Nie było zaskoczeniem, gdy rosyjski minister obrony Siergiej Szojgu ogłosił wycofanie swojej armii z Chersonia, najważniejszego miasta na południu Ukrainy okupowanego przez Rosjan. Głównodowodzący rosyjskich sił zbrojnych w Ukrainie Siergiej Surowikin już pod koniec października tego roku mówił o „trudnych decyzjach”.

Ukraińskie ataki na Most Antoniwski na Dnieprze poważnie zakłóciły zaopatrzenie wojsk rosyjskich na prawym brzegu rzeki. W ramach kontrofensywy, która rozpoczęła się pod koniec sierpnia, ukraińscy żołnierze coraz bardziej zbliżali się do Chersonia.

Woda dla Krymu

Obwód chersoński został całkowicie podbity przez Rosję już na początku wojny, która wybuchła 24 lutego.  Opór militarny był tam niewielki. Stolica obwodu Chersoń, który na początku inwazji liczył 280 tys. mieszkańców, została zajęta na początku marca. Amatorskie nagrania pokazują ukraińskich cywili protestujących przeciwko rosyjskim oddziałom. Większość mieszkańców obwodu chersońskiego jest rosyjskojęzyczna. Żaden z innych regionów ukraińskich nie został zdobyty w tak krótkim czasie i do dzisiaj nie wiadomo, jak mogło do tego dojść. To jedno z najbardziej bolesnych pytań, jakie stawiają sobie władze w Kijowie.

Liczący ponad 28 tys. kilometrów kwadratowych obwód chersoński jest prawie tak duży jak Belgia. Jego krajobraz to przede wszystkim stepy, niczym nieograniczona i daleka jak okiem sięgnąć przestrzeń. Pod względem strategicznym to prawdopodobnie najważniejszy region południowej Ukrainy, który ma dostęp do Morza Azowskiego na wschodzie i Morza Czarnego na zachodzie. Co ważniejsze, przez obwód chersoński przebiega jedyne połączenie lądowe z Krymem. Jest bramą na półwysep anektowany przez Rosję w 2014 roku. I ta brama pozostała podczas rosyjskiej inwazji w dużej mierze otwarta. Nie wysadzono w powietrze żadnych mostów, które mogłyby powstrzymać marsz. Duże rosyjskie formacje mogły więc posuwać się setki kilometrów na północ od Krymu.

Najważniejszym celem Rosji był Kanał Północnokrymski, który zaczyna się w Nowej Kachowce, około 80 kilometrów na wschód od Chersonia, a kończy w Kerczu na Krymie. Półwysep cierpi na niedobory wody i od czasów sowieckich przez ten kanał jest zaopatrywany w świeżą wodę z Dniepru. Po aneksji Ukraina wstrzymała dopływ wody, co miało katastrofalne skutki dla rolnictwa. Wojska rosyjskie wysadziły zbudowaną w 2014 roku tamę, pozwalając wodzie płynąć. Jednocześnie, okupując Chersoń i inne miasta położone w dolnym biegu Dniepru, armia rosyjska zdołała zablokować ważną dla Ukrainy drogę wodną prowadzącą do Morza Czarnego.

Chersoń – stolica arbuzów

Chersoń jest znany przede wszystkim ze swojego przemysłu stoczniowego. Miasto zostało założone u ujścia Dniepru pod koniec XVIII wieku w ówczesnym Imperium Rosyjskim i nazwane według antycznej greckiej osady krymskiej Chersonez. Chersoń posiada najstarszy port morski na ukraińskim wybrzeżu Morza Czarnego. Powstały tu pierwsze okręty wojenne rosyjskiej Floty Czarnomorskiej. Od czasów Związku Radzieckiego Chersoń specjalizuje się w budowie cywilnych statków towarowych, w tym tankowców. W lutym 2022, na kilka dni przed rosyjską inwazją na Ukrainę, stocznia ogłosiła podpisanie kontraktu na budowę czterech frachtowców dla Holandii.

Gdy Ukraińcy mówią o Chersoniu, pierwsze, co przychodzi im na myśl, to jednak nie statki, lecz arbuzy i pomidory. Zwłaszcza arbuzy z Chersonia są legendarne. Każdego roku od sierpnia sklepy są ich pełne, tylko nie tego roku. Wizerunki ukraińskich żołnierzy z arbuzami w rękach stały się na portalach społecznościowych symbolem zwycięstwa.

Region chersoński słynie z uprawy warzyw i owoców. Jego całkowita powierzchnia użytków rolnych wynosi około dwóch milionów hektarów i jest największa w Ukrainie. To niemalże dwa razy więcej niż w Holandii. Nic więc dziwnego, że w 1993 roku powstał tu pierwszy ukraiński producent ketchupu, firma Czumak. Jej rozwój jest uważany za jedną z najważniejszych historii sukcesu w niepodległej Ukrainie. Założona przez dwójkę Szwedów firma szczyci się na swojej stronie internetowej największym polem ogórkowym w Europie. Miasto Kachowka zostało zajęte przez Rosjan już pierwszego dnia wojny. Czumak, obecnie numer dwa na ukraińskim rynku, zaprzestał produkcji i przeniósł swą siedzibę do Kijowa.

Ostrożna reakcja Ukrainy

W odpowiedzi na informację o odwrocie rosyjskich wojsk z Chersonia prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski wezwał do powściągliwości. – Wróg nie robi nam prezentów, nie wykonuje żadnych „gestów dobrej woli”. Nadal musimy walczyć – podkreślał w swoim przemówieniu wieczorem 9 listopada.

Zełenski zwrócił się także do rosyjskich przywódców. – Każda próba wysadzenia elektrowni wodnej Kachowka, zalania naszego terytorium i pozostawienia elektrowni atomowej w Zaporożu bez wody, będzie oznaczać wypowiedzenie wojny całemu światu. Zastanówcie się, co się z wami wtedy stanie – dodaje. Mychajło Podolak, doradca Szefa Kancelarii Prezydenta Ukrainy, powiedział, że strona ukraińska nie dostrzega żadnych oznak rezygnacji Rosji z Chersonia bez walki. Według niego w mieście nadal przebywa znaczna część rosyjskich wojsk. W regionie skoncentrowano także dodatkowe rezerwy.