„Po raz pierwszy w historii UE Komisja Europejska uruchomiła tak zwany mechanizm praworządności przeciwko krajowi należącemu do Wspólnoty. Po ciągnącym się miesiącami konflikcie między Brukselą a Budapesztem możliwe stało się obcięcie Węgrom funduszy w wysokości wielu miliardów euro” – pisze Philipp Fritz w artykule opublikowanym w niedzielę w „Welt am Sonntag” (WamS). 

Autor przypomina, że Parlament Europejski domagał się od 2020 roku wdrożenia sankcji przeciwko obydwu krajom. Mechanizm „pieniądze za praworządność” przyjęty został przez PE razem z unijnym budżetem i Funduszem Odbudowy po pandemii. Ponieważ Budapeszt i Warszawa groziły zablokowaniem budżetu, początkowo mechanizm nie został wprowadzony w życie. Nawet po potwierdzeniu przez Trybunał Sprawiedliwości UE legalności tego instrumentu Bruksela nie podejmowała działań.

Zaskakujący pośpiech KE

„Tym bardziej zaskakuje teraz pośpiech z jakim działają KE i jej szefowa Ursula von der Leyen” – ocenia Fritz. „To ryzykowny manewr. Brutalny atak Rosji na Ukrainę wymaga ścisłej koordynacji w ramach UE” – zwraca uwagę autor. Jego zdaniem Węgry Viktora Orbana mogą wykorzystać zaostrzenie konfliktu z Brukselą jako argument do storpedowania sankcji wobec Rosji.

Godne uwagi jest według Fritza także to, że restrykcje KE skierowane są tylko przeciwko Węgrom. W ten sposób Bruksela „oddziela od siebie” oba kraje w kwestii praworządności.

Chociaż oba kraje wymieniane są w kwestii praworządności „jednym tchem”, to oba przypadki różnią się od siebie. Przebudowa wymiaru sprawiedliwości w Polsce stanowi dla europejskiej wspólnoty prawa poważny problem.  Jednak mechanizm praworządności dotyczy niezgodnego z prawem rozdziału funduszy unijnych – korupcji i defraudacji. Eksperci nie są zgodni, czy sytuacja w Polsce kwalifikuje się do zastosowania tego mechanizmu, który zdecydowanie lepiej pasuje do sytuacji na Węgrzech.

Bruksela zostawia Polskę w spokoju

„Decyzja KE, by pozostawić Polskę w spokoju, jest sygnałem wyrażającym uznanie jej roli w pomocy dla Ukrainy” – ocenił cytowany przez „WamS” ekspert organizacji pozarządowej Democracy Reporting International, Jakub Jaraczewski. Polska udziela Ukrainie pomocy finansowej i wojskowej, natomiast rząd węgierski okazuje prorosyjskie sympatie i wstrzymuje się z pomocą.

Komisja Europejska doszła widocznie do wniosku, że kolejne postępowanie przeciwko Polsce byłoby przesadą. Jaraczewski zwrócił uwagę, że Polska i tak obłożona jest karą jednego miliona euro dziennie za niewykonanie wyroku europejskiego trybunału. Wstrzymana jest poza tym wypłata środków z Funduszu Odbudowy.

„Wydaje się, że wojna w Ukrainie zbliżyła Warszawę znów do Brukseli, podczas gdy Budapeszt popada w coraz większą izolację” – podsumowuje Fritz.