Wzorem do naśladowania była dla Angeli Merkel polsko-francuska fizyczka i chemiczka Maria Skłodowska-Curie. Niemiecka kanclerz pokazała, że pod względem determinacji i wytrwałości nie ustępuje dwukrotnej noblistce.
Marie Skłodowska-Curie w laboratoriumZdjęcie: imago/United Archives International
Reklama
W 1995 roku w Hamburgu, mówiąc o potrzebie posiadania w życiu autorytetów, Merkel (wówczas minister ochrony środowiska) wyznała, że jako młoda dziewczyna wybrała na wzór do naśladowania Marię Curie. O wpływie pochodzącej z Polski noblistki na Merkel pisze w niedzielę we „Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung” (FAS) Friederike Haupt.
Zainteresowało mnie to, że Curie pochodziła z Polski, a „jeden moich dziadków też pochodził z Polski” – przytacza „FAS” słowa Merkel wypowiedziane podczas Kongresu Kościoła Ewangelickiego w Hamburgu.
„Polska była wtedy podzielona. Warszawa, w której Curie dorastała, znajdowała się pod rosyjską okupacją, podobnie jak kraj, w którym wzrastała Merkel. Właśnie to wzbudziło początkowo zainteresowanie dziewczyny” – wyjaśnia autorka.
Curie wyjechała z Polski, aby studiować we Francji. Stała się naukowcem-fizykiem i odkryła rad. Ale nie było to takie proste – kontynuuje dziennikarka „FAS”, zwracając uwagę na niebezpieczne eksperymenty przeprowadzane przez Curie.
Determinacja i wytrwałość
„Ale dała radę” – miała wtedy powiedzieć Merkel. „Silne wrażenie zrobiła na mnie jej determinacja i wytrwałość. Gdy wierzy się w ideę, to nawet jeśli jest się osamotnionym, gdy poświęca się tej idei i przejdzie się przez wzloty i upadki, to kiedyś osiągnie się cel, jeżeli idea była słuszna” – cytuje „FAS” jej słowa z 1995 roku.
Haupt opisuje trudną drogę Curie do sukcesów i uznania w Paryżu. Pisze o jej wahaniu, gdy władze uniwersytetu zaproponowały jej kontynuowanie wykładów po zmarłym w wypadku mężu. „Po długim zastanowieniu postanowiłam, że muszę przynajmniej spróbować wziąć na siebie te obowiązki” – powiedziała wówczas Curie.
Angela Merkel jest doktorem fizyki. Na zdjęciu podczas wizyty w Kenii w 2011 r. Zdjęcie: picture-alliance/dpa/M. Kappeler
83 lata po tym fakcie, w 1991 roku, pytana przez dziennikarza, czy czuje się na siłach, aby objąć stanowisko drugiej osoby po Helmucie Kohlu w CDU, Merkel odpowiedziała, powtarzając niemal słowo w słowo odpowiedź Curie: „Po długim zastanowieniu doszłam do przekonania czy też do wniosku, że mogę spróbować”.
Ulubiona postać historyczna
„FAS” zaznacza, że Angela Merkel nigdy nie obnosiła się ze swoim szacunkiem do Curie, niemniej wielokrotnie nawiązywała do tej postaci. W 1992 roku, wypełniając ankietę dla dodatku do „FAZ” odpowiedziała na pytanie o swoją ulubioną postać historyczną: „Madame Curie”. W 2007 roku w przemówieniu w Warszawie powiedziała, że wychowała się niedaleko niemiecko-polskiej granicy i zaczerpnęła wiele inspiracji z Polski. Wymieniła muzykę Chopina, filmy Andrzeja Wajdy i prace naukowe Marii Skłodowskiej-Curie.
