Nieliczni żyjący w Niemczech cudzoziemcy nabywają obywatelstwo tego kraju. W efekcie imigranci tylko w niewielkim stopniu uczestniczą w życiu społecznym i politycznym; co ósmy dorosły mieszkaniec RFN przez brak obywatelstwa nie może brać udziału w wyborach do Bundestagu i współdecydować o tym, kto będzie podejmował kluczowe decyzje, wpływające na ich życie. Zdaniem niemieckiej Rady Ekspertów ds. Integracji i Migracji (SVR) nie jest to dobra sytuacja. Zaproponowała ona we wtorek (04.05.2021), by znacznie ułatwić uzyskiwanie obywatelstwa oraz rozważyć przyznanie prawa do udziału w wyborach komunalnych także obywatelom krajów nieunijnych.

W swoim rocznym raporcie SVR ocenia, że ułatwienie nabywania obywatelstwa przez migrantów pomoże też poprawić udział tej grupy w życiu społecznym. Według przewodniczącej Rady Petry Bendel, eksperci odnotowują wprawdzie większą akceptację Niemców dla różnorodności w kraju, będącej wynikiem większej migracji. Ale jeśli chodzi o udział nowo przybyłych w życiu społeczeństwa to jest jeszcze wiele do poprawienia. Rada widzi tu „wyraźną potrzebę działania” – oceniła Bendel.

Integracja najważniejszym kryterium

W 2019 roku niemieckie obywatelstwo nabyło 129 tysięcy osób. To wprawdzie o 17 tysięcy więcej niż rok wcześniej i najwięcej od 2003 roku, ale – zdaniem ekspertów – połowa tego przyrostu była rezultatem brexitu. W ciągu czterech lat od referendum w sprawie wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE 31 600 Brytyjczyków nabyło niemieckie obywatelstwo choćby po to, by zachować jednocześnie obywatelstwo unijne.

Największą grupę nowych obywateli Niemiec stanowiły w 2019 roku osoby narodowości tureckiej – 16 235. To jednak zaledwie 1,2 proc. żyjących w Niemczech Turków, którzy mają prawo starać się o obywatelstwo. Wśród Syryjczyków odsetek ten wyniósł 19,7 procent (3860 osób).

Według ekspertyzy SVR w 2019 roku obywatelstwo RFN uzyskało 6020 Polaków (ok. 2 proc. uprawnionych).

Dla wielu Niemców pochodzenie niemieckie przestało już być najważniejszą przesłanką dla uzyskania obywatelstwa. O ile jeszcze w 1996 roku ponad połowa ankietowanych wskazywała na miejsce urodzenia w RFN i pochodzenie niemieckie jako ważne kryteria dla nabycia obywatelstwa, to 20 lat później przesłanka ta ma znaczenie już tylko dla co piątego respondenta. Przeważająca większość Niemców uważa dziś, że dużo ważniejsze jest opanowanie języka, gotowość do dostosowania swojego stylu życia oraz do przestrzegania demokratycznego i wolnościowego porządku.

 „Turbo-obywatelstwo”

Dla większości obywateli krajów UE, żyjących w Niemczech niemiecki paszport nie stanowi wartości dodanej. Z kolei prawie trzy czwarte imigrantów spoza Unii jest zainteresowanych uzyskaniem obywatelstwa RFN. Zdaniem ekspertów to wśród tej grupy warto prowadzić kampanie zachęcające do wystąpienia o niemiecki paszport oraz organizować uroczystości nadania obywatelstwa.

Należałoby także obniżyć kryteria nabycia obywatelstwa. Osoby dobrze zintegrowane mogłyby liczyć na przyśpieszone procedury i uzyskać paszport RFN nie po ośmiu latach pobytu w Niemczech, jak jest obecnie, ale już po czterech. Eksperci opowiadają się także za akceptacją podwójnego obywatelstwa migrantów, choć już nie w przypadku ich potomków, urodzonych w Niemczech.

Apelując o umożliwienie migrantom spoza UE udziału w wyborach lokalnych eksperci wskazują, że skład parlamentów w niewystarczającym stopniu odzwierciedlaróżnorodność niemieckiego społeczeństwa. W Bundestagu tylko 58 spośród 709 posłów ma imigranckie korzenie; to zaledwie osiem procent całego składu. Jeszcze mniejszy odsetek mają parlamenty krajów związkowych. Tylko w Berlinie i Bremie udział osób pochodzących z rodzin imigrantów jest nawet wyższy niż ich udział wśród uprawnionych do głosowania.

Badania pokazały, że w sprawie praw wyborczych dla imigrantów spoza UE oraz podwójnego obywatelstwa niemiecka opinia publiczna jest bardziej sceptyczna niż eksperci. Nieznaczna większość odrzuca te propozycje SVR.

DPA, svr-migration.de/ widz