Wielu młodych uchodźców – głównie tych, którzy udają się w drogę do Niemiec bez opieki dorosłych – nie ma przy sobie dokumentów, które pozwalałyby potwierdzić ich wiek. W takiej sytuacji pomocny byłby test medyczny, pozwalający ustalić, ile mają lat i czy osiągnęli już wiek dorosły. Taki test przeprowadzany jest od kilku lat w Hamburgu. Lekarze ustalają wiek badanej osoby na podstawie rozwoju fizycznego np. stanu uzębienia, ale też na podstawie analizy zdjęć rentgenowskich kości dłoni i obojczyka. W listopadzie 2015 roku testy te wprowadzono w całych Niemczech.

Wszystkich uchodźcców, którzy mają 18 lat lub są młodsi, umieszcza się w specjalnych kwaterach dla młodzieży i przydziela im ustawowego opiekuna. Przysługuje im ponadto finansowe i praktyczne wsparcie, chodzą do szkoły i mają prawo do sprowadzenia do Niemiec swoich rodziców. Wiele w ich życiu zależy więc od wyniku medycznego testu.

Test nie jest dokładny

W Hamburgu tysiąc takich testów przeprowadziło w ub. roku dwóch lekarzy z Kliniki Uniwersyteckiej w Hamburgu-Eppendorf. W 2016 roku liczba testów raptownie spadła, gdyż wielu uchodźców przeniosło się do innych krajów związkowych, zanim można było ustalić ich wiek.

Test trwa dwie godziny, a jego wyniki są dostępne zwykle już tego samego dnia. Klaus-Dieter Mueller, szef hamburskiej instytucji zajmującej się wychowaniem i doradztwem, otaczającej też opieką nieletnich uchodźców, podważa wiarygodność testu medycznego. Uważa on, że nie da się w ten sposób ustalić go dokładnie. Jeśli lekarze stwierdzą, że uchodźca może mieć 17 lub 18 lat, wtedy przyjmuje się, że ma 17 lat.

Mueller zaznacza, że poddawanie się testom jest dobrowolne zarówno dla uchodźców zainteresowanych potwierdzeniem podanego przez nich wieku jak i dla urzędów, które zechciałyby zastosować taki test. Badania te są zresztą tylko częścią kompleksowej procedury ustalania wieku uchodźców, w ramach której są oni jeszcze przepytywani i poddawani obserwacji przez ekspertów posiadających specjalne kwalifikacje pedagogiczne.

Lekarze i organizacje humanitarne twierdzą, że testy te są zbyt inwazyjne a przy tym mało precyzyjne. Także Niemiecka Izba Lekarska wyraża wątpliwości, co do precyzyjności testu: - Po pierwsze, nie można naukowo stwierdzić dokładnego wieku człowieka. Po drugie, przy tych badaniach wykorzystuje się promieniowanie rentgenowskie – zauważył już w ub. roku prezes Izby Frank Ulrich Montgomery. W jego opinii, wykonywanie zdjęć rentgenowskich uchodźcy w celu ustalenia jego wieku jest wyrządzaniem szkody jego organizmowi. Dlatego Izba Lekarska ciągle odrzuca tę metodę do ustalania wieku – informuje Montgomery. Rzecznik Niemieckiej Izby Lekarskiej powiedział Deutsche Welle, że Izba zamierza się ponownie zająć tą kwestią i wypowie się na ten temat pod koniec miesiąca.

Lepsza metoda ustalania wieku?

Sceptycznie o stosowanym teście wyraziły się też organizacje charytatywne. – Medyczne i wizualne metody ustalania wieku młodych ludzi są, w opinii ekspertów, często nieprecyzyjne – powiedział Heiko Habbe. Prawnik pracuje jako doradca organizacji „Fluchtpunkt”, która pomaga młodym uchodźcom. – Mimo wszystko od tych testów wiele zależy. Zależy, czy ci młodzi ludzie otrzymają dostęp do kursów językowych, wsparcie dla młodzieży i wykształcenie – czy wręcz pozwolenie na przyjazd ich rodziców do Niemiec. To wszystko nie jest już możliwe w momencie ukończenia 18 lat – wyjaśnia Habbe. Testy medyczne nazywa on „kontrowersyjną metodą”, ale podkreśla, że metoda ta służy urzędom, „daje poczucie bezpieczeństwa sądom i administracji”.

Prawnik opowiada Deutsche Welle, że organizacja „Fluchpunkt” preferuje inne podejście – umożliwienie nieletnim uchodźcom dłuższego czasu adaptacji, w którym możnaby ich dokładnie obserwować. Dzięki temu można by lepiej ocenić ich potrzeby – uważa prawnik.

Podczas gdy wyraźnie spadła liczba migrantów przybywających do Niemiec, wśród nowych uchodźców wzrosła w porównaniu do ub. roku liczba osób małoletnich. Wg informacji Federalnego Urzędu ds. Migracji i Uchodźców (BAMF), w 2016 roku od stycznia do lipca zarejestrowano 25 675 nowoprzybyłych dzieci i małoletnich bez opieki dorosłych. W całym roku 2015 zarejestrowano ich 17 900. UNICEF ocenia, że na całym świecie ucieka przed wojnami i konfliktami 28 mln nieletnich. 11 mln z nich opuściło swoje strony rodzinne. UNICEF podaje, że od 2014 roku potroiła się liczba młodych uchodźców bez opieki dorosłych.

Jenny Witt / Barbara Cöllen