Z akt Stasi wynika, że w NRD istniał ekstremizm prawicowy w dwóch postaciach: publicznie i skrycie. "Były tam małe grupki nazistowskie, które gloryfikowały narodowy socjalizm i SS", opowiada pełnomocnik niemieckiego rządu ds. Akt Stasi. Roland Jahn potwierdza, że enerdowska bezpieka obserwowała nazistów, bo chciała wiedzieć o wszystkim, co się działo w kraju. Enerdowscy szpicle byli wszechobecni, lecz nikogo nie interesowały wtedy przyczyny ekstremizmu prawicowego we własnym kraju. Jedno tylko interesowało wtedy bezpiekę: chciała ona dowodu, że grupy te są organizowane przez klasowego wroga. Ale takiego dowodu nikt nie mógł dostarczyć.

Roland Jahn zauważa, że także po przełomie politycznym nikt nie zajął się od razu zjawiskiem ekstremizmu prawicowego na wschodzie Niemiec. A tuż po 1989 roku młodzi neonaziści mówili: „Nie jesteśmy konformistyczni jak nasi rodzice w NRD. Mamy własne poglądy. Jesteśmy z nich dumni”, wyjaśnia Jahn i wskazuje na pewne zgodności między sposobami myślenia propagandy NRD a owych enerdowskich neonazistów, jak militaryzm i zwalczanie innych poglądów.

Prawicowa scena w NRD

Roland Jahn mówi w rozmowie z Frankfurter Rundschau, że liczbę skinów w NRD wyrażających ekstremistyczne opinie było, według relacji Stasi, około tysiąca. Czy to odpowiada prawdzie, nie wie.

W późnych latach osiemdziesiątych enerdowska bezpieka dość konsekwentnie karała wykroczenia w tym środowisku. W 1987 roku skinheadzi, którzy w Zionskirche (Kościele Syjonistycznym) napadli na wiernych, zostali skazani na karę więzienia. „Jednakże starano się ich czyn przedstawić jako zwykłe przestępstwo kryminalne a nie fenomen polityczny. Prawdą miało być to, co było nieprawdziwe. NRD była budowana przecież na antyfaszystowskim micie”, wyjaśnia Jahn.

On sam w 1988 roku przemyconą kamerą nakręcił potajemnie reportaż o enerdowskich skinheadach dla programu „Kontrasty” zachodnioniemieckiej telewizji publicznej ARD. Ten reportaż oburzył przywódców NRD.

Dpa/Barbara Coellen

red.odp.: Iwona Metzner