Żywność ultraprzetworzona, czyli UPS (ultraproceesed foods), to przede wszystkim napoje bezalkoholowe i przekąski masowej produkcji, pakowane wypieki, płatki zbożowe o wysokiej zawartości cukru, ale także produkty gotowe, które zwykle wymagają jedynie podgrzania.

W niedawno przeprowadzonym przez brazylijskich naukowców badaniu dotyczącym UPS wzięło udział blisko 11 tysięcy osób. Wyniki pokazały, że spadek zdolności poznawczych był u nich o 28 procent wyższy niż u osób, które sporadycznie jadły taką żywność. W Brazylii w ostatnich latach liczba osób otyłych rośnie znacząco. W przypadku dorosłych odsetek wzrósł z 12,2 procenta populacji w 2003 do 26,8 procenta w 2019 roku.

Deficyty, które najwyraźniej mogą być spowodowane przez ultraprzetworzoną żywność, są szczególnie widoczne w USA i Wielkiej Brytanii. Tam produkty te stanowią ponad 50 procent całkowitego spożycia żywności. Już samo to jest wystarczającym powodem, by badanie, które ukazało się w czaspośmie medycznym „JAMA Neurology”, wskazywało na niepokojące konsekwencje zdrowotne.

Odżywianie a zdolności poznawcze

Niektórzy eksperci jednak uważają, że badanie nie potwierdza jednoznacznie konsekwencji zdrowotnych. – Pokazuje jedynie związek między spożywaniem ultraprzetworzonej żywności a spadkiem zdolności kognitywnych – mówi dietetyk Duane Mellor z Aston University w Wielkiej Brytanii, który nie brał udziału w badaniu. – Problem polega na tym, że są to dane czysto obserwacyjne, więc można wykazać jedynie korelację, a nie przyczynowość.

– Wiele już wiadomo na temat negatywnych skutków ultraprzetworzonej żywności i podstaw naukowych – mówi Duane Mellor. Trudno jednak stwierdzić, czy te pokarmy są gorsze od diety o dużej zawartości tłuszczu, soli i cukru.

Wpływ na spadek zdolności poznawczych ma udział wiele czynników. Może być tak, mówi Mellor, że ludzie, których dieta składa się w dużej mierze z ultraprzetworzonej żywności, jedzą mniej zdrowych produktów, takich jak warzywa, owoce, orzechy, nasiona i rośliny strączkowe. Wtedy dieta jest wyraźnie niezbilansowana.

Pogorszenie zdolności kognitywnych, do których zaliczamy uwagę, pamięć, uczenie się, kreatywność, wyobraźnię czy nawet wolę, może być spowodowane także wieloma innymi czynnikami. Należą do nich: zbyt mała ilość ruchu, palenie papierosów, alkohol, choroby układu krążenia i metaboliczne.

Nieprawidłowe odżywianie jest przyczyną wielu chorób

Choć eksperci ds. żywienia, tacy jak Duane Mellor, różnie oceniają wyniki poszczególnych badań naukowych, zgodni są w jednym: nieprawidłowe żywienie stanowi dwa z największych czynników ryzyka dla zdrowia człowieka na całym świecie. Istnieją wyraźne dowody, że otyłość jest obecnie większym problemem globalnym niż głód na świecie.

Żywność o wysokiej zawartości tłuszczu, cukru i soli – bez względu na stopień jej przetworzenia – ma udowodniony związek z otyłością, chorobami układu krążenia, rakiem i zwiększoną śmiertelnością ogólną. Ostatni raport Globalnego Panelu ds. Rolnictwa i Systemów Żywnościowych, niezależnej grupy ekspertów ds. żywienia, wykazał, że w najbliższych latach szczególnie zagrożeni są mieszkańcy krajów rozwijających się, w których sprzedaż, a tym samym spożycie żywności przetworzonej rośnie bardzo szybko.

Ponad 90 procent dzieci w Afryce i Azji cierpi z powodu niedożywienia. Według raportu rocznego UNICEF 2019 mieszka tam jednak również prawie trzy czwarte dzieci z nadwagą na świecie.

Zdrowe odżywianie jest łatwe

Badania pokazują, że zdrowe diety, takie jak dieta śródziemnomorska, pomagają ograniczyć osłabienie zdolności poznawczych i zmniejszyć ryzyko chorób układu krążenia. Dieta śródziemnomorska opiera się na spożywaniu świeżych produktów i ograniczniu żywności o wysokim udziale przetworzonych tłuszczów, cukru i soli.

– Jedz prostą i zróżnicowaną dietę opartą na warzywach, orzechach, roślinach strączkowych, nasionach i owocach z dodatkiem pełnych ziaren, a tylko niewiele nabiału i mięsa – radzi dietetyk Duane Mellor. Na rozpoczęcie zdrowej diety nigdy nie jest za późno.

Chcesz skomentować ten artykuł? Zrób to na Facebooku! >>