„Wiele przykładów na wystawie w kolońskim muzeum pokazuje, że prawo nie dla wszystkich jest równe i zmienia się w zależności od interpretacji. Szczególnie po II wojnie światowej artyści w swojej twórczości skupiali się na kwestiach poszanowania godności ludzkiej. Wystawa w Muzeum Ludwiga pokazuje, w jaki sposób naruszanie praw człowieka inspirowało i kształtowało sztukę od okresu powojennego do czasów współczesnych. Jako media kuratorzy wystawy wybrali rzeźbę i instalacje.

Sztuka powojenna

Do najwcześniejszych prac zalicza się powstałą w latach 1916-1917 rzeźbę autorstwa Wilhelma Lehmbrucka „Siedzący młodzieniec” („Sitzender Jüngling”). Smukła postać ze zwieszoną głową i opartymi rękami, wyraża bezradność i rozpacz, jakie wywoływała wojenna rzeczywistość. Rzeźbę po raz pierwszy zaprezentowano trzydzieści lat po jej powstaniu na wystawie Documenta w Kassel. Motyw cierpiącego człowieka wykorzystał też inny niemiecki artysta Gerhard Marks, tworząc rzeźbę „Skrępowany Prometeusz” („Gefesselter Prometheus”). Postać ta nawiązuje do doświadczeń narodowego socjalizmu.

Jednym z tematów powojennych wypowiedzi artystycznych była kruchość ludzkiego ciała. Czy to rzeźba brytyjskiego artysty Henriego Moora, czy „Madonna” Fritza Cremera, czy praca „La Jambe” Alberto Giacomettiiego, przedstawiająca tylko fragment nogi – wszystkie one budzą uczucie bezsilności. Prace okresu powojennego udowadniają, jak niezwykłą zdolność ma sztuka, by fizyczne cierpienie uczynić namacalnym.

Instalacje

Współczesna sztuka opiera się na doświadczeniu przestrzeni. Najlepszym przykładem na to jest karuzela Bruca Naumana. Na kręcących się drążkach, wiszą martwe zwierzęce ciała, pokryte szarą farbą.

Uwagę zwraca też instalacja amerykańskiego twórcy Jimmiego Durham'a „Budowa narodu” („Building a nation”). Praca ta przedstawia przejęcie północnoamerykańskiego kontynentu przez europejskich osadników oraz wskazuje na spustoszony budynek: fragment drzwi pozwala jedynie przypuszczać, o jaki budynek może chodzić. Dodatkowo na ścianach wiszą rasistowskie hasła "Indianie precz!”.

Wymiar egzystencjalny

„Malarstwo potrafi cierpienie tylko ilustrować, a w tym kryje się niebezpieczeństwo kiczu” – zaznaczył Kasper König, jeden z najbardziej cenionych niemieckich kuratorów wystaw, a od jedenastu lat kierownik Muzeum Ludwig w Kolonii. Jego zdaniem, prezentowana wystawa ma skłonić do zadania sobie egzystencjalnych pytań dotyczących ludzkości, a także zmierzyć się ze współczesnością.

autor: Sabine Oelze / Anna Maciol

red.odp. Małgorzata Matzke