W Niemczech parafie nie są już w takim stopniu jak dawniej centrami życia i miejscem katolickiej socjalizacji, ale Kościół katolicki nadal ma tylu członków co w latach 50. ubiegłego stulecia - 23 miliony. Ale było ich już więcej. Według źródeł niemieckiego Episkopatu najwięcej zarejestrowanych katolików było w 1973 roku – blisko 30 mln. Liczba ta systematycznie spada od około 1990 roku. Niemniej jednak jest ona zaskakująco stabilna. Najbardziej katolickimi krajami związkowymi w Niemczech są Kraj Saary, Bawaria, Nadrenia-Palatynat i Nadrenia Północna-Westfalia.

Jednak spora liczba katolików w Niemczech nie znajduje przełożenia w ich zaangażowaniu w życiu religijnym. Wygląda ono zupełnie inaczej niż w 1950 roku, kiedy na niedzielne msze chodziło 55 proc. niemieckich katolików, dzisiaj już tylko 10 proc. 

Wielka otwartość na chrześcijaństwo

Siłą rzeczy pojawia się pytanie, dlaczego niewiele więcej ludzi występuje z Kościoła katolickiego, jeśli tak ogromna liczba osób zarejestrowanych i płacących podatek kościelny nie bierze udziału w życiu kościelnym? Mogliby przecież zaoszczędzić mnóstwo pieniędzy. Najbardziej prawdopodobną odpowiedź, jakiej udzieliłaby większość z nich, brzmiałaby: nie chcą tego zrobić ze względu na swoich rodziców. Wystąpienie z Kościoła byłoby, zgodne z ich odczuciami, równoważne z zerwaniem więzów z rodziną.

Ale to nie wyjaśnia wszystkiego. Socjolog religii Detlef Pollack z Uniwersytetu w Muenter jest przekonany, że "chrześcijaństwo w Niemczech jest pozytywnie oceniane i postrzegane jako fundament naszej kultury”. Pozytywnie odbierane jest ponadto wychowywanie dzieci w duchu chrześcijańskim. - Przyzwoitość, uczciwość, solidarność, empatia - to wszystko jest bardzo doceniane. Istnieje więc wielka otwartość na chrześcijaństwo i na tym korzysta Kościół - podkreśla Pollack.

Kościół jako podmiot społeczny

Dzięki ogromnym dochodom z podatków Kościół katolicki może również odgrywać ważną rolę jako podmiot społeczny. Prowadzi szpitale, domy opieki, przedszkola i szkoły. – Bardzo widoczna obecność Kościoła w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym kraju jest nieproporcjonalna do niewielkiego zaangażowania jego wiernych - mówi Pollack. Jak podkreśla socjolog, ta obecność Kościoła w przestrzeni publicznej spotyka się z aprobatą i jest ceniona. - Charakterystyczne jest, że w przeciwieństwie do takich krajów jak Polska, gdzie Kościół katolicki odgrywa o wiele większą rolę, w Niemczech nie ma prawie antyklerykalizmu. Nie ma prawie żadnych silnych ruchów antykościelnych – podkreśla ekspert.

Czy ważne jest to, co powie papież?

Kościół nie ma faktycznie powodu do narzekań. Jedno jednak zdecydowanie należy do reliktów przeszłości: nawet praktykujący niemieccy katolicy już nie pozwalają Kościołowi nakazywać, jak mają żyć.

Na pytanie "Czy jest ważne dla ciebie to, co mówi papież" w sondażu Fundacji Bertelsmanna 58 proc. katolików odpowiedziało: "nie". Inny sondaż przeprowadzony w 2013 r. na zlecenie największej niemieckiej diecezji - diecezji kolońskiej - ujawnił „dużą różnicę między nauczaniem Kościoła a życiem codziennym niemieckich katolików”. Czy to w przypadku rozwodu, przedmałżeńskiego seksu, środków antykoncepcyjnych czy homoseksualizmu - we wszystkich tych sprawach nawet najbardziej zaangażowani wierni myślą inaczej niż naucza Kościół. – Chcą być członkami Kościoła na swoich warunkach - podsumowuje Detlef Pollach. 

W Muenster rozpoczyna się w środę (09.05.2018) Zjazd Katolików. Przez pięć dni dziesiątki tysięcy ludzi z całych Niemiec i z zagranicy będą się modliły, dyskutowały i szukały odpowiedzi na najbardziej palące pytania dotyczące współczesności, wiary i nie tylko. 

DPA