Cztery lata później, podczas kongresu chemików w Berlinie, Merkel wyznała, że Curie była dla niej „niezwykle wielkim autorytetem”. Pochodząca z Warszawy kobieta zrobiła karierę w Paryżu. „Przebiła się” – powiedziała dosłownie. Podkreśliła, że tylko cztery osoby zdobyły więcej niż jedną Nagrodę Nobla, a Curie była jedyną kobietą. Merkel dodała, że chciałaby, aby inne dziewczęta brały przykład z noblistki.
Reklama
Nie obawiać się, tylko rozumieć
W 2017 roku w rozmowie z dziennikarzem „Handelsblatt” Merkel przyznała, że biografie wielkich ludzi miały na nią wpływ. Wymieniła znów Curie, tłumacząc, że jako młoda dziewczyna zafascynowana była „systematycznym podejściem” tej kobiety.
Z okazji Girls’ Day kanclerz apelowała do dziewcząt, aby zwalczały zahamowania i wybierały zawody techniczne. Przy tej okazji zacytowała Curie: „Niczego w życiu nie należy się obawiać, trzeba tylko wszystko rozumieć”.
Merkel zasiadała przez 16 lat w fotelu kanclerza, dwa lata dłużej kierowała partią CDU. Nazywana jest kanclerzem kryzysowym, ponieważ rządziła w burzliwych czasach. „Udowodniła, że posiada wytrwałość, którą tak podziwiała u Curie” – podsumowuje Friederike Haupt.
Dwukrotna noblistka Maria Skłodowska-Curie
Maria Skłodowska-Curie była pierwszą badaczką, która zdobyła dwukrotnie Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki i chemii oraz pierwszą kobietą, która kierowała katedrą fizyki ogólnej na Sorbonie.
Zdjęcie: imago/United Archives International
Dziecko nauczycieli
Marie Skłodowska (na zdjęciu w środku między siostrami Zosią i Helą i bratem Józefem oraz siostrą Bronią) urodziła się 7 listopada 1867 w Warszawie. Ojciec Marii Władysław Skłodowski był nauczycielem matematyki i fizyki. Matka Bronisława była dyrektorką pensji dla dziewcząt.
Zdjęcie: imago/United Archives International
Studia nie dla kobiet
Maria zdała w 1883 r. w wieku 15 lat maturę jako najlepsza w klasie. Urodziła się jednak w kraju, w którym kobietom nie wolno było studiować. Ponieważ ojciec Marii nie mógł sfinansować jej studiów za granicą, Maria udzielała prywatnych lekcji, pracowała jako guwernantka u zamożnych rodzin oraz uczyła dzieci chłopów pisać i czytać. Chodziła też na zajęcia Uniwersytetu Latającego.
Zdjęcie: picture-alliance/dpa
Studia w Paryżu
W 1891 r. Maria Skłodowska wyjechała do Paryża i podjęła studia na wydziale fizyki na Sorbonie. Była jedną z 23 dziewcząt wśród 1825 studentów. Zdołała w dwa lata zrobić licencjat z fizyki, a po kolejnym roku z matematyki. W 1896 odkryła wspólnie z Henrim Becquerellem siarczan uranylowo-potasowy oddziałujący na kliszę fotograficzną i wykazujący nieznany rodzaj promieniowania.
Zdjęcie: picture-alliance/dpa
Maria i Piotr Curie
W 1894 r. Maria spotyka Piotra Curie. Ślub biorą po roku znajomości. Młode małżeństwo wszystkie pieniądze wydaje na domowe laboratorium. Żmudne badania, chwile zwątpienia przy doświadczeniach nad promieniotwórczością przyniosły efekty po 4 latach. W 1898 r. Maria i Piotr odkryli pierwiastki promieniotwórcze: polon i rad.
Zdjęcie: imago/Leemage
Eksperymenty z promieniotwórczością
Jednym z pierwszych wyodrębnionych przez Marię i Piotra pierwiastków emitujących promieniowanie był polon nazwany tak na cześć ojczyzny Marii Skłodowskiej-Curie. Publikacja na ten temat ukazała się 18 lipca 1898 roku. W wykryciu polonu pomógł małżeństwu skonstruowany przez Piotra Curie i jego brata Jacques'a widoczny na zdjęciu elektrometr.
