Nie, tego wyniku nie uzyskano w uczciwy sposób. Kto osadza w areszcie przedstawicieli opozycji, zabrania jej organizowania wieców wyborczych i knebluje usta prasie, ten nie ma prawa mówić o legitymizacji władzy.

Ponieważ Recep Tayyip Erdogan właśnie tak postępuje, a mimo to - przynajmniej według danych oficjalnych - wygrał referendum znikomą przewagą głosów, opowiedzenie się jego zwolenników za rozszerzeniem zakresu jego władzy nie jest wynikiem wolnych wyborów, tylko przejęciem siłą demokratycznego państwa.

Swobody w Niemczech

Sytuacja w Niemczech jest inna. Około 1,5 mln żyjących w Niemczech Turków, uprawnionych do wzięcia udziału w tureckim refrendum konstytucyjnym, korzysta z prawa swobodnego dostępu do informacji, może uczestniczyć w wiecach wszystkich partii tureckich i swobodnie wyrażać swoje opinie. Kto skrytykuje przyszłego jedynowładcę nie musi się obawiać, że trafi za to do więzienia.

Mimo to ponad 63 procent ważnych głosów, oddanych w Niemczech, było głosami za wprowadzeniem zmian w tureckiej konstytucji. W liczbach absolutnych oznacza to około 450 tysięcy osób.

Te dwie liczby powinny wstrząsnąć Niemcami i wyrwać je z drzemki. I nie pomoże tu nic, że w referendum wzięła udział tylko połowa uprawnionych, i że w innych krajach, na przykład w Austrii, poparcie dla obozu Erdogana było jeszcze większe. Jeśli tak wielu zamieszkałych w Niemczech Turków, korzystających ze wszystkich dobrodziejstw demokracji, gotowych jest poprzeć polityka, który między innymi zamierza przywrócić karę śmierci, to oznacza to, że w naszej polityce integracyjnej, mimo licznych sukcesów, popełniono także błędy. Dużo błędów.

Aby wyciągnąć z tego właściwe wnioski musimy zdobyć się na szczerość. Nasi politycy i wszystkie siły opowiadające się za społeczeństwem obywatelskim muszą przyznać się do błędów i zaniedbań. Nie jest to łatwe i może okazać się ryzykowne w tym roku, w którym mamy wybory do Bundestagu. Ale trącące tanim populizmem dyskusje o podwójnym obywatelstwie i mrzonki o wyrzuceniu z Niemiec wszystkich, których z jakichś względów można by uznać za nieporządanych, nie prowadzą do niczego i w ostatecznym rachunku przynoszą tylko korzyść Alternatywie dla Niemiec (AfD).

Turcja w UE: tak czy nie?

Musimy zdawać sobie także sprawę, że Niemcy nie mogą liczyć na jakieś szczególnie wartościowe wsparcie i wskazówki z Brukseli. Dowodzą tego werbalne przypychanki między unijnymi politykami z różnych skrzydeł, w których co rusz padały propozycje definitywnego zerwania rokowań akcesyjnych z Turcją. To śmieszne i zarazem żałosne. Zrozummy wreszcie, że to ciągnące się na przemian latami wabienie Turcji do UE i jej odpychanie sprawiło, że wielu Turków doszło do przekonania, że nie są traktowani w Brukseli poważnie i skłoniło Erdogana do przyjęcia ostrego, antyunijnego kursu i zademonstrowania swej siły i zdecydowania.

UE musi wreszcie się na coś zdecydować. Jeśli nie życzy sobie Turcji jako pełnoprawnego członka, to musi to jej otwarcie powiedzieć i poszukać innych możliwości współpracy. Tym bardziej, że Turcja potrzebuje jej bardziej niż kiedykolwiek, z czego Erdogan doskonale sobie zdaje sprawę. Wie, że wyrósł na sukcesach gospodarczych i wie, że jego gwiazda może szybko zgasnąć kiedy gospodarczy zjazd Turcji w dół będzie przebiegać w obecnym tempie. Stopa inflacji wynosi już ponad 11 procent, a stopa bezrobocia 13 procent i jest najwyższa o siedmiu lat.

Turcy muszą nam pomóc

Wszystko to oznacza, że sami musimy uporać się z żyjącymi wśród nas zwolennikami Erdogana. Uda się to najszybciej i najlepiej, kiedy zrozumiemy i zaakceptujemy prostą prawdę, że dzisiejsze Niemcy są państwem imigracyjnym wymagającym właściwej polityki migracyjnej. To zaś oznacza odejście zarówno od narzucania imigrantom jakiejś "kultury wiodącej", jak i zachwycania się rzekomymi walorami multikulti. Wystarczy oparcie się na konstytucji i demokracji. To zaś oznacza, że kto chce żyć w Niemczech musi uznać, że zakazane są w nich małżeństwa nieletnich, że zabójstwo honorowe to zwykła zbrodnia, że homoseksualiści mają takie same prawa jak kobiety, i że wszystko w tym państwie opiera się na konstytucji.

Populistom do odnoszenia sukcesów potrzebny jest bałagan i niepewność. Muszą także rozsiewać strach, żeby wystąpić w roli zbawcy, który sobie z tym wszystkim poradzi. Nie warto wdawać się z nimi w dyskusję, bo nie mając żadnych argumentów po prostu nas zakrzyczą. Potrzebujemy pomocy ze strony trzech milionów żyjących wśród nas Turków, którzy albo nie mają tureckiego paszportu, albo sprzeciwiają się kursowi polityki Erdogana. Są potrzebni jako pomost między turecką społecznością i naszym, niemieckim społeczeństwem, w którym stanowią mniejszość. Są potrzebni, żebyśmy mogli zrozumieć, dlaczego tylu z nich poparło Erdogana i co dobrego możemy przejąć z minionych lat, co zdało praktyczny egzamin, i co możemy wziąć za wzór do naśladowania na przyszłe lata.

Ines Pohl / Andrzej Pawlak