W Hamburgu przygotowano dwie równoległe wystawy Gerharda Richtera: „Gerhard Richter. Bilder einer Epoche” („Gerhard Richter. Obrazy epoki”) w Bucerius Kunst Forum (5 lutego-15 maja 2011) oraz „Unscharf. Nach Gerhard Richter“ („Nieostro. Według Gerharda Richtera“) w Kunsthalle, Hubertus-Wald-Forum (11 lutego-22 maja 2011). W przyszłym roku Gerhard Richter skończy osiemdziesiąt lat. Z tej okazji londyńska Tate Modern, paryskie Centre Pompidou i berlińska Nationalgalerie zamierzają pokazać dzieła artysty. Bucerius Kunst Forum oraz Kunsthalle otwierają w Hamburgu jego jubileusz.

„Gerhard Richter. Bilder einer Epoche”

Ekspozycja obejmuje pięćdziesiąt dzieł Gerharda Richtera wypożyczonych z niemieckich i zagranicznych kolekcji. Jej centralnym punktem jest pochodzący ze zbiorów Museum of Modern Art w Nowym Jorku cykl obrazów „18. Oktober 1977” („18 października 1977”), który powstał w 1988 roku. Wykorzystując fotografie prasowe i policyjne, Richter przedstawił terrorystów należących do Grupy Baader-Meinhof oraz ich ciała po popełnieniu przez nich samobójstwa. Poświęcony wydarzeniom tzw. „niemieckiej jesieni” cykl piętnastu obrazów uznawany jest za jej ikonę. Mianem „niemieckiej jesieni" w niemieckiej historiografii określa się ofensywę terrorystycznej organizacji Frakcja Czerwonej Armii (RAF) jesienią 1977 roku.

„Unscharf. Nach Gerhard Richter”

Tematem tej wystawy jest zjawisko nieostrości i rozmazywania we współczesnej sztuce. Obok dwudziestu obrazów, fotografii oraz filmu „Volker Bradke” (1966) Gerharda Richtera można zobaczyć dzieła artystów młodszego pokolenia, na których jego estetyka wywarła wpływ, m. in. Davida Armstronga, Michaela Wesely’ego, Wolfganga Kesslera, Ralfa Petersa, Ernsta Vollanda.

Obie ekspozycje skupiają się wyłącznie na figuratywnej twórczości Gerharda Richtera, którą cechuje fotograficzny realizm. Z jednej strony są to precyzyjnie i bez emocji namalowane przedmioty, z drugiej – obrazy, które poprzez swoją nieostrość i rozmazywanie konturów przedstawiają „uogólnienia”. Ich motywy pochodzą z ilustrowanych magazynów i gazet. Zostały „wycięte” z fotografii reportażowych i rodzinnych, powiększone i bez patosu przeniesione przez artystę na płótno. Pozbawione swojej historii i wyizolowane z kontekstu, rozmazane, mają uniwersalną aurę. Perfekcyjne warsztatowo i pozbawione wszelkiego heroizmu nie eksponują emocji, ale noszą je w sobie. O obrazie „Sekretärin” („Sekretarka”, 1964), przedstawiającym kochankę pewnego adwokata, który z jej powodu zamordował żonę, kurator wystawy „Bilder einer Epoche”, Uwe M. Schneede, mówi: „Obraz nie przedstawia żadnej morderczej siły, ale ją w sobie nosi”.

Aneta Pawlak

red. odp. Bartosz Dudek

„Gerhard Richter. Bilder einer Epoche”, Hamburg, Bucerius Kunst Forum, do 15 maja 2011

„Unscharf. Nach Gerhard Richter”, Hamburg, Kunsthalle, do 22 maja 2011