Od 1950 roku rada miejska Akwizgranu i członkowie kapituły Międzynarodowej Nagrody im. Karola Wielkiego przyznają to wyróżnienie wybitnym osobistościom i instytucjom za zasługi w promowaniu pokoju i jedności w Europie. Wśród jej dotychczasowych laureatów znajdują się liczni, czołowi politycy europejscy, jeden z prezydentów USA, obywatele Luksemburga, waluta europejska euro oraz papież Jan Paweł II, który w 2004 roku otrzymał nadzwyczajną Nagrodę im Karola Wielkiego za swój wkład w obalenie komunistycznych reżimów w Europie Wschodniej. "Międzynarodowa Nagroda im. Karola Wielkiego Miasta Akwizgranu", bo tak brzmi jej oficjalna nazwa, cieszy się dużym uznaniem, ponieważ jest najstarszą europejską nagrodą polityczną w Niemczech, a na uroczystości jej wręczenia pojawia się każdego roku prominentne grono jej laureatów i mężów stanu z całego świata.

Pomysłodawca

Pomysłodawcą ustanowienia nagrody przyznawanej za wkład w promowanie jedności w Europie był kupiec tekstylny z Akwizgranu Kurt Pfeiffer, jeden z pierwszych powojennych burmistrzów tego miasta. Pfeifer założył specjalne towarzystwo i pozyskał dla swej idei wielu lokalnych polityków z Akwizgranu. Brytyjskie władze okupacyjne nie były zachwycone tym pomysłem, ponieważ Pfeiffer oarz niektórzy jego współtowarzysze i sojusznicy byli członkami NSDAP. Udało mu się jednak uśmierzyć ich zastrzeżenia i przy pomocy pierwszych laureatów tej nagrody pozyskać dla niej zainteresowanie na płaszczyźnie międzynarodowej.

Nazwa

Średniowieczny cesarz Karol Wielki uchodził w oczach twórców tej nagrody za ojca jedności europejskiej. Udało mu się bowiem - inna rzecz, że siłą i w krwawych walkach - utworzyć w zachodniej Europie rozległe imperium ze sprawnie funkcjonującą administracją. Ustanowił także coś w rodzaju podwalin tożsamości europejskiej. Akwizgran był stolicą tego cesarstwa i do dziś łączy się je z Karolem Wielkim. Do XVI wieku w tym mieście koronowało się 31 królów niemieckich. To wszystko skłoniło kupca Pfeiffera do obrania Karola Wielkiego za patrona wymyślonej przez siebie nagrody, która miała symbolizować łączność między europejską przeszłością i przyszłością.

Wybór

Laureata Nagrody im. Karola Wielkiego wybiera 17 członków jej kapituły. Można zgłaszać kandydatów do nagrody. Do wiadomości publicznej nie podaje się ani kryteriów, na podstawie których wyłoniono kolejnego laureata, ani też żadnych szczegółów na temat przebiegu obrad. Akta pozostają w zamknięciu przez przynajmniej 30 lat. Przedstawiciele partii lewicowych we władzach miejskich w Akwizgranie od zawsze krytykowali, że Nagrodę im. Karola Wielkiego przyznaje się z reguły politykom o orientacji konserwatywnej. W przypadku Niemiec świadczy o tym fakt, że nie wyróżniono nią żadnego z kanclerzy socjaldemokratycznych, nawet tak popularnych i zasłużonych jak Willy Brandt czy Helmut Schmidt. Otrzymali ją za to wszyscy kanclerze wywodzący się z CDU z Angelą Merkel włącznie. Uroczystości wręczenia nagrody towarzyszą czasem demonstracje. Tak było, na przykład, w 1987 roku, gdy otrzymał ją amerykański sekretarz stanu Henry Kissinger, obarczany w Niemczech współodpowiedzialnością za wojnę w Wietnamie.

Laureat

W tym roku laureatem Nagrody im. Karola Wielkiego jest papież Franciszek, który otrzymał ją za "nadzwyczajny autorytet moralny i stałe przypominanie nam, że na Europie spoczywa zadanie i obowiązek urzeczywistniania pokoju i wolności, zasad praworządności i demokracji, solidarności i zachowania Dzieła Stworzenia w oparciu o ideały przyświecające jej twórcom". W przemówieniu wygłoszonym na forum Parlamentu Europejskiego papież Franciszek skrytykował marazm panujący w UE i unijną politykę migracyjną. W roku 2013 osobiście odwiedził uchodźców na włoskiej wyspie Lampedusa, a niedawno na greckiej wyspie Lesbos, z której zabrał 12 uchodźców do Watykanu.

Pielgrzymka do Rzymu

Ponieważ papież Franciszek nie ma czasu, aby odebrać Nagrodę osobiście w Akwizgranie, wysocy przedstawiciele UE i niektórzy jej laureaci z lat ubiegłych udadzą się do Watykanu w dzień Wniebowstąpienia Pańskiego w Sali Cesarskiej akwizgrańskiego ratusza. Tego dnia głowa Kościoła katolickiego ma jednak wiele obowiązków w Stolicy Apostolskiej i dlatego tegoroczna uroczystość wręczenia Nagrody odbędzie się wyjątkowo w Sali Królewskiej Pałacu Apostolskiego w Watykanie i potrwa około 90 minut.

Władze UE reprezentować będą: przewodniczący Parlamentu Europejskiego Martin Schulz, przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker i przewodniczący Rady Europejskiej Donald Tusk. Akt przyznania nagrody odczyta przewodniczący jej kapituły Jürgen Linden. Na sali będą także obecni niektórzy jej laureaci z lat ubiegłych i burmistrz Akwizgranu Marcel Philipp.

Bernd Riegert / Andrzej Pawlak