SIPRI: Handel bronią kwitnie, zwłaszcza w Rosji
2 grudnia 2024
Popyt na broń i sprzęt wojskowy napędzają przede wszystkim wojna w Ukrainie i Strefie Gazy, ale także rosnące napięcia w Azji Wschodniej. Z najnowszego raportu instytutu SIPRI, który przeanalizował dane biznesowe 100 największych firm zbrojeniowych, w 2023 roku ich dochody wzrosły łącznie do 632 mld dolarów, co stanowi wzrost o 4,2 procent w porównaniu z rokiem 2022.
„Najważniejszym wydarzeniem w 2023 roku było to, że zwłaszcza firmy europejskie i amerykańskie były w stanie przełożyć rosnący popyt na broń spowodowany wojną w Ukrainie na wzrost ich dochodów” – wyjaśnia Xiao Liang, jeden z autorów raportu, w wywiadzie dla DW.
„W 2022 roku zauważyliśmy, że wiele firm nadal borykało się z problemami związanymi z przerwaniem łańcuchów dostaw spowodowanymi pandemią koronawirusa i miało trudności ze zwiększeniem produkcji” – dodaje.
Rosja: Duże wydatki, mała przejrzystość
W 2023 roku największy wzrost dochodów odnotowały rosyjskie firmy zbrojeniowe. Z badań SIPRI wynika, że ich dochody wzrosły o 40 procent. Po tym, jak początkowo oczekiwano szybkiego zwycięstwa Rosji nad Ukrainą, produkcja tych firm została zwiększona dzięki zamówieniom państwowym. SIPRI podaje, że pociski rakietowe, myśliwce i drony są produkowane na wiele zmian, aby zrekompensować znaczne straty materialne na linii frontu.
Jest powód, dla którego tylko dwie rosyjskie firmy znajdują się w pierwszej setce producentów broni na świecie. „Większość rosyjskich firm przestała publikować dane dotyczące sprzedaży w 2022 roku” – wyjaśnia Xiao Liang. Ale nie wszystkie. Dane z firmy Rostec, zajmującej siódme miejsce na świecie na liście największych koncernów zbrojeniowych, zapewniły sztokholmskim badaczom ważny wgląd w obecną sytuację.
„W rzeczywistości jest to holding złożony z siedmiu lub ośmiu różnych rosyjskich firm, które mieliśmy w naszej bazie danych. Nadal mamy więc całkiem dobry obraz tego, jak rozwijały się te firmy” – podkreśla ekspert. Jedyną ukraińską spółką w pierwszej setce jest Ukroboronprom, czyli Ukraiński Przemysł Obronny, który zwiększył swoje przychody o 69 procent.
Niemieccy producenci na fali
Wojna w Ukrainie miała różny wpływ na europejskie firmy zbrojeniowe (z wyłączeniem Rosji). Niektóre kraje, takie jak Francja i Włochy, odnotowały znaczne spadki dochodów. Dla kontrastu, dochody niemieckich firm wzrosły o 7,5 procent.
Ogólnie rzecz biorąc, czterech niemieckich producentów broni znajduje się wśród 100 największych producentów na świecie: Rheinmetall, Thyssen Krupp, Hensoldt i Diehl. Rheinmetall jest największym niemieckim koncernem zbrojeniowym zajmującym 26. miejsce w rankingu, któremu udało się zwiększyć swoje dochody o 10 procent. Rheinmetall produkuje między innymi amunicję artyleryjską kalibru 155 mm, samobieżne haubice i pojazdy opancerzone, czyli uzbrojenie, na które jest duże zapotrzebowanie ze względu na wojnę w Ukrainie.
Jeszcze wyższy wzrost uzyskała firma Diehl, która produkuje pociski kierowane i systemy obrony powietrznej. Diehl w 2023 roku odnotował wzrost o 30 procent.
Ogólny słaby wzrost w Europie
Pomimo wzrostu produkcji i dochodów w poszczególnych firmach, Europa była w sumie regionem świata o najniższym ogólnym wzroście w sektorze obronnym, wynoszącym zaledwie 0,2 procent w porównaniu do sytuacji w roku 2022. Wynika to również z niskich zdolności produkcyjnych i stosunkowo niskich budżetów obronnych w państwach europejskich.
Amerykańscy giganci, tacy jak Lockheed Martin i RTX, dawniej Raytheon, nadal znajdują się na szczycie listy 100 największych firm zbrojeniowych na świecie. Obie firmy odnotowały niewielkie spadki dochodów w 2023 roku. Zdaniem analityków SIPRI ma to związek z ograniczoną dostępnością do specjalnych komponentów lub surowców wykorzystywanych w lotnictwie i produkcji pocisków rakietowych.
Największym problemem nie jest zatem popyt, ale łańcuchy dostaw. Ogólnie rzecz biorąc, mniejsi producenci uzbrojenia byli w stanie zwiększyć produkcję szybciej niż duże korporacje w 2023 roku.
Zmiana zagrożenia w Azji Wschodniej
W Azji firmy zbrojeniowe z Korei Południowej i Japonii w największym stopniu zwiększyły swoje dochody - była to reakcja na zwiększone napięcia w tym regionie. Od 2022 roku Japonia zbroi się bardziej niż kiedykolwiek od zakończenia II wojny światowej. Południowokoreańskim producentom broni udało się zdobyć przyczółek na rynku europejskim. Na przykład firma Hyundai Rotem sprzedaje czołgi K2 do Polski.
W Chinach, gdzie wzrost gospodarczy ogólnie spowolnił, dochody firm zbrojeniowych wzrosły w 2023 roku tylko o 0,7 procent. Jak mówi Xiao Liang, chiński przemysł obronny pozostanie jednak na ścieżce wzrostu. Modernizacja chińskiego wojska jest „priorytetem dla chińskiego rządu i osobiście dla prezydenta Xi”, wyjaśnia.
Rekordowe dochody izraelskich producentów
Sześciu ze stu największych producentów broni ma siedzibę na Bliskim Wschodzie. Ich obroty wzrosły o 18 procent do 19,6 mld dolarów w 2023 roku. Po rozpoczęciu wojny w Strefie Gazy dochody trzech izraelskich firm z sektora obronnego osiągnęły rekordową sumę 13,6 mld dolarów.
Był to najlepszy wynik odnotowany kiedykolwiek przez izraelskich producentów broni z pierwszej setki w rankingu. Firmy te produkują m.in. elementy tarczy obronnej „Żelazna Kopuła”, która odpiera ataki rakietowe na Izrael.
Artykuł ukazał się pierwotnie nad stronach Redakcji Niemieckiej DW.