Nagroda Nobla w dziedzinie literatury w 2018 roku nie zostanie przyznana – poinformowała Szwedzka Akademia. Za to w 2019 r. ogłoszonych zostanie dwóch laureatów, w tym jeden za bieżący rok.
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury w 2018 roku nie zostanie przyznanaZdjęcie: picture-alliance/dpa/K. Nietfeld
Reklama
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury w 2018 roku nie zostanie przyznana – poinformowała Szwedzka Akademia. Za to w 2019 r. ogłoszonych zostanie dwóch laureatów, w tym jeden za 2018 rok. – Jesteśmy przekonani, że należy zainwestować czas, aby przywrócić zaufanie opinii publicznej do Akademii, zanim zostanie ogłoszony następny laureat – wyjaśnił tymczasowy przewodniczący Akademii Aners Olsson.
Decyzja zapadła w wyniku skandalu o korupcję i molestowanie seksualne, który zmusił do dymisji kilku członków jury przyznającego nagrodę. Ostatecznie z 18 osób pozostało jedynie 10, co sprawiało, że gremium to nie było w stanie podejmować decyzji. Do przyznania literackiej Nagrody Nobla wymaganych jest 12 głosów. Nowi członkowie nie mogli zastąpić tych, którzy ustąpili, bo statuty Akademii przewidują mianowanie jej członków dożywotnio. Już w 1989 r. pracę porzuciło dwóch członków Akademii, gdy ta wzbraniała się przed ostrą reakcją na fatwę wydaną na Salmana Rushdiego.
Afera w duchu #MeToo
Najnowszy skandal zaczął się pod koniec 2017 roku. 18 kobiet oskarżyło wpływowego działacza Jean-Claude'a Arnaulta o molestowanie seksualne i przemoc. Arnault jest mężem Katariny Frostenson, zasiadającej w jury odpowiedzialnym za przyznawanie literackiej Nagrody Nobla. Na dodatek pojawiły się oskarżenia o przecieki. Informacje o laureatach nagrody miały wyciekać na długo przed ich oficjalnym ogłoszeniem.
Początkowo nie powiodły się próby Akademii usunięcia Frostenson, w końcu sama zrezygnowała.
Skandal w duchu #MeToo; Katarina Frostenson i Jean-Claude ArnaultZdjęcie: picture-alliance/IBL Schweden
W przeszłości też przerwy
Po kolejnych rezygnacjach stanowisko zajęła szwedzka rodzina królewska. Król Karol XVI Gustaw oznajmił, że chce uzupełnić statut o zasady opuszczania Akademii. W przyszłości możliwe będzie mianowanie następców członków, którzy zrezygnowali i zastąpienie tych, którzy nie udzielali się przez ostatnie dwa lata.
Decyzja o zawieszeniu nagrody nie jest nowością. W przeszłości szwedzka Akademia skorzystała z tej możliwości aż siedem razy. Do tej pory zdarzało się to wtedy, kiedy nie udało się znaleźć odpowiedniego kandydata. Między innymi Irlandczyk George Bernard Shaw nagrodę za rok 1925 otrzymał dopiero w 1926. Nagroda Nobla była też zawieszana z powodu dwóch wojen światowych.
DPA, AFP, DW
Plusy i minusy nagrody Nobla
Literacka nagroda Nobla przyznawana od 1901 r. uchodzi za najważniejszą nagrodę literacką na świecie. Co roku z napięciem oczekuje się nowego laureata. W ubiegłym roku ku zaskoczeniu wszystkich został nim Bob Dylan.
Zdjęcie: picture alliance/dpa/V.Bucci
Bob Dylan nie chciał przemawiać
Bob Dylan jako pierwszy w historii muzyk otrzymał w 2016 r. literacką nagrodę Nobla. Dla świata muzyki był to wielki sukces. Jednak sam Dylan zdystansował się od nagrody i robił wrażenie niezbyt zainteresowanego. Odmówił też udziału w gali wręczenia Nobla przysyłając jedynie do odczytania swoje przemówienie. Dopiero w marcu 2017 pojawił się w Sztokholmie, by osobiście odebrać medal.
