Pokojowa Nagroda Niemieckich Księgarzy dla Salmana Rushdiego
19 czerwca 2023
Niedawno cudem uniknął śmierci. Znany na całym świecie i żyjący od dekad w niebezpieczeństwie Salman Rushdie otrzyma prestiżową Pokojową Nagrodę Niemieckich Księgarzy.
Reklama
Brytyjsko-indyjski pisarz Salman Rushdie (76) otrzyma tegoroczną Pokojową Nagrodę Niemieckich Księgarzy. „W swoich powieściach i książkach non-fiction łączy narracyjną dalekowzroczność z ciągłą innowacją literacką, humorem i mądrością” – czytamy w uzasadnieniu o przyznaniu nagrody. „Czyniąc to, opisuje siłę, z jaką brutalne reżimy niszczą całe społeczeństwa, ale także niezniszczalność ducha oporu jednostek”. Sam Rushdie jest zaś przykładem tego drugiego.
Po tym jak irański przywódca ajatollah Ruhollah Chomeini wezwał w 1989 roku do zabicia Rushdiego za jego książkę „Szatańskie wersety”, pisarz musiał przez dziesięciolecia żyć w podziemiu pod ochroną policji. Mimo to brał udział w debatach na temat cenzury, wolności słowa i przemocy motywowanej religijnie, podkreśliła rada fundacji przyznającej nagrodę.
W sierpniu 2022 r. Rushdie został zaatakowany w USA na krótko przed publikacją swojej najnowszej powieści „Miasto zwycięstwa” i ciężko ranny. W wyniku ataku stracił wzrok w jednym oku.
Pisarz niezłomny
Chociaż Rushdie żyje w ciągłym niebezpieczeństwie, „pozostaje jednym z najbardziej zagorzałych obrońców wolności myśli i słowa” – podkreślił zarząd fundacji. „Honorujemy Salmana Rushdiego za jego niezłomność, jego afirmację życia i za wzbogacanie świata swoją radością opowiadania historii”.
Reklama
Prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier pogratulował pisarzowi. Jak podkreślił, postawa Rushdiego, który nigdy nie zrezygnował z wolności pisania i mówienia, na tle jego osobistej historii jest „równie odważna, co godna podziwu, zrodzona z wewnętrznej niezłomności, za którą wyrażam szacunek” - napisał Steinmeier.
Niemiecka minister stanu ds. kultury powiedziała, że jury dokonało doskonałego wyboru. „Jak mało kto Salman Rushdie jest symbolem odważnego i niezachwianego zaangażowania na rzecz wolności słowa i to od wielu dziesięcioleci” – podkreśliła Claudia Roth.
Słynne książki, których zakazano
Co mają ze sobą wspólnego Galileo Galilei, Salman Rushdie i Harry Potter? Książki ich autorstwa lub o nich były zakazywane lub zwalczane. Z jakich powodów?
Zdjęcie: Simon & Schuster
Długa droga prawa
"Dialog o dwu najważniejszych układach świata" Galileusza z 1632 roku był solą w oku Kościoła katolickiego. Włoski uczony twierdził w nim, że Ziemia obraca się wokół Słońca. Galileusz został oskarżony o herezję. Dopiero w 1822 r. zniesiono zakaz wydawania jego dzieł. Watykan zatwierdził oficjalnie dzieło Galileusza 177 lat później.
Zdjęcie: Basiletti/zumapress/picture alliance
Pod zarzutem bluźnierstwa
Z powodu książki "Szatańskie wersety", która jest zakazana w kilku krajach za bluźniercze przedstawienie proroka Mahometa, Salmanowi Rushdie grożono karą śmierci i przez lata musiał się ukrywać. W 2022 roku stał się ofiarą napadu nożownika w USA. Ciężko ranny autor przeżył. Domniemany sprawca nazwał go "kimś, kto atakuje islam".
Zdjęcie: Viking Press
Nominowany do Oskara
"Na Zachodzie bez zmian" Ericha Marii Remaraque'a to pozbawione złudzeń spojrzenie na życie niemieckich żołnierzy w czasie I wojny światowej. 20-letni Paul Baumer opowiada o okrucieństwach wojny. Przez długi czas dzieło to uchodziło za ważną powieść antywojenną, aż naziści zakazali jej wydawania. Pierwsza niemieckojęzyczna adaptacja filmowa powieści jest kandydatem do Oskara w 2023 roku.
Zdjęcie: Ballantine Books
Powieść o paleniu książek
"451 stopni Fahrenheita" to powieść science-fiction, ukazująca utopijne społeczeństwo przyszłości, w którym książki są zakazane i palone, jeśli zostaną odkryte. W latach 90. XX w. jeden z okręgów szkolnych w USA zakazał używania określenia "przeklęty". Uważano, że powieść zawiera też inne "wątpliwe tematy", takie jak: cenzura, opresja, religia. Jest to jednak jedno z najlepszych dzieł Bradbury'ego
Zdjęcie: Simon & Schuster
"Folwark zwierzęcy" Orwella
W powieści George'a Orwella "Folwark zwierzęcy" zwierzęta buntują się przeciwko swojemu farmerowi. Mają nadzieję na stworzenie społeczeństwa, w którym wszyscy mogą być równi, wolni i szczęśliwi. Ale eksperyment się nie udaje. Książka, która miała być ostrą ripostą na korupcję w byłym Związku Radzieckim, była tam zakazana jeszcze do lat 80-tych.
