1. Przejdź do treści
  2. Przejdź do głównego menu
  3. Przejdź do dalszych stron DW

Franz Ehrlich: Enerdowski mistrz Bauhausu

Sigrid Hoff, Andrzej Krause4 lutego 2008

Franz Ehrlich projektował meble, był artystą-malarzem i rzeźbiarzem, jednak jego głównym zawodem była architektura. Fundacja Bauhaus w Dessawie zorganizowała obszerną wystawę poświęconą jego twórczości.

Zdjęcie: dpa

Jego nazwisko znają właściwie tylko wtajemniczeni. A przecież zaprojektowane przez Franza Ehrlicha (1907-1984) komody, krzesła lub witryny w ramach serii meblowej "6-0-2" znajdują się nadal w wielu niemieckich pokojach mieszkalnych. I przez 40 lat mieszkańcy Niemiec wschodnich słuchali programów radiowych nadawanych z gmachu Radia NRD przy ulicy Nalepa-strasse we wschodnim sektorze stolicy. Wielka i mała sala koncertowa tej rozgłośni oraz studia słuchowiskowe są po dziś dzień ulubionymi miejscami produkcji radiowych. Wzniesiony w 1956 roku gmach byłej rozgłośni NRD jest w międzyczasie zabytkiem architektury.

- Niezależnie od sal koncertowych również korytarze tego gmachu mają jakość architektoniczną, która jeszcze i dzisiaj zachwyca zwiedzających. Wiadomo, że Franz Ehrlich nie bał się nanoszenia ozdób. Tutaj z kolei jest zdjęcie z otwarcia budynku w 1957 roku, na którym widać pierwszego prezydenta NRD Wilhelma Piecka, jak również Franza Ehrlicha i innych prominentów - powiada kurator Wolfgang Thöner.

Budynek dawnej uczelni Bauhaus w Dessawie (Dessau), dziś światowy zabytek UNESCOZdjęcie: picture-alliance/ dpa

Bauhaus: sztuka i rzemiosło

Pochodzący z Lipska Franz Ehrlich należy do najbardziej niezwykłych artystów, jakich wydała uczelnia artystyczna Bauhaus, działająca w Niemczech w latach 1919-34 w Weimarze, Dessawie i wreszcie w Berlinie. Powstała ona z połączenia Akademii Sztuk Pięknych z Akademią Rzemiosł Artystycznych. Wszyscy jej dyrektorzy dążyli do połączenia techniki ze sztuką. Uważali, że każdy artysta sztuk pięknych powinien być również dobrym rzemieślnikiem i na odwrót. Opowiadali się oni za kształceniem kompleksowym, czyli że każdy student musiał się uczyć rysunku, malarstwa, rzeźby, architektury, muzyki, psychologii itp.

W 1930 roku Ehrlich wstąpił do Komunistycznej Partii Niemiec i zajmował się działalnością polityczną również po dojściu Hitlera do władzy. W latach 1937-39 przebywał w oobozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie.

Po roku 1945 artysta ten szkicował plany odbudowy Drezna i Chociebuża i zaprojektował gmachy rozgłośni w berlińskich dzielnicach Adlershof i Oberschöneweide. Do jego berlińskich budowli należy również pawilon dla kliniki w stołecznej dzielnicy Buch oraz przebudowa siedziby Klubu Twórców Kultury "Johannes R. Becher", w którym znajduje się obecnie Przedstawicielstwo Kraju Związkowego Hamburga w stolicy Niemiec:

- Przebudowa tego obiektu w latach pięćdziesiątych, wyposażonego w meble zaprojektowane przez Ehrlicha, była bardzo ładnym i przekonywającym projektem, za który otrzymał on od twórców kultury wiele pochwał, ale również i krytyki.

Krzesło w stylu Bauhausu (1928)Zdjęcie: Kelly Kellerhoff, Berli

Zbyt mało socjalistyczna architektura

Spory wokół projektu Franza Ehrlicha odbywały się nawet na łamach gazety "Neues Deutschland", co było jak NRD czymś niezwykłym. Najsilniejszy zarzut sformułował kolega Ehrlicha z Bauhausu, Hans Schmidt, który był szefem Instytutu Teorii Architektury przy Akademii Budowlanej w Berlinie:

- Schmidt skrytykował Club Franza Ehrlicha zarzucając mu, że obiekt ten mógłby stać również na Zachodzie, że ma on charakter kosmopolityczny i nie jest nową architekturą socjalistyczną, której szukamy. Doszło nawet do tego, że to nie jakiś naczelny ideolog SED, lecz kolega z Bauhausu powiedział, iż to, co Franz Ehrlich stworzył jest "estetyczną powłoką bomby atomowej" - tłumaczy Wolfgang Thöner.

Ehrlich miał na szczęście również wielu zwolenników. Naprawdę kosmopolityczne stały się dopiero w latach siedemdziesiątych jego projekty Misji Handlowych NRD w Paryżu i Brukseli. W dawnym budynku Misji Handlowej w stolicy Belgii znajduje się obecnie przedstawicielstwo kraju związkowego Saksonii-Anhaltu przy Unii Europejskiej.