W kongresie „Bezpieczny świat. Zrozumienie-zaufanie-odpowiedzialność” (4-7 lipca) wzięło udział ponad 300 specjalistów różnych dziedzin – stypendystów Fundacji Alexandra von Humboldta z Polski i ze świata. – Nauka nie zna granic. Myślę zarówno o granicach wiedzy, jak i granicach między państwami – mówił podczas otwarcia dr Helmut Schwarz, prezydent fundacji, który przedstawił sylwetkę jej patrona jako „model i inspirację” dla współczesnych badaczy. O lekcji nacjonalizmu, jaką Europa wyniosła z XX w., przypomniała prof. Anna Wolff-Powęska, wybitna specjalistka od stosunków polsko-niemieckich, która wygłosiła inauguracyjny wykład „Europa – pamięć i odpowiedzialność”. Gościem honorowym otwarcia była Cornelia Pieper, wiceszefowa niemieckiej dyplomacji i pełnomocniczka rządu Niemiec ds. dialogu z Polską.

Europejskość to krytycyzm

– Tym, co stanowi o naszej europejskości jest krytyczne stawianie pytań – mówił DW ambasador Niemiec w Polsce Ruediger von Fritsch – gotowość do działania, ale też zaniechania go ze względu na zasady moralne. Europejska nauka stanowi jądro tak rozumianej europejskości – dodał.

Głównym pytaniem, które naukowcy stawiali sobie podczas kongresu, był problem szeroko rozumianego bezpieczeństwa. – Współczesny świat stał się bardzo niestabilny. Kongres przypomina, że rolą nauki jest pomoc w zdiagnozowaniu i zrozumieniu nowych zjawisk oraz ich rozwiązaniu – mówił prof. Waldemar Pfeiffer, przewodniczący Komitetu Naukowego kongresu. Referaty i dyskusje panelowe, w których wzięło udział ok. 50 wybitnych specjalistów, zostały zorganizowane wokół czterech głównych tematów: bezpieczeństwa międzynarodowego, prawnego, społecznego i ekonomicznego. Specjalnym gościem kongresu był laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny – prof. Erwin Neher.

Współpraca a nie odstraszanie

Dużym wydarzeniem kongresu był wykład i panel z udziałem prof. Adama D. Rotfelda, byłego ministra spraw zagranicznych RP oraz m.in. członka Grupy Ekspertów NATO. Mówił on o potrzebie nowej idei bezpieczeństwa międzynarodowego. – W nowych okolicznościach bazą systemu bezpieczeństwa będzie raczej współzależność państw i gotowość do współpracy niż idea odstraszania – konkludował profesor, dodając, że do tego niezbędne jest zaufanie i zrozumienie.

O budowaniu zrozumienia mowa była również podczas panelu poświęconego tematowi „Media i bezpieczeństwo w przestrzeni publicznej”. – Zrozumienie sąsiada ma podstawowe znaczenie w budowaniu zaufania. Dlatego też media transgraniczne odgrywają ważną rolę w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego – przekonywał Bartosz Dudek, kierownik Polskiej Redakcji Deutsche Welle, zaproszony do panelu. Dodał, że serwis internetowy DW w języku polskim generuje średnio 4 mln wizyt miesięcznie i plasuje się tym samym na pierwszym miejscu wśród 30 serwisów językowych DW.

– Natomiast żadna z polskich gazet nie ma obecnie w Niemczech stałego korespondenta –zauważył krytycznie Wojciech Szymański, korespondent Polskiego Radia w Niemczech, także jeden z panelistów.

Nauka jako most

– W czasach żelaznej kurtyny nauka była mostem i pomagała umacniać społeczeństwo obywatelskie, przygotowując je do zmian, które mają dzisiaj miejsce – mówił ambasador Ruediger von Fritsch – Dziś także, poprzez spotkania i wymianę pogłębia wzajemne zrozumienie.

W Polsce ze stypendiów Fundacji Alexandra von Humboldta skorzystało dotychczas 1295 osób – najwięcej na świecie. Societas Humboldtiana Polonorum powstało na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza w Poznaniu oficjalnie w 1989 r., obecnie skupia 657 Humboldtczyków wszystkich dyscyplin naukowych. Kongresy SHP odbywają się co trzy lata. Patronat nad tegorocznym spotkaniem objęli prezydent RP Bronisław Komorowski i prezydent Niemiec Joachim Gauck. Deutsche Welle było jednym z patronów medialnych kongresu.

Daina Kolbuszewska, DW Poznań

Red. odp. Bartosz Dudek