Film ukazuje zarówno perspektywę sprawców jak i ofiar i zawiera nieznane dotąd materiały archiwalne. Niemiecki atak na Wieluń i wydarzenia polityki międzynarodowej bezpośrednio poprzedzające 1 września to w Niemczech mało znane fakty.

Autorzy filmu, Nadine Klemens i Jan Strękowski, zdecydowali się przybliżyć widzom właśnie losy pierwszych ofiar niemieckiej agresji na Polskę, czyli mieszkańców Wielunia. Podczas bombardowań Wielunia, które rozpoczęły się 1 wrześnie 1939 o 4.20 nad ranem, zginęło łącznie 1200 osób.

Świadkowie i historycy

Do udziału w filmie reżyserom udało się pozyskać nie tylko znane osobistości, jak historyka Normana Daviesa, rosyjskiego pisarza Wiktora Suworowa czy dyrektora Niemieckiego Instytutu Spraw Polskich w Darmstadt, Dietera Bingena, lecz również polskich świadków i uczestników tamtych wydarzeń - m.in. Jana Tyszlera i Zbigniewa Chudego, oraz żołnierzy Wehrmachtu, którzy brali udział w napadzie na Polskę.

Na dyskusji w Berlinie, poprzedzającej publiczny premierowy pokaz filmu, doszło również do pierwszego spotkania mieszkańca Wielunia, Jana Tyszlera, który w 1939 roku cudem uszedł z życiem z niemieckim żołnierzem Guenterem Sielingiem, który brał udział w ataku na Wieluń. Wzruszony Niemiec przyznał podczas prezentacji w Berlinie, że nigdy nie miał poczucia, iż walczy z jakimś wrogiem. – “Zawsze próbowałem wyprzeć to uczucie, bo przecież oni mi nic złego nie zrobili… Każda wojna polega na tym, że nieznani sobie ludzie strzelają do ludzi, którzy im nic złego nie zrobili, na rozkaz ludzi, którzy znają się dobrze, ale zwykle są zbyt tchórzliwi, by stanąć do pojedynku” – mówił Sieling, który płacząc podał rękę polskiej ofierze ataku na Wieluń.

Równoprawni autorzy

Prawie godzinny dokument pt. “Atak Hitlera na Polskę – Jak rozpoczęła się II wojna światowa” prezentuje ten temat z dwóch perspektyw. Każdy z autorów - niemiecki i polski - osobno kręcił zdjęcia i dopiero potem skonfrontowali je ze sobą. – “To była współpraca na równych zasadach, a nie sytuacja, jaką znamy z wielu dotychczasowych kooperacji, kiedy niemiecka telewizja daje zlecenie polskiemu autorowi” – powiedział szef niemieckiej telewizji Deutsche Welle Christoph Lanz podczas prezentacji filmu w Berlinie i dodał: - “Na tym to polegało, że rozmawialiśmy ze sobą jak partnerzy pod każdym względem, przede wszystkim merytorycznym”.

Lanz przyznał również, że sam się zdziwił, kiedy uświadomił sobie, że pomysł stworzenia takiego filmu w 70 lat po wojnie jest właściwie pionierski, a polskie i niemieckie stacje telewizyjne nie były dotychczas w stanie zrealizować takiego projektu. Autorzy filmu, Nadine Klemens i Jan Strękowski, przyznali, że między polską a niemiecką wersją są tylko nieznaczne różnice. Wynikają one wyłącznie z różnic w wiedzy historycznej Polaków i Niemców. – “Polakom pewnych rzeczy nie trzeba tłumaczyć, podczas gdy Niemcy ich nie wiedzą” – uzasadniał polski reżyser filmu.

Niemcom trzeba to przybliżyć

Także koordynatorka rządu niemieckiego ds. stosunków z Polską Gesine Schwan oceniła, że filmów przybliżających początki II wojny światowej “bardziej potrzebują Niemcy niż Polacy”. Schwan jest zdania, że w Niemczech “zaczyna rosnąć świadomość, iż celem wojny przeciw Polsce było zniszczenie, i że Polacy byli jej ofiarami”, powiedziała po dyskusji w Berlinie.

Premiera filmu, który powstał z okazji 70-lecia wybuchu II wojny światowej odbędzie się na antenie TV Polonia 1 września o godz. 21.47 Powtórki przewidziane są 2 września o godz. 3.30 i 10.15.

W programie telewizyjnym Deutsche Welle film zostanie zaprezentowany w dwóch częściach - 1 i 8 września. Po emisji będzie on również dostępny w internecie.

Ponadto zostanie on wyemitowany 4 września 2009 o godzinie 20.15 przez stację telewizyjną 3sat.

Róża Romaniec

red.odp.: Małgorzata Matzke