Od lat 80. XX wieku liczba zachorowań na odrę na całym świecie spada. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) twierdzi, że jest to w dużej mierze zasługa programów szczepień, które tylko w ciągu ostatnich 20 lat uratowały życie ponad 50 milionów osób.

W latach 80. XX w. notowano aż 4 miliony przypadków odry rocznie. Na początku XXI wieku liczba infekcji spadła do kilkuset tysięcy.

Ale odra nie zniknęła. Zdaniem WHO jest to w dużej mierze spowodowane tym, że ludzie – zwłaszcza dzieci – nie są szczepieni.

Braki w szczepieniach. „Odra wskoczy w tę lukę”

We wtorek (20.02.2024) WHO ogłosiła, że ​​ponad połowa światowej populacji jest w 2024 r. zagrożona odrą:  „Mamy duże luki w naszych programach szczepień i jeśli nie uzupełnimy ich bardzo szybko, odra po prostu wskoczy w tę lukę” – powiedziała Natasha Crowcroft, ekspertka WHO ds. odry i różyczki.

Wynika to z wcześniejszej analizy (z dnia 16 lutego 2024 r.), przeprowadzonej przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), która wykazała, że ​​wskaźniki szczepień przeciwko odrze są „nieoptymalne”. Według ECDC liczba przypadków odry w Unii Europejskiej i Europejskim Obszarze Gospodarczym będzie nadal rosła właśnie w związku z nieoptymalnym poziomem wyszczepienia. ECDC ocenia również, że istnieje „wysokie prawdopodobieństwo importu [odry] z obszarów o dużej zachorowalności, a (…) nadchodzące miesiące to sezonowy szczyt wirusa”. – Nikt nie powinien umierać na odrę. Szczepionki to bezpieczny i skuteczny sposób uniknięcia niepotrzebnych zgonów – powiedziała dyrektor ECDC Andrea Ammon.

Spadek szczepień w pandemii COVID-19

Odra jest chorobą wysoce zaraźliwą i potencjalnie śmiertelną, jednak nie ma na nią specjalnego leczenia. Zatem zapobieganie poprzez szczepienia to najlepszy sposób, by powstrzymać rozprzestrzenianie się choroby. Na spadek szczepień jednak wpłynęła pandemia COVID-19, w wyniku czego zaobserwowano gwałtowny wzrost liczby przypadków odry.

Amerykańskie Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) podaje, że w ciągu pierwszych dwóch lat pandemii podanie około 61 mln dawek szczepionki przeciw odrze zostało przełożone lub pominięte. Zgadza się to z innymi danymi WHO, z których wynika, że ​​w 2021 r. z powodu odry zmarło około 128 tys. osób, a większość stanowiły nieszczepione lub niewystarczająco zaszczepione dzieci w wieku poniżej 5 lat.

Odra: kto jest najbardziej narażony?

Odrę wywołuje wirus, który może powodować zapalenie płuc, biegunkę, głuchotę, ślepotę, uszkodzenie mózgu, a w najgorszych przypadkach – śmierć. Często opisywana jest w połączeniu z różyczką i świnką, ponieważ powiłkania, które powodują, są podobne. Obecnie dzieci szczepi się preparatem trójskładnikowym MMR, chroniącym przed tymi trzema infekcjami wirusowymi łącznie.

Odrą może zarazić się każdy, ale najbardziej narażone są dzieci. WHO twierdzi, że szczególnie narażeni na ryzyko zachorowania również są uchodźcy. UNICEF podkreślił swoje zaniepokojenie rozprzestrzenianiem się odry w Strefie Gazy. Z powodu walk w regionie prawie 19 tys. dzieci w Strefie Gazy – wśród ogółem 1,9 mln uchodźców – od października 2023 r. opuściło rutynowe szczepienia.

Ogniska odry

WHO i CDC we wspólnym raporcie w listopadzie 2023 r. podały, że liczba zgonów z powodu odry wzrosła w tym roku o 40 proc. John Vertefeuille, szef Globalnego Oddziału Szczepień CDC, określił ten wzrost jako „olbrzymi, który jednak nie zaskakuje, biorąc pod uwagę spadający wskaźnik szczepień, jaki obserwowaliśmy w ciągu ostatnich kilku lat”.

Rozprzestrzanienie się odry w 2023 r. doprowadziło do epidemii w 37 krajach i zachorowało 9 milionów dzieci. WHO i CDC podały, że choroba zabiła 136 tys. osób, głównie w mniej zamożnych krajach i wezwały rządy do wsparcia szczepień, w tym w bogatszych regionach, takich jak Stany Zjednoczone i Europa.

W Europie liczba zarejestrowanych przypadków odry wyniosła w 2023 r. ponad 42 tys., co stanowi 45-krotny wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim.

Odra: zakażenie, szczepienie, leczenie

Podobnie jak w przypadku wielu innych infekcji wirusowych wirus odry przenosi się drogą kropelkową, zwłaszcza gdy zakażeni kaszlą. Może jednak rozprzestrzeniać się również w słabo wentylowanych pomieszczeniach, ponieważ pozostaje aktywny w powietrzu i na powierzchniach nawet przez dwie godziny.

WHO twierdzi, że wirus może przenieść się z jednej zakażonej osoby na kolejnych dziewięć z 10 niezaszczepionych osób, z którymi zakażona osoba ma bliski kontakt. Osoby zaszczepione są chronione przed wirusem. Część objawów jest podobna do przeziębienia: wysoka gorączka, kaszel, katar. Objawem szczególnym jest wysypka na całym ciele.

Szczepionkę przeciw odrze można podawać oddzielnie, ale zwykle łączy się ją w szczepionce MMR ze szczepionkami przeciwko śwince, różyczce. WHO zaleca, aby w celu zapewnienia odporności dzieci otrzymały dwie dawki szczepionki niezależnie od tego, czy jest to szczepionka wyłącznie przeciwko odrze, czy łączona.

Na odrę nie ma specjalnych leków. Chorzy powinni odpoczywać, pić dużo wody, aby zapobiec odwodnieniu, zwłaszcza jeśli wystąpią biegunka lub wymioty, a w razie potrzeby mogą przyjmować leki przeciwbólowe. Lekarze mogą również przepisywać antybiotyki w celu leczenia powiązanych schorzeń takich, jak zapalenie płuc oraz infekcje ucha i oka. Antybiotyki – które zwalczają infekcje bakteryjne – nie zwalczą odry, która jest chorobą wirusową. Niewłaściwe stosowanie antybiotyków prowadzi do rosnącej oporności drobnoustrojów, co sprawia, że leki te stają się bezużyteczne.

Artykuł ukazał się pierwotnie nad stronach Redakcji Angielskiej DW.

Chcesz komentować nasze artykuły? Dołącz do nas na Facebooku! >>