To pierwsza od 7 lat wizyta głowy niemieckiego państwa w Rosji. Frank-Walter Steinmeier spotka się nie tylko z Władimirem Putinem, lecz także z byłym prezydentem Michaiłem Gorbaczowem i obrońcami praw człowieka z organizacji Memoriał. Z powodu napięć pomiędzy Berlinem a Moskwą wizyta ma charakter roboczy i potrwa zaledwie 25 godzin. Steinmeier chce zbadać, czy pomimo kryzysu związanego z sytuacją na Ukrainie możliwa jest odbudowa zaufania pomiędzy obydwoma krajami.

Pierwsza wizyta prezydenta RFN od 7 lat

Poprzednik Steinmeiera Joachim Gauck podczas całej swojej kadencji (2012 – 2017) ani razu nie odwiedził Rosji, często natomiast krytykował w swoich wystąpieniach stan rosyjskiej demokracji. Ostatni prezydent Niemiec, który był w Rosji, to Christian Wulff. W 2010 roku spędził tam z żoną Bettiną cztery dni. W przeciwieństwie do roboczej wizyty Steinmeiera, była to wizyta państwowa z honorami wojskowymi i uroczystym bankietem.

Katedra w ręce luteranów

Oficjalnym powodem dzisiejszej (25.10.) wizyty niemieckiego prezydenta jest przekazanie katedry pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła gminie ewangelicko-luterańskiej w Moskwie. Już jako szef dyplomacji Steinmeier wraz z Kościołem Ewangelickim w Niemczech (EKD) latami czynili starania w tej sprawie. Przewodniczący rady EKD Heinrich Bedford-Strohm będzie towarzyszył prezydentowi podczas jego moskiewskiej wizyty. Moskiewscy luteranie mają prawo do użytkowania kościoła już od 1992 roku, jednak dopiero teraz stanie się on ich własnością.

Wyjście z impasu?

Z informacji z Urzędu Prezydenta Niemiec wynika, że podczas spotkania z Putinem prezydent Steinmeier „nie zamierza zamiatać problemów pod dywan, lecz wspólnie z nim ustalić, co jest możliwe” w sytuacji, gdy wzajemne relacje obciąża konflikt na Ukrainie oraz aneksja Krymu. W czerwcu w wywiadzie dla Frankfurter Allgemeine Zeitung Steinmeier przyznał: „Nie mam złudzeń co do stanu naszych relacji. Milczenie nie jest jednak moim zdaniem wyjściem z sytuacji”.

Budowa zaufania

Rządzący chadecy oczekują od prezydenta zajęcia zdecydowanego stanowiska. – Steinmeier musi jasno powiedzieć, jakie podstawy współpracy należy odbudować, by była ona oparta na zaufaniu – oświadczył Roderich Kiesewetter z CDU w rozmowie z dziennikiem „Die Welt”, wskazując przy tym nie tylko na konflikt wokół Ukrainy, lecz także na rosyjskie pogróżki w kierunku krajów bałtyckich. Franziska Brantner z Zielonych domaga się od Steinmeiera „jasnych wypowiedzi” i przestrzega przed „dyplomatycznym asekuranctwem”. Alexander Lambsdorff z FDP uważa, że wobec napiętych relacji wizyta słusznie odbywa się „na najniższym poziomie protokolarnym”.

Wizyta w Memoriale

Prezydent Niemiec odwiedzi Memoriał – organizację, w której w latach 80-tych działał pokojowy noblista Andriej Sacharow. Dziś zajmuje się ona obroną praw człowieka i gromadzi materiały na temat stalinowskich zbrodni. Prowadzi to do ciągłych konfliktów z rosyjską władzą, która umieściła Memoriał na liście „zagranicznych agentów” z powodu wsparcia, jakie otrzymuje on z zagranicy.

dpa / Monika Sieradzka