Po wybuchu obecnej wojny w Strefie Gazy swoje domy opuściło blisko pół miliona ludzi. Ponad połowa z nich znalazła schronienie w ośrodkach ONZ ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA). Co kryje się za tą skomplikowaną nazwą (ang. United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East)?

Dlaczego powstała UNRWA?

UNRWA powołano w 1949 roku, niedługo po zakończeniu wojny arabsko-izraelskiej w 1948 roku. Agencja rozpoczęła pracę w maju 1950 roku.

Celem było udzielenie pomocy ponad 700 tysiącom Palestyńczyków, zmuszonych do opuszczenia swoich stron ojczystych po tym, jak pięć państw arabskich zaatakowało nowo założone państwo Izrael. Ludność palestyńska decydowała się na ten krok z rozmaitych przyczyn. Niektórzy uciekali w obliczu groźby wojny, innych zmusiły do tego ugrupowania walczące po stronie Izraela, a jeszcze inni ewakuowali się podczas walk.

Obecnie ONZ-owska agencja pomaga zapewnić edukację, opiekę zdrowotną i świadczenia społeczne dla mniej więcej sześciu milionów uchodźców palestyńskich w Jordanii, Syrii, Libanie, na Zachodnim Brzegu Jordanu i w Strefie Gazy. – Palestyńscy uchodźcy uważają ją za koło ratunkowe – mówił DW w ubiegłorocznym wywiadzie szef UNRWA Philippe Lazzarini.

Połowę swojego budżetu UNWRA inwestuje w edukację. Prowadzi ponad 700 szkół, jest więc jedyną agencją ONZ, która chlubi się posiadaniem pełnowartościowego systemu szkolnictwa.

Jakie są źródła finansowania UNRWA?

Prawie cały budżet UNRWA pochodzi z dobrowolnych darowizn państw członkowskich ONZ. W 2022 roku przeznaczono na ten cel łącznie 1,17 mld dolarów (1,1 mld euro), a mniej więcej połowę tych pieniędzy wydatkują państwa UE.

W styczniu 2023 roku organizacja zaapelowała do społeczności międzynarodowej o podwyższenie budżetu do 1,63 mld dolarów. Do maja donatorzy przyrzekli jej jednak tylko niespełna jedną czwartą tej sumy.

Od dziesięciu lat UNWRA jest niedofinansowana. Na początku 2023 roku jej długi wynosiły ok. 75 milionów euro. Jedną z przyczyn jest stały wzrost liczby palestyńskich uchodźców. Według prawa międzynarodowego taki status mogą bowiem uzyskać także potomkowie uciekinierów.

Dochodzi do tego fakt, że Stany Zjednoczone, przez długi czas ważny sponsor Agencji, w 2018 roku decyzją prezydenta Donalda Trumpa drastycznie obniżyły swój wkład finansowy. Trump ustawicznie krytykował ONZ, a zwłaszcza UNRWA. Obecnie pieniądze z Waszyngtonu znów płyną szerokim strumieniem i USA zapewniają największą część środków dla Agencji. Na kolejnych miejscach plasują się Niemcy, Unia Europejska i Szwecja.

 

Dlaczego UNRWA jest przedmiotem kontrowersji?

Krytyka wyrażana wielokrotnie przez Donalda Trumpa, a także przez polityków izraelskich, w tym premiera Benjamina Netanjahu, dotyczy stosowanej przez UNRWA definicji uchodźców palestyńskich.

Według UNRWA są to „osoby, których miejscem zamieszkania w okresie od 1 czerwca 1946 do 11 maja 1948 roku była Palestyna i które w wyniku konfliktu w 1948 roku utraciły mieszkanie i podstawę egzystencji”. Na swojej stronie internetowej Agencja pisze dalej: „Rejestrować mogą się również potomkowie palestyńskich uchodźców – mężczyzn, łącznie z dziećmi adoptowanymi”.

Premier Netanjahu nazwał Agencję „urzędem utrwalania problemu uchodźców” i zażądał jej rozwiązania. Wykonywane przez nią zadania nie powinny jego zdaniem leżeć w zakresie odpowiedzialności ONZ.

UNRWA wskazuje natomiast, że także w razie jej rozwiązania osoby o uznanym statusie uchodźców „wciąż byłyby uchodźcami z Palestyny i zachowały swoje prawa wynikające z rezolucji ONZ nr 194, dopóki nie dojdzie do sprawiedliwego i trwałego rozwiązania ich problemu”.

Chcesz skomentować ten artykuł? Zrób to na Facebooku! >>