Zdjęcie: Mary Evans Picture Library/picture alliance
Duchy, sekty, magia i czary
W opowieściach o Harrym Potterze zaczytywały się zarówno dzieci, jak i dorośli. Mimo ogromnego sukcesu siedmiotomowej powieści brytyjskiej autorki J.K.Rowling, ma ona zniknąć z niejednej amerykańskiej biblioteki szkolnej. Za powód podaje się to, że powieść zajmuje się duchami, sektami, magią i czarami.
Zdjęcie: United Archives/Impress/picture alliance
Rodzina homoseksualna w książce dla dzieci
Książka dla dzieci "And Tango Makes Three" oparta jest na prawdziwej historii dwóch samców pingwinów w nowojorskim zoo, którzy wspólnie wychowują pisklę. Zdaniem krytyków historia jest "nieodpowiednia dla małych dzieci" i ma "homoseksualne podteksty". W Singapurze, gdzie homoseksualizm jest zabroniony, książka została przeniesiona do działu dla dorosłych w bibliotekach.
Zdjęcie: Little Simon
W USA krytykowana, lecz nie zakazana
Powieść Vladimira Nabokova "Lolita" została wydana w 1955 roku i opowiada o zakazanym pedofilskim romansie profesora literatury - osoby w średnim wieku z dwunastoletnią pasierbicą. Książka jako skandalizująca i obsceniczna była zakazana w różnych okresach we Francji, Wlk. Brytanii, Argentynie i Nowej Zelandii. W USA została jedynie ostro skrytykowana.
Zdjęcie: Rowohlt Taschenbuch;
Wypędzony z ojczyzny
Książka Ma Jian "Wystaw język" została wydana w 1987 roku i dotyczy brutalnej chińskiej okupacji Tybetu. Rząd Chin potępił książkę jako "skażoną intelektualnie". Ma wyjechał do Hongkongu, pracował przez jakiś czas w Niemczech, a od 1999 roku mieszka na stałe w Anglii. Po opublikowaniu powieści "Mroczna droga" (2013) o chińskiej polityce jednego dziecka, Ma otrzymał zakaz wjazdu do swojej ojczyzny.
Zdjęcie: Picador
Nie zgadza się na milczenie
Prawniczka Szirin Ebadi była jedną z pierwszych kobiet-sędziów w Iranie. Została odwołana ze stanowiska po rewolucji w 1979 roku. Ebadi otworzyła kancelarię adwokacką i zaczęła bronić ludzi prześladowanych przez władze. Jest pierwszą kobietą ze świata islamu, która otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla, a jej wspomnienia: "Broniłam ofiar. Pamiętnik z Iranu" znajdują się na liście książek zakazanych.
Zdjęcie: Rider
Stereotypy rasowe
Powieść Marka Twaina "Przygody Huckleberry Finna" (1884) uważana jest za jedną z najlepszych powieści wszech czasów. Obecnie w USA znalazła się pod ostrzałem krytyki za prezentowanie stereotypów rasowych. Słowo "neger" (czarnuch) pojawia się w powieści 242 razy. Jeden z krytyków powiedział, że książka to "najbardziej groteskowy przykład rasizmu, jaki kiedykolwiek widział".
Zdjęcie: Gemeinfrei
11 zdjęć1 | 11
Salman Ahmed Rushdie urodził się 19 czerwca 1947 r. w Bombaju w Indiach, obecnie jest obywatelem Stanów Zjednoczonych. Międzynarodową sławę przyniosła mu wydana w 1981 roku powieść „Dzieci północy”, rozgrywająca się na tle ogłoszenia niepodległości przez Indie w 1947 r. i traumy brutalnego podziału między hinduistycznymi Indiami a islamskim Pakistanem.
Rushdie jest uważany za jednego z najważniejszych współczesnych pisarzy anglojęzycznych. Jego powieści zostały przetłumaczone na ponad 40 języków. Jego książki poruszają tematy migracji i rozłamów między cywilizacjami Wschodu i Zachodu, a ich akcja często rozgrywa się na subkontynencie indyjskim. Rushdie pisze zarówno opowiadania, jak i powieści i raporty podróżnicze, eseje i artykuły dziennikarskie.
Pokojowa Nagroda Niemieckich Księgarzy to jedno z najważniejszych niemieckich wyróżnień literackich. Przyznawana jest od 1950 r., a jej pula wynosi 25 000 euro. Nagroda jest tradycyjnie wręczana ostatniego dnia Frankfurckich Targów Książki (22 października) we frankfurckim Paulskirche. W ubiegłym roku nagrodę otrzymał ukraiński pisarz, tłumacz i muzyk Serhij Żadan.