Choroby nowotworowe powodują coraz więcej zgonów. Co roku na raka umiera szacunkowo 10 mln ludzi. Według Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) liczba nowych przypadków nowotworów w 2020 r. wyniosła około 19,3 mln, a tendencja jest rosnąca. Według IARC do 2040 r. liczba nowych przypadków raka może osiągnąć około 30 mln, a liczba zgonów z powodu nowotworów – ok. 16,3 miliona rocznie.

Najwięcej ofiar śmiertelnych na świecie pochłania rak płuc – ok. 1,76 mln, większość to mężczyźni. Większość kobiet na świecie umiera z powodu raka piersi, który powoduje 15 proc. wszystkich zgonów związanych z nowotworami wśród kobiet (około 627 tys. rocznie), a następnie na raka płuc (13,8 proc.) i jelita grubego (9,5 proc.).

Rak częstszy wśród młodych dorosłych

Z nowego badania wynika, że ​​w Stanach Zjednoczonych niektóre nowotwory stają się coraz częstsze wśród młodszych dorosłych po 30. roku życia. W badaniu zbadano 17 baz Narodowego Instytutu Raka obejmujących ponad 500 tys. diagnoz raka we wczesnym stadium u pacjentów w wieku poniżej 50. roku życia w latach 2010–2019. Wzrost zdiagnozowanych przypadków był w tym okresie największy u młodych kobiet (4,35 proc.), a ich liczba wyniosła 35 721. Najczęściej rozpoznawano raka piersi we wczesnym stadium (12 649 przypadków), raka tarczycy (5869) i raka jelita grubego (4097).

Wzrost ten nie ogranicza się do USA. Opublikowane w zeszłym roku badanie rejestrów nowotworów w 44 krajach wykazało, że częstość występowania nowotworów we wczesnym stadium w przypadku 14 rodzajów nowotworów, z których wiele dotyczy układu trawiennego, szybko rośnie.

Coraz częstsze rozpoznawanie nowotworów – także u młodszych osób po 30. roku życia – wynika przede wszystkim z większej precyzji badań wczesnego wykrywania oraz wykonywania coraz większej liczby badań we wczesnych stadiach choroby.

Różne metody wczesnego wykrywania raka

Diagnoza raka nie jest już wyrokiem śmierci. W wielu przypadkach raka można dziś wyleczyć. Aby było to możliwe, nowotwór musi zostać wykryty jak najwcześniej. W jego wczesnym stadium szanse na skuteczne leczenie są ogromne. Istnieją dwie metody wczesnego wykrywania raka: wczesna diagnostyka i badania przesiewowe.

Wczesna diagnoza koncentruje się na poszczególnych podejrzanych przypadkach i objawach, np. jeśli kobieta zauważyła guzek w piersi lub zmiany na skórze. Badania przesiewowe prowadzi się rutynowo na dużej liczbie osób w celu wczesnego zidentyfikowania potencjalnych przypadków. Przykłady to mammografia piersi lub badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy.

Badania przesiewowe w kierunku raka

Zalecenia dla różnych typów nowotworów i grup wiekowych mają charakter ogólny i mogą się różnić w zależności od indywidualnych warunków zdrowotnych, historii rodziny i innych czynników. Ważne jest regularne konsultowanie się z lekarzem, by omawiać najlepsze dla siebie możliwości.

Rak piersi

Wiek: od 30. roku życia coroczne badanie palpacyjne piersi i pach pod kątem ewentualnych stwardnień i powiększonych węzłów chłonnych. Instrukcja samobadania piersi. Jednak wg Niemieckiej Pomocy Onkologicznej badanie piersi u kobiet powyżej 30. roku życia nie jest wystarczającą metodą wczesnego wykrycia tego raka. Kobiety powyżej 40. roku życia powinny rozważyć wykonanie mammografii raz w roku. Niektóre wytyczne, takie jak WHO, zalecają te badania pacjentkom od 50. roku życia. W przypadku kobiet z dziedzicznym ryzykiem raka piersi oprócz badań mammograficznych sensowny jest specjalny i bardziej szczegółowy program wczesnego wykrywania po ukończeniu 25 lat.

