دا لومړنۍ ګرځنده تلیفون یا موبایل دی چې د موترولا د شرکت له خوا په ۱۹۷۳ کال کې معرفي شو. هغه بیا لس کاله وروسته بازار ته وړاندې شو. د دې تلیفون ټول وزن څه کم یو کیلوګرام وو او شاوخوا ۴۰۰۰ ډالر یې قیمت لاره.

اویا کاله مخکې خلکو یوه ۲۵ پونده اله د موبایل تلیفون په توګه کاروله. دغه اله ډیره قوي نه وه او یوازې په یوې خاصې سیمه کې یې کار کاوه. د دغو تلیفونونو د لوړو قیمتونو له کبله یوازې سیاستوالو او سوداګرو کولای شو چې هغه وکاروي.

په ۱۹۸۹ کال کې د لومړي ځل له پاره داسې ګرځنده تلیفونونه بازار ته راووتل چې خلکو کولای شول هغه په خپلو جیبونو کې ولیږدوي. له دې سره نو د وړوکو ګرځنده تلیفونونو د جوړیدو لړۍ پیل شوه.

په ۱۹۹۲ کال کې موترولا د لومړي ځل له پاره 2G تلیفونونه جوړ کړل. دا نو دیجیتال تلیفونونه ول چې د پخوانیو په پرتله يې ډیر امکانات لرل.

په ۱۹۹۴ کال کې د لومړي ځل له پاره د ګرځنده تلیفون پیریدونکو د لنډو پیغامونو د استولو اسانتیا ته لاسرسی پیدا کړه. په لومړي سر کې تلیفوني شرکتونو غوښتل چې خلک یوازې د خراب سینګال په اړه لنډ لیکلي پیغامونه واستوي خو وروسته بیا ډیرو خلکو له لنډو پیغامونو څخه کار اخیستل پیل کړل.

تر ۱۹۹۷ کال وروسته بازار ته د ګرځنده تلیفونونو بیلابیل ډولونه وړاندې شول. په دغه کال کې همداراز د تلیفون مصرفي کارتونه هم بازار ته راووتل چې له دې سره ډیرو خلکو د هغوی کاروونه پیل کړه.

په ۱۹۹۹ کال کې نوکیا ۷۱۱۰ ډوله تلیفون لومړۍ مبایل وو چې کاروونکو کولای شو په کې د انترنت په واسطه لیکلي پیغامونه واستوي.

تر دې وروسته نو د موبایلونو تکنالوژي ډیره ګړندۍ وده وکړه. اوس نو کارونکي په خپلو مبایلونو کې ویدیوګانې لیدلای شي او موسیقي اوریدای شي. د دې تر څنګ اوس د موبایلونه کاروونکو ته ډیرې اسانتیاوې برابروي.

موترولا په ۲۰۰۴ کال کې د لومړي ځل له پاره په مبایلونو کې کمره ځای پر ځای کړه. دغه راز کمره دار مبایلونه هغه وخت ډیر مشهوره ول.

په ۲۰۰۷ کال کې د اپل کمپنۍ لومړۍ تچسکرین موبایل جوړ کړ. دغه موبایل په ډیر کم وخت کې ډیر مشهوره شو.

اوس نو د ګرځنده تلیفونونو تکنالوژي ډیره پرمختللې ده. خلک کولای شي له دې لارې خپل موټر او د کور دروازه کنترول کړي. خو دغه تکنالوژي لا اوس هم د پرمختګ په حال کې ده.