W ciągu ostatnich dwóch lat wskaźnik urodzeń w Niemczech spadł niezwykle wyraźnie: z 1,57 dziecka na kobietę w 2021 roku do około 1,36 jesienią 2023 roku, jak wynika z danych Federalnego Instytutu Badań Ludnościowych (BiB). To najniższy poziom od 2009 roku. Instytut ocenił ten gwałtowny spadek w ciągu dwóch lat jako „niezwykły, ponieważ w przeszłości fazy spadku współczynnika urodzeń następowały wolniej”.

Kryzysy, inflacja, pandemia

Jako jedną z możliwych przyczyn naukowcy wymieniają liczne kryzysy, jak pandemia, wojna w Ukrainie, inflacja oraz kryzys klimatyczny. – W czasach licznych kryzysów wiele osób nie realizuje swojego pragnienia posiadania dzieci – wyjaśnił współautor badania Martin Bujard. Nie można jeszcze stwierdzić, w jakim stopniu nowe dane stanowią początek ogólnej tendencji spadkowej liczby urodzeń w Niemczech, ani  czy odzwierciedlają jedynie efekt tymczasowy.

Trwale niski wskaźnik urodzeń przyczynia się do starzenia się społeczeństwa, jak wyjaśnia Instytut Federalny. W połączeniu z wieloma innymi czynnikami tworzy to różne wyzwania, między innymi spadek liczby potencjalnych wykwalifikowanych pracowników na rynku pracy i dla systemów socjalnych. Po tym, jak wskaźnik urodzeń w Niemczech utrzymywał się na stałym poziomie w początkowym okresie pandemii, spadł on do 1,4 od stycznia 2022 roku wraz z postępem pandemii a latem tego samego roku ponownie wzrósł do 1,5 dziecka na kobietę. Według BiB wskaźnik urodzeń ponownie spadł w 2023 roku.

Reforma polityki rodzinnej

Zdaniem autorów badania możliwe jest, że podczas pandemii wiele kobiet początkowo odkładało posiadanie dzieci na rzecz zaszczepienia się, biorąc pod uwagę, że szczepionki nie były wówczas wcześniej zatwierdzone dla kobiet w ciąży. Naukowcy ponadto przypisują zwiększony spadek liczby urodzeń od jesieni 2022 roku innym kryzysomm – jak wojna w Ukrainie czy inflacja – które pojawiły się w końcowej fazie pandemii i które mogły mieć negatywny wpływ na chęć posiadania dzieci.

Według BiB wskaźnik urodzeń w Niemczech wahał się między 1,2 a 1,4 dziecka na kobietę przez cztery dekady po 1975 roku i przez długi czas należał do najniższych w Europie. W latach 2015-2021 był znacznie wyższy i wynosił od 1,5 do 1,6. Instytut wiąże ten wzrost z reformami polityki rodzinnej takimi, jak zasiłek rodzicielski i rozwój placówek opieki dziennej nad dziećmi. Pewną rolę odgrywa również zwiększona liczba kobiet ze środowisk migracyjnych w Niemczech, które – jeśli nie mieszkają w Niemczech od dłuższego czasu – mają średnio więcej dzieci.

Niemcy w środku stawki

– Podczas gdy wskaźnik urodzeń w Niemczech wzrósł w latach 2010-tych, niektóre kraje europejskie zanotowały spadek wskaźnika urodzeń – wyjaśnił Martin Bujard, dodając, że od roku 2015 wskaźnik urodzeń w Niemczech utrzymuje się na średnim poziomie europejskim.

Spadek liczby urodzeń jest również zauważalny w innych krajach europejskich. Według europejskiego urzędu statystycznego Eurostat średni współczynnik urodzeń w UE w roku 2022 wyniósł 1,46, czyli tyle samo, co w Niemczech.

CDU obwinia rząd częściową odpowiedzialnością za spadek wskaźnika urodzeń w Niemczech. – Ta katastrofa pokazuje również, że rodziny masowo straciły zaufanie do polityki – powiedziała Silvia Breher, rzeczniczka ds. polityki rodzinnej klubu parlamentarnego CDU/CSU, w wywiadzie dla dziennika „Welt”. – Swoją nieprzemyślaną oraz ideologiczną polityką społeczną koalicja rządowa nie zdołała odbudować zaufania rodzin.

(AFP/jak)

Chcesz mieć stały dostęp do naszych treści? Dołącz do nas na Facebooku!