Metody: badanie palpacyjne, USG, mammografia (badanie rentgenowskie piersi), kliniczne badanie piersi.

Rak szyjki macicy

Wiek: kobiety powinny rozpoczynać regularne badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy od 21. roku życia.

Metody: badanie cytologiczne (rozmaz komórkowy) co 3 lata, badanie obecności HPV (wirusa brodawczaka ludzkiego) co 5 lat (może się różnić w zależności od grupy wiekowej).

Rak płuc

Wiek: nie ma powszechnie zalecanej metody badań przesiewowych w kierunku raka płuc u osób bezobjawowych i niezagrożonych ryzykiem. Jednak rak płuc rzadko powoduje objawy we wczesnych stadiach. Kaszel, utrata masy ciała, duszność lub ból w klatce piersiowej mogą wskazywać na raka płuc. Małe guzy prawie zawsze wykrywa się przypadkowo, np. podczas prześwietlenia klatki piersiowej. W przypadku nałogowych palaczy lub przy innych czynnikach ryzyka można rozważyć coroczną tomografię komputerową z małą dawką promieniowania.

Metody: niskodawkowa tomografia komputerowa (tomografia komputerowa), próbki tkanek z płuc (bronchoskopia).

Rak jelita grubego

Wiek: zaleca się regularne badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego od 50. roku życia.

Metody: kolonoskopia co 10 lat lub badanie na krew w kale (np. co 1-3 lata).

Rak żołądka

Wiek: nie ma ogólnych zaleceń dotyczących badań przesiewowych bez określonych czynników ryzyka. Rak żołądka we wczesnym stadium często przebiega bezobjawowo, co utrudnia wczesne wykrycie.

Metody: jeżeli występują szczególne czynniki ryzyka lub objawy, można wykonać endoskopię przewodu pokarmowego.

Nowotwór skóry

Wiek: nie ma ustalonej granicy wieku, ale regularne badania skóry są ważne, szczególnie jeśli podejrzewa się raka skóry lub jest podwyższone ryzyko jego wystąpienia. Od 35. roku życia zaleca się wykonywanie badań przesiewowych co dwa lata.

Metody: badanie skóry całego ciała przez dermatologa, samobadanie.

Rak prostaty

Wiek: od 45. roku życia badanie palpacyjne należy wykonywać co roku. W przypadku mężczyzn powyżej 50. roku życia zaleca się indywidualną ocenę korzyści i ryzyka badań przesiewowych w kierunku raka prostaty.

Metody: badanie PSA (badanie krwi w celu pomiaru antygenu specyficznego dla prostaty), badanie palpacyjne przez odbyt.

Zalecenia ws. badań: wiek jest decydujący

Chociaż nowotwory są coraz częściej rozpoznawane u młodszych osób, niektóre wczesne badania diagnostyczne nie są zalecane aż do późnego wieku. Zalecenia dotyczące wieku często opierają się bowiem na prawdopodobieństwie wystąpienia raka i korzyściach z wczesnego wykrywania. Niektóre rodzaje nowotworów występują częściej w starszym wieku, np. ryzyko raka jelita grubego znacznie wzrasta po 50. roku życia.

Koszty kompleksowych badań przesiewowych młodszych grup wiekowych mogą prawdopodobnie nie odpowiadać oczekiwanym korzyściom. Decydujące znaczenie mają różne czynniki, takie jak wiedza naukowa, czynniki ryzyka, względy kosztów i korzyści, dostępność zasobów i systemów opieki zdrowotnej oraz względy etyczne.

Za podstawę wytycznych ws. badań można przyjąć statystyki, jednak chorują także osoby młodsze, a nawet dzieci. W razie wątpliwości każdy musi sam zdecydować, kiedy chce skorzystać i z jakich badań przesiewowych w kierunku nowotworu. A w razie potrzeby także sam za to zapłacić. W różnych krajach ubezpieczenia zdrowotne w różnym stopniu pokrywają koszty takich badań.

Lubisz nasze artykuły? Zostań naszym fanem na facebooku! >>