Znalezienie możliwości do pracy naukowej czy stażu badawczego w Niemczech nigdy nie było łatwe. Problem dotyczył zarówno naukowców będących obywatelami UE czy Europejskiego Obszaru Gospodarczego jak i osób będących obywatelami innych państw. Mimo to dziś aż osiem procent wszystkich pracowników naukowych na uniwersytetach to obcokrajowcy.

Coraz więcej naukowców przyjeżdża do Niemiec

Jak podaje Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej DAAD liczba zagranicznych pracowników naukowych na niemieckich uniwersytetach stale rośnie. W 2005 r. w RFN mieszkało 20 tysięcy naukowców zza granicy. Cztery lata później ich liczba wzrosła do około 30 tysięcy. Jest wśród nich ponad dwa tysiące profesorów. Wzrost dotyczył głównie naukowców z państw spoza UE, co było konsekwencją reformy niemieckiego prawa imigracyjnego w 2007 roku.

Naukowcy spoza Unii teraz o wiele łatwiej otrzymują stanowiska naukowe i staże badawcze. Przed reformą ustawy imigracyjnej potrzebowali pozwolenia na pobyt lub na pracę w Niemczech. Każdy tego typu przypadek badał i opiniował Urząd ds. Imigracji oraz Federalna Agencja Pracy.

W świetle aktualnie obowiązującego prawa naukowcy potrzebują jedynie pozwolenia na pobyt w celach badawczych, co jest związane z mniejszą biurokracją. Aby je otrzymać wystarczy przedstawić zaświadczenie lub umowę w sprawie prowadzenia projektu badawczego między naukowcem a autoryzowanym instytutem badawczym w Niemczech.
 

Łagodniejsze wymogi formalne

Prawo pobytu w Niemczech w celu prowadzenia badań naukowych uprawnia naukowca zarówno do wykonywania pracy badawczej, jak i zarobkowej, czyli pracy poza placówką badawczą. Z przepisów prawa zniknął zapis o tym, że naukowiec może dostać pozwolenie na pracę tylko wówczas, gdy nie zostanie znaleziony odpowiedni kandydat na dane stanowisko z obywatelstwem niemieckim lub innych państw UE. Przepis ten dla wielu naukowców z krajów spoza UE był przeszkodą niemal nie do pokonania.

Aby uzyskać pozwolenie na pobyt naukowiec musi mieć zagwarantowane środki na utrzymanie. Wynagrodzenie zagranicznych naukowców w zachodnich landach RFN wynosi miesięcznie co najmniej 1750 euro netto, zaś na terytorium dawnej NRD – ok.1500 euro.

Nowe możliwości dla doktorantów

Zreformowana polityka naukowa dotyczy także doktorantów, którzy piszą doktorat w ramach badań naukowych prowadzonych na podstawie porozumienia z uznanym instytutem badawczym na terenie Niemiec.

Naukowcowi, który posiada już pozwolenie na pobyt w innym państwie Unii Europejskiej w ramach spójnej polityki naukowej UE, przysługuje w Niemczech wiza (a w przypadku długoterminowego pobytu, również pozwolenie na dłuższy pobyt), w celu – jeśli istnieje taka potrzeba - zrealizowania części projektu badawczego na terenie Niemiec.

Naukowcy pochodzący z krajów, dla których istnieje obowiązek wizowy, musza ubiegać się o wizę w przedstawicielstwie dyplomatycznym Niemiec na terenie swojego ojczystego kraju.

Naukowiec na czas kontraktu naukowego w Niemczech może zabrać ze sobą małżonka oraz dzieci, które nie ukończyły 16. roku życia. Członkowie rodziny otrzymują ten sam status imigracyjny co wnioskodawca. W praktyce oznacza to możliwość podjęcia przez partnera pracy zarówno na własny rachunek, jak i legalne zatrudnienie.

Autor: Nenad Kreizer/ Agnieszka Rycicka

red.odp.: Małgorzata Matzke