Zdjęcie: picture alliance/dpa/V.Bucci
Późne wyróżnienie dla Thomasa Manna
Thomas Mann otrzymał nagrodę Nobla w 1929 r. nie za świeżo opublikowaną powieść "Czarodziejska góra" (Zauberberg), lecz za debiutancką powieść "Buddenbrookowie" (Buddenbrooks), która ukazała się 30 lat wcześniej. Ponieważ "Czarodziejska góra" wydała się członkom jurry zbyt "rozwlekła" i "przytłaczająca", wyróżnili starsze dzieło Manna, uznając je za "przełom we współczesnej literaturze".
Zdjęcie: picture-alliance/dpa/Bifab
Dla Elfriede Jelinek zbyt wiele ludzi
Podobnie jak Bob Dylan również austriacka pisarka Elfriede Jelinek nie chciała przyjechać na wręczenie nagrody w 2004 roku. Obawiała się tłumów oraz nagłej popularności. "Nie jestem psychicznie w stanie znieść takiej konfrontacji" - powiedziała pisarka. Jury nagrody musiało się z tym pogodzić. Jelinek przysłała jednak nagranie wideo swojej przemowy.
Zdjęcie: Imago/Leemage/S. Bassouls
Boris Pasternak nie mógł odebrać nagrody
Radzieckiego autora powieści światowej sławy "Doktor Żywago" wyróżniono nagrodą Nobla w 1958 r. Ówczesne władze zagroziły jednak Pasternakowi, że jeśli zdecyduje się na jej odbiór, pozbawią go obywatelstwa. Pisarz poddał się naciskom i odmówił jej przyjęcia. Mimo, że został wykluczony ze Związku Pisarzy ZSRR nie opuścił kraju. Medal Nobla w Sztokholmie odebrał jego syn dopiero w 1989 roku.
Zdjęcie: picture-alliance/dpa/Tass
Włoski satyryk Dario Fo
Kiedy włoski dramaturg Dario Fo otrzymał w 1977 nagrodę Nobla oburzone elity literackie stwierdziły, że jest tylko "interesującym sztukmistrzem słowa, ale nie autorem światowego formatu". Jako satyryk Fo odpłacił się pięknym za nadobne. Jego przemowa w Akademii Szwedzkiej nosiła tytuł: "Przeciwko szczerym sztukmistrzom", a galę wręczenia nagrody zmienił w satyryczne show.
Zdjęcie: Vittorio Zunino Celotto/Getty Images
Zamiast literatury mocne słowa Winstona Churchilla
Właściwie premier Wlk. Brytanii Winston Churchill nadawał się bardziej na kandydata do pokojowej nagrody Nobla. Dwukrotnie znalazł się też na tej liście. Tymczasem w 1953 r. otrzymał Nobla, ale w dziedzinie literatury. Jurry doceniło u Churchilla "mistrzostwo historycznej i biograficznej prezentacji" oraz "sztukę błyskotliwego przemawiania w obronie ludzkich wartości".
Zdjęcie: picture-alliance/AP-Photo
Jean-Paul Sartre nie chciał tytułów, a pieniędzy?
W 1964 r. literacką nagrodę Nobla miał otrzymać francuski dramaturg i filozof Jean-Paul Sartre. Ku powszechnemu zaskoczeniu odmówił jednak jej przyjęcia, uważając, że "tytuły odbierają wolność". Kursuje jednak anegdota, że wiele lat później Sartre miał ostrożnie zapytać Komitet Noblowski czy nie mógłby mimo wszystko otrzymać 273 tys. koron szwedzkich.
Zdjęcie: picture alliance/AP Images
Najmłodszy laureat Rudyard Kipling
Pisarz Joseph Rudyard Kipling otrzymał literackiego Nobla w 1907 r. mając zaledwie 41 lat. Akademia Szwedzka uhonorowała Brytyjczyka za krótkie historie i poezje, które napisał w Indiach oraz powieść dla dzieci "Księga dżungli". Kiplling był nie tylko najmłodszym laureatem (jest nim do dziś), lecz także pierwszym w historii nagrody brytyjskim autorem.
