Ryzyko infekcji koronawirusem w samolocie. Wyjaśniamy fakty
27 kwietnia 2021
Co wiemy o ryzyku infekcji koronawirusem w samolocie?
Jak dokładnie przenoszone są koronawirusy w samolocie, nie zostało jeszcze naukowo udokumentowane. Naukowcy są jednak zgodni co do tego, że pasażerowie powinni nosić maseczki zakrywające nos i usta oraz zachowywać dystans, aby chronić siebie i innych.
Badanie przeprowadzone przez amerykańskie Centrum Zapobiegania Chorób (CDC) potwierdza, jak ważne jest noszenie maseczek i system wentylacji podczas lotów. Naukowcy zbadali lot długodystansowy z Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich do Auckland w Nowej Zelandii. Podczas lotu czterech pasażerów zaraziło się od jednej lub dwóch osób. Dwóch z zarażonych pasażerów nie nosiło podczas lotu maseczki.
Ponadto system wentylacji, który ma zapobiegać przenoszeniu wirusów, został wyłączony, gdy samolot miał 30-minutowy postój w Kuala Lumpur w Malezji, aby uzupełnić paliwo. Żaden z pasażerów nie wysiadł z samolotu podczas postoju, a wyłączenie wentylacji mogło ułatwić infekcje – stwierdzili badacze.
Jak dokładnie działa wentylacja samolotu i jak skutecznie zapobiega przenoszeniu koronawirusów?
Ryzyko zakażenia jest zawsze wyższe w pomieszczeniach niż na zewnątrz. System wentylacji w samolocie został zaprojektowany tak, aby temu przeciwdziałać. Układ klimatyzacji umożliwia dopływ świeżego, ogrzanego i sprężonego powietrza do kabiny. Dodatkowo wydychane powietrze jest oczyszczane za pomocą tzw. filtrów HEPA (skrót od High-Efficiency Particulate Air Filters). Są one zaprojektowane w taki sposób, że zatrzymują do 99,95 procent cząsteczek unoszących się w powietrzu i w ten sposób znacznie zmniejszają ryzyko infekcji. Świeże powietrze z zewnątrz i przefiltrowane powietrze z wewnątrz są następnie mieszane i wpuszczane z powrotem do kabiny.
Zależnie od wielkości samolotu i długości lotu, ilość dostarczanego świeżego powietrza jest różna, podobnie jak częstotliwość całkowitej wymiany powietrza w kabinie. Według Lufthansy powietrze w kabinie pasażerskiej Airbusa 320 podczas lotu składa się w 60 procentach z powietrza klimatyzowanego, czyli przetworzonego powietrza z zewnątrz i w około 40 procentach z powietrza filtrowanego.
Brakuje renomowanych badań dotyczących systemów wentylacyjnych w samolotach i występowania koronawirusa. Eksperci twierdzą jednak, że systemy te nie są w stanie w pełni chronić przed zarażeniem. Filtry HEPA mogą jedynie oczyszczać cząsteczki, które rzeczywiście do nich docierają. Dlatego też pasażerowie powinni zminimalizować ryzyko przenikania do ich organizmu cząstek wirusa.
Filtry HEPA nie są złe, ale nie są też w stu procentach bezpieczne – mówi epidemiolog, specjalista ds. chorób zakaźnych Timo Ulrichs, profesor berlińskiej Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych Akkon. Jeśli pasażerowie poruszaliby się w kabinie samolotu, mogłoby to mieć wpływ na kierunek przepływu powietrza – mówi w wywiadzie dla DW. – Może się więc okazać, że niektóre składniki powietrza pozostają w kabinie wewnętrznej dłużej niż wskazują na to wymagania techniczne – wyjaśnia. W ten sposób wzrasta ryzyko infekcji. Potwierdza to również Dieter Scholz, profesor projektowania samolotów, mechaniki lotu i systemów lotniczych na Uniwersytecie Nauk Stosowanych w Hamburgu. – W tych zawirowaniach mogą się przenosić także wirusy, aerozole – wyjaśnia dla DW.
Czy mogę bez obaw jeść i pić w samolocie?
Eksperci radzą pasażerom, aby nie jedli i nie pili podczas lotu, a posiłki spożywali w miarę możliwości szybko. – Jeśli pasażer na chwilę zdejmie maskę, aby coś zjeść lub wypić, inni pasażerowie w pobliżu powinni mieć założone maski – czytamy w raporcie Uniwersytetu Harvarda na temat ograniczania ryzyka związanego z COVID-19 w samolotach.
Za każdym razem, gdy w samolocie zdejmujemy maseczkę, rośnie ryzyko infekcji. Im dłużej ktoś je, tym większe ryzyko zarażenia kogoś innego – mówi Ulrichs.
