procedury kontrolne i debaty dotyczące zmian nazw, za co odpowiadają poszczególne dzielnice Berlina.

W opublikowanym w grudniu 2021 roku raporcie, który powstał na zlecenie Salzborna wymienionych zostało 290 nazw ulic i placów w stolicy, w których można było dostrzec antysemickie odniesienia – w tym Martin-Luther-Strasse, Richard-Wagner-Strasse czy Kaiserdamm. Wnioskiem płynącym z raportu było zalecenie, by zmienić nazwy około 40 z nich. Badanie wywołało gorącą, częściowo kontrowersyjną debatę na ten temat.

W ostatnich miesiącach zmieniono dwie nazwy ulic. Elkartweg w dzielnicy Spandau, która nazwana została nazwiskiem Karla Elkarta (był członkiem NSDAP i SS, brał w udział w deportacji polskich Żydów), została przemianowana na Erna-Koschwitz-Weg.

Z kolei Maerckerweg w dzielnicy Zehlendorf, nazwana na cześć niemieckiego generała I wojny światowej, przywódcy Freicorpsu Georga Ludwiga Rudolfa Maerckera (1865-1924), została przemianowana na Maria Rimkus-Weg. Maria Rimkus uratowała żydowską rodzinę przed deportacją z Berlina. Otrzymała wyróżnienie „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Również w dzielnicy Pankow zmienione zostaną nazwy dwóch ulic.

Będzie ścieżka historyczna

W Berlinie zdecydowano się również na budowę ścieżki historycznej na Pacelli-Allee w Steglitz-Zehlendorf.Będzie ona poświęcona Eugenio Pacelliemu, nuncjuszowi w Rzeszy Niemieckiej w latach 1920-1929 i jego roli jako papieża Piusa XII w czasach nazistowskich.

Salzborn poinformował, że miał też konstruktywną rozmowę z protestanckim biskupem Berlina Christianem Staebleinem na temat reformatora Marcina Lutra i jego antysemityzmu.

Dodał, że z zadowoleniem przyjął, że biskup opowiedział się za wyjaśniającymi kontekstami w przypadku ulic nazwanych nazwiskiem współtwórcy luteranizmu. – Luter jest bardzo problematyczny z mojego punktu widzenia jako badacza antysemityzmu – podkreślił Salzborn.

Cyfrowy przewodnik dostosowany

Berlińskie muzea planują obszerny projekt, który ma wzbogacić debatę o aspekty historyczne. Dyrektorka Stadtgeschichtliches Museum w Berlinie, Urte Evert, zaznaczyła, że temat zmian nazw ulic zawsze były podejmowany w historii miasta. Przypomniała, że wielu zmian dokonano po 1933 i po 1990 roku.

Aby zgłębić problematyczność niektórych nazw ulic, odpowiednio dostosowano również cyfrowy przewodnik po stolicy Niemiec „Berlin History App”.

(KNA/gwo)