Wiejący znad Sahary wiatr  przywiał w tym tygodniu pył do odległej o tysiące kilometrów greckiej stolicy, Aten. Efektem było niesamowitej urody zjawisko, dzięki któremu wszystko przybrało czerwonawo-pomarańczowy odcień. Akropol zaś, przynajmniej przez chwilę, wyglądał tak, jakby został przeniesiony na Marsa.

Burze, które unoszą pył znad Sahary i transportują go do Europy, są zjawiskiem częstym i zdarzają się od lat. Zajmijmy się więc tym, jak powstają, jak się przemieszczają i czy są groźne.

Jak się rodzi i rozwija burza pyłowa na Saharze?

Burze  pyłowe zdarzają się, gdy nad ciągnącą się przez całą Afrykę Północną pustynią Sahara wieją silne wiatry i jest sucho. Carlos Perez Garcia Pando, ekspert do spraw piasku i pyłu z Barcelona Supercomputing Center, mówi DW, że pustynne piaski składają się z wielu różnych cząstek.

Niektóre są duże i ciężkie. Są to pierwsze cząstki podrywane przez silne wiatry. Ale to nie one przedostaną się ostatecznie przez Morze Śródziemne  do Europy.

Te większe cząstki muszą bowiem nieuchronnie spaść na ziemię. Uderzają wtedy w ziarnka piasku i rozbijają je na bardzo drobne cząstki, tłumaczy Garcia Pando. I to te mniejsze cząstki ostatecznie pokonują wielkie odległości, ponieważ są tak małe i lekkie.

Aby takie burze mogły się pojawić, musi być sucho, ponieważ w przeciwnym razie cząstki zlepiają się ze sobą i stają się zbyt ciężkie, żeby pokonać wielkie dystanse. Burze piaskowe są zaś najbardziej prawdopodobne tam, gdzie jest mało roślinności, która by mogła osłabiać wiatr i spowalniać burzę.

Dlaczego burze przenoszą pył do Europy?

Burze pyłowe zdarzają się na Saharze regularnie. Żeby jednak mogły się przesunąć tysiące kilometrów na północ, musi zapanować też sprzyjająca pogoda, która przyniesie silne wiatry, zdolne je przepchnąć na wielkie odległości.

Pył znad Sahary jest transportowany nad Morzem Śródziemnym do Europy przez układy niżowe. Garcia Pando tłumaczy, że w takich systemach pogodowych nagromadzona jest wielka ilość energii niezbędnej, by wywołać silne wiatry. Na półkuli północnej wieją one w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Zazwyczaj występują na wiosnę.

Cząstki pyłu, które ostatecznie docierają do Europy, mogą pozostawać w powietrzu tak długo, ponieważ są znacznie mniejsze niż piasek, który opada znacznie szybciej, napisał DW Stuart Evans, ekspert do spraw pyłu na Uniwersytecie Buffalo w Nowym Jorku. „To, co dociera do Europy, to burza pyłowa, a nie piaskowa”, podkreślił w nadesłanym do DW e-mailu.

Czy burze pyłowe są problemem?

– To się powtarzało przez całe dzieje, pył jest prawie tak stary jak Ziemia – mówi Garcia Pando. – To nic nowego – dodaje.

Ekspert z Barcelony podkreśla, że celem analizowania burz pyłowych nie jest wzbudzanie strachu. Chodzi raczej o zrozumienie tego zjawiska i jego wpływu na społeczeństwo i klimat. Garcia Pando wyjaśnia, że pył nie zawsze jest czymś złym, jest bowiem na przykład swego rodzaju odżywką dla lasów i oceanów. Dostarcza im żelaza i fosforu.

Ilość pyłu na Ziemi wzrasta od czasów przedindustrialnych, mówi naukowiec. Jest to w dużej mierze spowodowane uprawą ziemi przez człowieka, ale także zmianami klimatycznymi.

Aby zrozumieć, jak to działa, trzeba wyobrazić sobie grudkę zaskorupiałego brudu, mówi Garcia Pando. Jeśli się na nią nadepnie lub przejedzie po niej auto, cząstki brudu oderwą się od tej grudki, a wiatr będzie mógł je łatwiej unieść.

W odniesieniu do zmian klimatu Garcia Pando wskazuje na źródła wody, które wysychają, gdy jest susza. Gdy takie jezioro już wyschnie, „osady, które pozostaną na dnie, będą silniej podlegać erozji i mogą łatwiej trafić do atmosfery”, tłumaczy ekspert od piasku i pyłu.

Ale jak na razie naukowcy wciąż nie mają pewności, czy na Ziemi będzie więcej, czy mniej wiatru w wyniku zmian klimatu. Trudno więc powiedzieć, jak to będzie z burzami pyłowymi w przyszłości.

– Jest to jeden z kluczowych elementów niepewności, z którymi mamy do czynienia w prognozowaniu przyszłości pyłu – mówi Garcia Pando. – Zrozumienie, jak będą ewoluować wiatry w różnych sytuacjach. Nie tylko średnie wiatry, ale także ekstremalne – podkreśla.

Zachowaj bezpieczeństwo podczas burzy pyłowej

Gdy człowiek się znajdzie w burzy pyłowej w Europie, to zdaniem Garcii Pando powinien postępować zgodnie z tymi samymi radami, których udzielają eksperci w dniach, kiedy jakość powietrza jest szczególnie niska. Pył stanowi zagrożenie dla układu oddechowego, dlatego należy nosić maskę i powstrzymywać się od uprawiania sportu na świeżym powietrzu. Dotyczy to zwłaszcza ludzi z chorobami układu oddechowego.

Artykuł ukazał się pierwotnie nad stronach Redakcji Angielskiej DW

Chcesz skomentować ten artykuł? Zrób to na facebooku! >>