Polio można zarazić się na dwa sposoby. Poprzez dziki szczep wirusa (WPV1), który został już praktycznie wytępiony na całym świecie. Albo chorując na tak zwane polio poszczepienne, na które zapadają osoby niezaszczepione mające kontakt z wirusami wydzielanymi przez zaszczepionych.

Właśnie takim polio typu 3. (cVDPV3) zaraziła się na początku marca prawie czteroletnia dziewczynka w Jerozolimie, która sama nie była zaszczepiona. Dziecko cierpi obecnie na ostry paraliż.

W międzyczasie w Izraelu pojawiło się już sześć przypadków poszczepiennego polio. Wszyscy zakażeni nie byli zaszczepieni. Obecność wirusa potwierdzono też w ściekach trzech miast. Poprzez zakrojoną na szeroką skalę kampanię szczepień Izrael próbuje teraz powstrzymać rozprzestrzenianie się wirusa. Szczepionki podano już ok. 20 tys. osób.

Czym jest polio poszczepienne?

Szczepienia przeciw polio są dostępne w Izraelu od 1957 roku, z dobrym skutkiem. Ostatni przypadek wystąpienia dzikiego szczepu wirusa odnotowano tam w 1988 roku. Od 2013 roku Izrael wykorzystuje do szczepień tak zwaną żywą szczepionkę, od 2014 w połączeniu z martwą. Preparat z żywym wirusem jest co prawda bardzo skuteczny, ale wydzielanym potem poliowirusem mogą zarazić się niezaszczepieni. Częstym źródłem zakażeń jest zanieczyszczona woda pitna. Poliowirusy występują bowiem głównie w kale. Możliwa, choć rzadka, jest także transmisja wirusa drogą kropelkową – w wyniku kaszlu albo kichania.

Jak chronić się przed polio?

Przed infekcją chronią szczepienia. Pierwsza dawka powinna zostać podana w drugim miesiącu życia, następna w czwartym, a potem po skończonym roku. Następuje to zazwyczaj w połączeniu ze szczepieniem na odrę, świnkę, różyczkę, krztusiec i błonicę. Szczepienie odświeżającepowinno być podawane co dziesięć lat. Po skończeniu 60. roku życia co pięć lat.

Co to jest porażenie dziecięce?

Także osoby dorosłe mogą zarazić się poliowirusem, ale pierwszy kontakt z nim następuje zazwyczaj już w wieku dziecięcym, stąd często mówi się o ostrym porażeniu dziecięcym w wyniku polio. U wielu osób zakażenie przebiega bezobjawowo. Ale polio może wywołać u dzieci trwały paraliż, a w konsekwencji zanik mięśni, niedorozwój kości i uszkodzenia stawów.

Nawet lata po infekcji u zakażonych mogą występować bóle mięśni i porażenia, w najgorszym razie polio prowadzi nawet do śmierci. Jak dotąd nie ma lekarstwa na tę chorobę.

Gdzie jeszcze występuje polio?

Z danych Instytutu Roberta Kocha wynika, że dzięki szczepieniom liczbę przypadków polio na świecie udało się zmniejszyć o 99,9 procent w porównaniu z rokiem 1980. Tym samym polio uważa się za ujarzmione. Pojedyncze przypadki choroby pojawiają się jednak od czasu do czasu. W Pakistanie i Afganistanie polio ma jeszcze charakter endemiczny, to znaczy dziki szczep pojawia się tam regularnie. Z danych WHO wynika, że od stycznia 2021 roku nie zanotowano jednak żadnego przypadku dzikiego szczepu w Pakistanie i tylko cztery w Afganistanie w 2021 roku i jeden w tym roku. Światowa Organizacja Zdrowia martwi się jednak sytuacją w Malawi, gdzie dziki szczep wirusa pojawił się w październiku 2021 roku u czteroletniej dziewczynki. Nie do końca wiadomo skąd się wziął. Był to pierwszy taki przypadek w Afryce od 2016 roku. Zakażenia poszczepiennym poliowirusem zdarzają się częściej. W 2021 roku odnotowano 614 przypadków w 29 krajach, większość z nich w Nigerii.

Polio poszczepienne także w Ukrainie

Także w Ukrainie odnotowano w październiku 2021 roku polio poszczepienne u 17 miesięcznej dziewczynki, które także doprowadziło do ostrego paraliżu. Gdy zbadano jej osoby kontaktowe okazało się, że wiele było zarażonych, ale infekcja przebiegała bez paraliżu. W grudniu stwierdzono także inny przypadek w innej części kraju. Poziom wyszczepienia w Ukrainie jest niski, w lutym tego roku w kraju rozpoczęto kampanię szczepień przeciw polio, ale rosyjska inwazja ją zniweczyła.

Szczepienia na polio są nadal ważne!

Mimo niepodważalnych sukcesów akcji szczepień przeprowadzające je zespoły wciąż spotykają się z oporem ludności, głównie w Afganistanie i Pakistanie. Dochodzi nawet do ataków i zabójstw. Szczep wirusa, który doprowadził do paraliżu u dzieci w Ukrainie, pochodzi z Pakistanu, w 2020 roku szczep ten wywołał także wiele zachorowań w Tadżykistanie.

Wciąż występuje więc ryzyko, że poliowirusy dostaną się z terenów endemicznych do krajów, gdzie polio od dawna już nie występuje. Wiele dzieci nie jest tam zaszczepionych, bo ich rodzice wierzą, że wirus został już pokonany. Część z nich może nawet nigdy nie słyszała o takiej chorobie jak polio.