Po przybyciu do New Delhi szef ukraińskiej dyplomacji Dmytro Kuleba podkreślił, że Indie są „bardzo ważnym graczem w świecie”, a Kijów potrzebuje ich do „przywrócenia sprawiedliwego i trwałego pokoju w Ukrainie”.

Ponad dwa lata po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji Ukraina zabiega o rozszerzenie międzynarodowego poparcia dla swojego planu pokojowego. Obserwatorzy zwracają w tym kontekście uwagę na potencjalną rolę Indii jako mediatora w kontaktach z Moskwą oraz na ich znaczenie jako lidera Globalnego Południa.

Kuleba spotkał się ze swoim indyjskim odpowiednikiem Subrahmanyamem Jaishankarem oraz zastępcą doradcy do spraw bezpieczeństwa narodowego.

– Jeśli Indie usiądą przy stole, popierając inicjatywę pokojową Ukrainy, to wiele innych krajów poczuje się znacznie bezpieczniej i komfortowo, siedząc obok Indii, więc pojawi się i dołączy do tych wysiłków – podkreślił ukraiński dyplomata w wypowiedzi dla indyjskiej stacji NDTV.

Indyjski politolog Amitabh Mattoo powiedział DW, że niedawna rozmowa telefoniczna między premierem Narendrą Modim a prezydentem Wołodymyrem Zełenskim świadczy o tym, że Indie wchodzą w rolę potencjalnego mediatora lub rozjemcy w konflikcie ukraińsko-rosyjskim.

– Ukraina dąży do realizacji własnego planu pokojowego. Po rozmowie Zełenskiego z Modim wydaje się, że New Delhi będzie bardziej wyczulone na interesy Kijowa – dodał Mattoo, który jest dziekanem Szkoły Studiów Międzynarodowych na Uniwersytecie im. Jawaharlala Nehru w Delhi.

Ocenił, że skoro Indie – bardziej niż którykolwiek kraj zachodni – mają możliwość wywierania wpływu na Moskwę, to Kuleba uważa za stosowne wyciągnięcie ręki do New Delhi.

Indie i Rosja: stare więzi

Kiedy Rosja rozpętała wojnę z Ukrainą, Indie ściągnęły na siebie krytykę Zachodu za zachowanie neutralności i brak potępienia niesprowokowanej rosyjskiej inwazji. Hindusi nie zrezygnowali też z handlu z Moskwą i kupowania od niej surowców energetycznych, nawet wtedy, kiedy zachodnie sankcje miały zdusić rosyjską gospodarkę.

Sam Kuleba krytykował Indie w 2022 roku za kupowanie rosyjskiej ropy. Niedawno powiedział jednak gazecie „Times of India”, że Ukraina nie jest przeciwna stosunkom gospodarczym Indii z Rosją i podkreślił, że „czerwoną linią dla Ukrainy jest finansowanie rosyjskiej machiny wojennej”.

Szef ukraińskiej dyplomacji zaznaczył wszelako, że Indie powinny dążyć do budowania sojuszy na przyszłość i wezwał je do ponownej oceny stosunków z Rosją.

– Współpraca między Indiami a Rosją opiera się w znacznej mierze na dziedzictwie Związku Radzieckiego – powiedział Kuleba w rozmowie z dziennikiem „Financial Times”.

– To nie jest jednak dziedzictwo, które przetrwa wieki; to dziedzictwo, które przemija – dodał.

Rola Indii w globalnej dyplomacji

Za rządów premiera Modiego Indie dodały do swych sukcesów dyplomatycznych między innymi goszczenie udanego szczytu grupy G-20 latem ubiegłego roku, a także uwieńczone powodzeniem zabiegi o rozszerzenie grupy BRICS.

W odrębnych rozmowach telefonicznych z Zełenskim i Władimirem Putinem pod koniec marca Modi podkreślił, że zdaniem Indii dialog i dyplomacja to droga do zakończenia wojny. Zapewnił też, że jego kraj zrobi wszystko, co możliwe w celu pokojowego rozwiązania konfliktu.

Indyjski ekspert strategiczny Raja Mohan wskazał, że wizyta Kuleby była efektem politycznych interakcji na wysokim szczeblu po obu stronach, a po niej powinna nastąpić rewizyta ministra Jaishankara w Kijowie.

– Indie zawsze sygnalizują gotowość do tego, by przyczynić się do rozładowania sytuacji. Ukraina zaczęła przejawiać większe zrozumienie stanowiska Indii i stosunków z globalnym Południem, mimo dobrych relacji i tradycyjnych więzi łączących Indie z Moskwą – powiedział DW Mohan. 

Plany szczytu pokojowego w Szwajcarii

Kuleba odwiedził Indie w okresie, gdy Ukraina zabiega na świecie o poparcie dla konferencji pokojowej, która ma się odbyć w Szwajcarii.

W lutym, dzień przed drugą rocznicą inwazji Rosji na Ukrainę, Szwajcaria oznajmiła na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ, że „do lata włącznie” zamierza zorganizować na prośbę Kijowa międzynarodową konferencję pokojową na wysokim szczeblu. 

Rosja nie zgadza się na udział w tej konferencji. Przedstawiciel Rosji w ONZ Giennadij Gatiłow powiedział, że Moskwa „nie widzi żadnej możliwości” partycypacji w procesie pokojowym pod egidą Szwajcarii.

Kreml twierdzi, że Szwajcaria wyrzekła się neutralności w konflikcie, dołączając do sankcji Unii Europejskiej przeciwko Rosji i zamrażając rosyjskie aktywa, warte miliardy dolarów.

W trzecim już roku pełnoskalowej wojny, w sytuacji niewielkich zmian na froncie we wschodniej Ukrainie celem ofensywy dyplomatycznej Kijowa jest odnowienie jego sojuszy i przypomnienie globalnych konsekwencji dopuszczenia do osiągnięcia przez Rosję jej celów wojennych.

W listopadzie 2022 roku prezydent Zełenski przedstawił dziesięciopunktowy plan pokojowy z żądaniem zwrotu ziem ukraińskich zajętych przez Rosję, łącznie z Krymem, a także wycofania rosyjskich wojsk i sprzętu wojskowego. Plan wzywa również do stworzenia mechanizmu ścigania rosyjskich zbrodni wojennych w Ukrainie.

Rosja uparcie nie zgadza się na ukraińskie propozycje. Rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow powiedział w zeszłym tygodniu, że Moskwa jest gotowa do dyskusji, ale nie na podstawie planu pokojowego Zełenskiego. Dodał, że przedstawiciele szwajcarskich władz starają się uwzględnić warunki Moskwy, żeby doprowadzić do udziału Rosji w szczycie.

– Indie musiałyby popisać się ekwilibrystyką, aby wziąć udział w szczycie jako czołowy przedstawiciel krajów Południa – powiedział DW Amitabh Singh, ekspert do spraw Rosji na Uniwersytecie im. Jawaharlala Nehru.

Tekst: Murali Krishna, New Delhi

Artykuł ukazał się pierwotnie na stronach Redakcji Angielskiej DW