Zdjęcie: imago/United Archives International
Tytuł doktora nauk
W 1903 r. Maria opublikowała pracę nt. substancji radioatywnych i nadano jej na Uniwersytecie Paryskim tytuł doktora nauk fizycznych z dopiskiem summa cum laude (z najwyższą pochwałą). Jej praca naukowa wzbudziła wielkie zainteresowanie, została przetłumaczona w ciągu roku na pięć języków i wydano ją 17 razy.
Zdjęcie: gemeinfrei
Pierwsza Nagroda Nobla
W tym samym roku Maria i Piotr Curie otrzymali wspólnie Nagrodę Nobla, którą podzielili z profesorem Becqurelem. Była ona jedną z pierwszych Nagród Nobla w dziedzinie fizyki i jednocześnie pierwszą, którą nagrodzono naukowca z Polski.
Zdjęcie: gemeinfrei
Osierocone córki
W międzyczasie Maria Skłodowska-Curie zostaje dwukrotnie matką. W 1897 r. przychodzi na świat córka Irena, a w 1904 r. Ewa. Dziewczynki mało znały ojca. Piotr Curie w wieku 47 lat zginął tragicznie w Paryżu, stratowany przez spłoszone konie ciągnące załadowany wóz.
Zdjęcie: imago/United Archives International
Katedra fizyki
Rada Nauk Ścisłych na Sorbonie proponuje Marii Skłodowskiej-Curie przejęcie katedry fizyki ogólnej stworzonej dla Piotra Curie. Pierwszy wykład 5 listopada 1906 r. zaczęła ona dokładnie od miejsca, w którym zakończył swoje ostatnie zajęcia mąż. W 1908 r. Maria otrzymała jako pierwsza kobieta oficjalnie także profesurę.
Zdjęcie: Getty Images/Three Lions
Lekarz na froncie
Nagroda Nobla z chemii w 1911 r. ugruntowała pozycję Marii Skłodowskiej-Curie jako naukowaca o światowej renomie. Ostatecznie jednak przekonała Francuzów o swojej wyjątkowości i wielkości w czasie I wojny światowej, kiedy zorganizowała "flotę" samochodów-laboratoriów rentgenowskich (20 samochodów nazwanych "małe Curie"). W latach 1917-18 wykonała ponad milion zdjęć rentgenowskich.
Zdjęcie: imago/United Archives International
Wizyta w USA
W 1920 r. Maria Skłodowska-Curie udała się w podróż do Stanów Zjednoczonych. Amerykańskie media traktowały ją bardziej jako uzdrowicielkę niż naukowca. Maria obok wykładów dla amerykańskich naukowców oraz wizyt w placówkach badawczych skorzystała również z okazji, by poznać lepiej kraj. Na zdjęciu obok prezydenta USA Warrena Hardinga.
Zdjęcie: imago/United Archives International
Międzynarodowe zaangażowanie
Podczas pobytu w USA Maria Skłodowska-Curie otrzymała od amerykańskich uczelni 9 tytułów doktora honoris causa. Po powrocie do Francji, wykorzystując swoją pozycję i kontakty, zaangażowała się w międzynarodową współpracę w dziedzinie badań. Walczyła m.in. o wprowadzenie reguł dot. publikacji naukowych oraz praw autorskich i stypendiów.
Zdjęcie: imago/United Archives International
Fascynacja fizyką kolejnego pokolenia
Znanym fizykiem została również starsza córka Marii Skłodowskiej-Curie Irena. Na zdjęciu z 1963 r. stoi obok męża Jeana-Frederica Joliot-Curie w laboratorium. Oboje otrzymali w 1935 r. Nagrodę Nobla za odkrycie promieniotwórczości sztucznej .