Czy istnieje zwiększone ryzyko infekcji w toalecie?
Toaleta na pokładzie jest również wentylowana, ale nie wiadomo, czy osoba, która korzystała z toalety wcześniej miała założoną maseczkę, czy też ją zdjęła – mówi epidemiolog Timo Ulrichs. Jeśli ją zdjęła, w powietrzu jest oczywiście więcej aerozoli, którymi możesz się zarazić. Tak więc maseczkę powinno się nosić także w czasie korzystania z toalety.
Potwierdzają to również południowokoreańskie badania z 2020 roku. Naukowcy wówczas przyjrzeli się lotowi ewakuacyjnemu, w którym 310 pasażerów leciało z Mediolanu we Włoszech do Incheon w Korei Południowej. Sześciu pasażerów było zarażonych koronawirusem, ale bezobjawowo. W trakcie lotu jedna z kobiet miała się zarazić w toalecie. Poinformowała, że podczas całego lotu nosiła maseczkę N95, z wyjątkiem korzystania z toalety.
Poza tym można się zarazić poprzez dotykanie powierzchni w toalecie – kranu, klamki itp. – Jest mało prawdopodobne, ale możliwe, że cząsteczki mogą dostać się na nasze ręce, a następnie dotykamy nimi twarzy. Dlatego ważne jest również mycie rąk. Używanie środków odkażających jest dobrym dodatkowym środkiem – mówi w wywiadzie dla DW Leonard Marcus, dyrektor Inicjatywy na rzecz Zdrowia Publicznego w Lotnictwie Uniwersytetu Harvarda (Aviation Public Health Initiative na Uniwersytecie Harvarda). Radzi również unikać dotykania twarzy, aby znacznie zmniejszyć ryzyko infekcji.
W jaki sposób najlepiej chronić się podczas lotu?
Używanie maseczki ochronnej jest zalecane przez wielu ekspertów i obowiązkowe na lotniskach i w samolotach w wielu krajach. Należy zadbać o to, aby maseczka dobrze przylegała do twarzy. Dlatego Leonard Marcus zaleca nawet stosowanie dwóch maseczek, aby dobrze zakryć usta i nos.Eksperci zalecają ponadto patrzeć przed siebie i unikać jedzenia i picia. Jeśli już koniecznie trzeba coś zjeść, należy sprawdzić, czy pasażerowie w pobliżu mają założone maski, a jeśli nie, grzecznie ich o to poprosić. Ekspert zaleca również włączenie wentylacji nad siedzeniem.
Potwierdzają to również badania z Oksfordu. Poprawia to komfort podróży i jakość powietrza, a także zmniejsza przenoszenie wydychanych substancji szkodliwych z osoby na osobę.
Czy osoba zaszczepiona nadal musi być ostrożna?
Według CDC osoby zaszczepione mogą podróżować z niewielkim ryzykiem dla siebie. Należy pamiętać, że dana osoba uznawana jest za w pełni zaszczepioną dopiero po upływie dwóch tygodni od ostatniej zalecanej dawki szczepionki.
Mimo to należy zachować wszelkie środki ostrożności, zwłaszcza w okresie przejściowym, gdy nie zaszczepiono wystarczającej liczby osób, ponieważ nawet w przypadku osób zaszczepionych istnieje minimalne ryzyko zarażenia innych – mówi epidemiolog Timo Ulrichs.
Ponadto wciąż pojawiają się i rozprzestrzeniają nowe warianty koronawirusa. W Nowej Zelandii pracownik lotniska zaraził się brytyjską odmianą podczas czyszczenia samolotu w Auckland. Jak poinformowały tamtejsze władze, był w pełni zaszczepiony.
Na co jeszcze należy zwrócić uwagę podczas podróży samolotem?
Według Inicjatywy na rzecz Zdrowia Publicznego w Lotnictwie środki ochronne nie powinny ograniczać się do kabiny samolotu i bramek. Podróżni powinni byc ostrożni podczas całej podróży – przyjeżdżając na lotnisko, w tłumie podczas kontroli bezpieczeństwa, przy odbiorze bagażu, w punktach gastronomicznych i innych zatłoczonych miejscach. Ważne jest również, aby przestrzegać przepisów obowiązujących zarówno w kraju wylotu, jak i przylotu, i dowiedzieć się na przykład, czy wymagany jest przy wjeździe test PCR oraz jakie środki bezpieczeństwa są stosowane na lotnisku.
Światowa Organizacja Zdrowia podaje na swojej stronie internetowej, że podróżni powinni nadal monitorować swój stan zdrowia po powrocie do domu i obserwować ewentualne objawy, zwłaszcza ze względu na coraz częstsze przypadki mutacji koronawirusa.