Rząd w Berlinie rozważa zmianę przepisów o użyciu Bundeswehry wewnątrz kraju, np. w sytuacjach zagrożenia atakami terrorystycznymi albo zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego. Donosi o tym monachijski dziennik "Süddeutsche Zeitung" (SZ), powołując się na projekt nowej "Białej Księgi Bezpieczeństwa RFN i Przyszłości Bundeswehry". Obok jasnego rozgraniczenia kompetencji armii i policji w zwalczaniu terroryzmu, projekt ten postuluje też stałe użycie wojska do świadczenia niezbędnej pomocy uchodźcom i migrantom.

Unia CDU/CSU od dawna naciskała na nowelizację "Białej Księgi". W szeregach SPD takie żądania przyjmuje się ze sceptycyzmem. "Legalne użycie siły jest i powinno być nadal zadaniem policji", oświadczył w wywiadzie dla "Kölner Stadt-Anzeiger" ekspert ds. polityki wewnętrznej w klubie poselskim partii SPD w Bundestagu Rainer Arnold. Zamiast zmuszać i tak już przeciążoną Bundeswehrę do przejmowania nowych zadań, lepszym rozwiązaniem byłoby zwiększenie liczebności policji i wyposażenie jej w odpowiedni sprzęt, dodał.

"Odparcie zagrożeń na jasnej podstawie prawnej"

W tekście znowelizowanej "Białej Księgi", która w czerwcu ma zostać omówiona na forum rządu, znajduje się między innymi następujące stwierdzenie: "Charakter i dynamika obecnych i przyszłych zagrożeń dotyczących polityki bezpieczeństwa i bezpieczeństwa wewnętrznego, wymaga posunięć umożliwiających wniesienie przez Bundeswehrę skutecznego wkładu w zagwarantowanie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego na jasnej podstawie prawnej". Projekt znowelizowanej ustawy o Bundeswehrze przewiduje także jej elastyczne użycie w operacjach za granicą.

W myśl niemieckiej Ustawy Zasadniczej, czyli konstytucji, zapewnienie Republice Federalnej bezpieczeństwa wewnętrznego jest wyłącznym zadaniem policji. Kiedy w 1955 powołano Bundeswehrę, nadano jej czysto obronny charakter, co było skutkiem tragicznych doświadczeń okresu hitleryzmu. Sił zbrojnych powojennej Republiki Federalnej można było użyć wewnątrz kraju tylko w sytuacjach wyjątkowych, takich jak katastrofy żywiołowe lub szczególnie ciężkie wypadki, przy czym ich rola została w zasadzie ograniczona do udzielania pomocy technicznej policji, straży pożarnej i pogotowiu ratunkowemu oraz do stosowania się do poleceń lokalnych organów władzy.

Drugi przypadek użycia Bundeswehry wewnątrz kraju regulują artykuły 87 i 91 konstytucji RFN, dotyczące zagrożenia istnienia państwa oraz zagrożenia jego wolnościowo-demokratycznego porządku prawnego. Nakładają one także na wojsko obowiązek niesienia pomocy instytucjom administracji państwowej w takich sytuacjach, jak obecny kryzys migracyjny. Od wielu lat toczy się w związku z tym spór, czy takie postanowienia konstytucyjne są nadal aktualne w sytuacji, gdy coraz częściej mamy do czynienia z nowymi wyzwaniami natury politycznej, ekonomicznej, środowiskowej i społecznej.

Wiele resortów ma coś do powiedzenia o wojsku

Rząd federalny w nieregularnych odstępach czasu definiuje i precyzuje założenia swojej polityki bezpieczeństwa we wspomnianej "Białej Księdze Bezpieczeństwa RFN i Przyszłości Bundeswehry". Ostatnie wydanie Księgi pochodzi z 2006 roku. Największy wkład w jej opracowanie wnosi zawsze ministerstwo obrony, opierające się na własnych Wytycznych Polityki Obronnej (VPR), aktualizowanych stosownie do zmieniających się wyzwań i potrzeb.

Ponieważ Biała Księga dotyczy bezpieczeństwa państwa, jej treść interesuje także inne, kluczowe ministerstwa z MSZ, MSW i ministerstwem gospodarki na czele. W rezultacie zawarte w niej główne kierunki polityki zagranicznej i obronnej, definicja niemieckich interesów i możliwych zagrożeń oraz sposoby realizacji interesów i zapobiegania zagrożeniom, są wspólnym dziełem kilku resortów, co nie zawsze przebiega bez napięć i zgrzytów. "Süddeutsche Zeitung" pisze, że projekt nowej "Białej Księgi" został opracowany w całości w MON i posłuży najpierw jako podstawa do dyskusji na forum rządu federalnego.

dpa, afp / Andrzej Pawlak