1. Przejdź do treści
  2. Przejdź do głównego menu
  3. Przejdź do dalszych stron DW

Czy architektura może pomóc bezdomnym?

Rayna Breuer
5 listopada 2021

Bezdomność jest problemem globalnym. Nikt nie powinien mieszkać na ulicy. Co zatem można zrobić? Monachijska wystawa poszukuje odpowiedzi.

Bildergalerie Coronavirus & Obachlosigkeit | London, Großbritannien
Zdjęcie: Reuters/H. McKay

Według szacunków Organizacji Narodów Zjednoczonych 1,6 miliarda ludzi na całym świecie żyje obecnie w nieodpowiednich warunkach mieszkaniowych lub nie posiada stałego miejsca zamieszkania. Szacuje się, że w samych Niemczech jest prawie 50 000 osób bezdomnych  (stan na 2018 rok). Pandemia koronawirusa pokazała, jak szybko ludzie mogą popaść w bezrobocie nie z własnej winy. Niektórzy z nich w końcu trafiają na ulicę. Wystawa „Kto następny? Bezdomność, architektura i miasto" w Muzeum Architektury na Uniwersytecie Technicznym w Monachium opowiada o tym, jak ta kwestia stała się problemem globalnym i jak zmusza rządy do działania.

– Bezdomność jest problemem globalnym, ale dzięki naszej wystawie chcieliśmy dokładniej zrozumieć, jak poszczególne miasta radzą sobie z tym wyzwaniem – mówi kurator Daniel Talesnik. Wystawa prezentuje różne koncepcje megamiast takich jak Nowy Jork, Bombaj, Santiago de Chile, Moskwa czy Tokio. Podczas gdy w Chile państwo walczy z bezdomnością, udzielając pożyczek na czynsze, w Moskwie problem ten jest całkowicie ignorowany. Poprzez filmy dokumentalne, serie zdjęć i innowacyjne modele mieszkań autorzy wystawy chcą skłonić ludzi do myślenia.

Bezdomni w Las Vegas, USAZdjęcie: Reuters/S. Marcus

Bezdomność obnaża nierówności

Bezdomność to prywatny los, często wynik traumy, zażywania narkotyków, utraty pracy lub choroby psychicznej. Powody są różne, ale jedno jest pewne: obnaża to słabości społeczeństwa, jest świadectwem nierówności i skrajnych podziałów społecznych. Malejąca liczba budynków z mieszkaniami socjalnymi, liberalizacja rynku mieszkaniowego z gwałtownie rosnącymi czynszami i cenami gruntów – wszystko to może prowadzić do tego, że ludzie nie z własnej winy lądują w parku czy pod mostem. Kryzys spowodowany pandemią oznaczał dla bezdomnych  dramatyczne pogorszenie i tak już niepewnej sytuacji życiowej – uważa Federalne Stowarzyszenie Pomocy Bezdomnym.

Tak władze Paryża utrudniają życie bezdomnym

01:49

This browser does not support the video element.

Winny kapitalizm?

Niedobór mieszkań nie jest zjawiskiem XXI wieku: Friedrich Engels już w latach 1872/73 napisał esej „O kwestii mieszkaniowej". Jako teoretyk społeczny analizuje w nim strukturalny niedobór mieszkań w kapitalizmie i dochodzi do wniosku, że odpowiedzią na problem nie są koncepcje urbanistyczne, lecz obalenie systemu społecznego. Kurator wystawy w Monachium widzi sprawę inaczej: uważa, że architektura może stanowić część rozwiązania.

– Nie postrzegamy architektury jako zbawiciela czy jedynej dyscypliny, która może rozwiązać problem. Może jedynie pomóc w złagodzeniu sytuacji ludzi. Bo jako taki, jest to problem społeczny, a nawet więcej: problem systemowy – mówi Talesnik.

Według szacunków ONZ co roku około 15 milionów ludzi jest przymusowo eksmitowanych ze swoich domów. Coraz częściej narażeni na ryzyko bezdomności są ludzie młodzi. Z tych powodów w lutym 2020 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła pierwszą rezolucję w sprawie bezdomności, wzywając rządy do podjęcia szybkich i zdecydowanych działań. Celem UE jest położenie kresu bezdomności do 2030 r.

Bezdomność – wyzwanie globalne

– To wstyd, że tu, w Niemczech, istnieje bezdomność. Jeśli porównać same liczby, to są one wprawdzie niższe niż gdzie indziej na świecie, ale nie musimy porównywać się z Bombajem – tłumaczy organizator wystawy. Problem należy analizować w kontekście czynszów i cen gruntów w miastach. – Mamy miasta, w których ludzie muszą płacić za mieszkanie 50 procent swojej pensji – podkreśla.

Niektórzy politycy już dawno dostrzegli ten problem i umieścili go w swoim programie. Na przykład burmistrz Londynu Sadiq Kahn już trzy lata temu krytykował: „To hańba, że w naszym kraju ludzie umierają z powodu bezdomności. Rząd musi przestać ignorować przyczyny bezdomności i pilnie zainwestować w usługi, których potrzebujemy, aby położyć kres temu narodowemu źródłu wstydu."

Kahn apelował, by bogate kraje, takie jak Niemcy, Wielka Brytania czy USA stworzyły lepsze struktury i zagwarantowały prawo do mieszkania, które zostało przez Organizację Narodów Zjednoczonych zapisane w art. 11 Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych.

Monachijską wystawę „Kto następny? Bezdomność, architektura i miasto" można oglądać od 3 listopada 2021 do 6 lutego 2022.

Chcesz skomentować ten artykuł? Dołącz do nas na facebooku! >>