د آلمان خبري آژانس په حواله د اروپایي اتحادیي کمیسیون د جون میاشتې په ۶ نیټه اعلان کړی دی چې په مجموع کې ۴۸۵ میلیونه یورو نورې مرستې به په ترکیه کې د پناه غوښتونکو د دوو پروژو د ملاتړ او کار د دوام له پاره د دغه هیواد په اختیار کې ورکړل شي.
دغه پیسې د هغو شپږ میلیاردو سربیره ورکول کیږي چې اروپایي اتحادیي د ۲۰۱۶م کال د مهاجرت په موافقتنامه کې ترکیي ته د ورکولو ژمنه کړې وه. په هغه وخت کې انقرې منلې وه چې ټول هغه پناه غوښتونکي به بیرته ومني چې د ترکیې له لارې د یونان آژه ټاپوګانو ته داخلیږي او د انساني قاچاق کونکو پر وړاندې به اقدام وکړي. اروپایي اتحادیي د دې په بدل کې د ۶ میلیارده یورو مرستې ژمنه کړې وه.
د ترکیي حکومت د څو میاشتو راهيسې پر اروپایانو تور لګوي چې دغه پيسې ورته په ډير بطي ډول سپارل کیږي او په وار وار یې ګواښ کړی دی چې نور دې موافقتنامې ته ژمن نه پاتې کیږي.
د اختلافاتو د حل له پاره کوښښونه
اروپایي اتحادیي له ترکیي سره د مهاجرو په چارو کې د مالي مشکلاتو د حل له پاره منلې ده چې یاده اضافي بودیجه به د روان ۲۰۲۰م کال د اروپایي اتحادیي له بودیجې څخه ورکوي.
د اروپایي اتحادیي کمیسیون خبرداری ورکړی دی چې «د کرونا ویروس د خپریدو په پام کې نیولو سره د ترکیي اقتصادي وضعه مخ پر خرابیدو ده او پناه غوښتونکي د دې بحران تر ټولو لوی قربانیان دي.»
د دې رپوټ په دوام کې ټینګار شوی دی «له همدې امله اړينه ده چې دغه دوه بشردوستانه پروژې باید د مالي اعتبار د دوام له پاره د اروپايي اتحادیي د مرستو له طریقه تمویلې شي.»
دغه مرستې په کومو برخو کې لګول کیږي؟
د دغو پيسو شاوخوا ۴۰۰ میلیونه یورو به یې «په بیړنیو حالاتو کې د مالي مرستو تامين» په نامه پروګرام ته ځانګړې شي. د دې پروګرام په چوکاټ کې به په ترکیه کې شاوخوا ۱۷۰۰۰۰۰ پناه غوښتونکي د ژوندانه د اساسي توکو د خریدارۍ له پاره پيسې ترلاسه کړي. دا پروګرام به د ۲۰۲۱م کال په مارچ میاشت کې پای ته ورسیږي او د نویو مرستو بودیجه باید حد اکثر د روان کال تر دوبي پورې تمدید شي.
د «فونکه میډیا» د رپوټ په اساس شاوخوا ۸۵ میلیونه یورو نورې پيسې ښوونځیو ته د پناه غوښتونکو د ماشومانو د استونې په خاطر په پام کې نیول شوي دي. د دې پروګرام بودیجه هم یوازې د روان کال تر سپټمبر یا اکتوبر میاشتې پورې دوام کوي.
سربیره پر دې د اروپایي اتحادیي کمیسیون په پام کې لري چې د پناه غوښتونکو د منلو له پاره له اردن او لبنان سره هم خپلو مالي مرستو ته دوام ورکړي.
دویچه ویله فارسي: ش.ن/ ن.ص
د اړونده موضوع په ارتباط زمونږ له آرشیف څخه انځوریز رپوټ:
د ترکیې او یونان ترمنځ سرحد کي قهریدلي مهاجر
مخ پر وړاندي تېښته: په زرونو مهاجر د ترکیې او یونان ترمنځ سرحد ته رسیدلي دي. تر دې مخکي د ترکیې ولسمشر اعلان کړی وو چي اروپايي ټولني ته به د مهاجرو د ورتگ مخه ونه نیسي.
انځور: Reuters/H. Aldemirله اغزنو کټارو څخه تیریدل امکان نه لري
پناه غوښتونکي د پولې د پرانیستلو په هیله ول، خو له اوښکي بهوونکي گاز او اغزنو کټارو سره مخامخ سول. د جمعې له ماښام راهیسي مخ پر زیاتیدونکي ډول مهاجرو د یونان او ترکیې ترمنځ پر پوله هجوم وروړی. زیاتره دغه کسان د کوچنیو بکسونو او ډیرو لږو شخصي شیانو سره پر لاره دي. دا په داسي حال کی ده چی هوا هم ډیره سړه ده.
د مهاجرو شمیر مخ پر زیاتیدو دی
خو له یونان سره سرحد تړلی دی. د پاڅارکولې په سرحدي سیمه کې د شنبې په ورځ شاوخوا ۳۰۰۰ مهاجر راټول سوي ول. زیاترو یې اور بل کړی وو، څو له یخنۍ ځان وساتي. د هغوی په منځ کې کورنۍ او کوچنیان هم شامل دي. د ترکیې د ولسمشر اردوغان په حواله د تیرې جمعې راهیسي ۱۸ زره مهاجر د اروپایی ټولنې پولې ته رسیدلي او ښایي د هغوی شمیر ۳۰ زرو ته ورسیږي.
ټوله ورځ له اوښکي بهوونکي گاز څخه کار اخیستل کیږي
د یونان سرحد ته څیرمه د اوښکي بهوونکي گاز او مرچو سپرې تور لوگي ټوله سیمه نیولې ده او پر یوناني پولیس د ډبرو ګوزارونه کیږي. د شنبې په ورځ د مهاجرو او سرحدي پوستو ترمنځ آخ او ډب رامنځ ته شو. د عینی شاهدانو په حواله د ترکیی او یونان ترمنځ سرحد، یوې حائلی سیمه کی شاوخوا ۵۰۰ انسانان راټول سوي ول.
په یوروس کې د کښتۍ ماتیدل
یوې سوریایی مور او د هغې ماشوم هڅه کوله په یوې کښتۍ کې د یوروس په نامه سرحدي اوبو څخه تیر سي. مخکې له دې چې هغوی د یونان ساحل ته ورسیږي، کښتۍ یې له اوبو ډکه سوه. ژغورونکې عملې په یوه کوچني ټاپو کې هغوی دواړه وژغورل. یوازې هغوی نه دي چې له دا ډول برخلیک سره مخامخ سوي.
د اوبو له لارې یونان ته رسیدل
د کښتۍ په مرسته لا یونان ته رسیدل ممکن نه دي. یوناني ساحلي ساتونکو او سرحدي څارونکو د جمعې راهیسی د خپلو معلوماتو له مخې د شاوخوا ۴۰۰۰ غیر قانوني مهاجرو د ورتگ مخه نیولې ده. خو بیا هم مهاجر هڅه کوي چې ځانونه د یونان خاورې ته ورسوي.
یوازې لږ کسان خپل هدف ته رسیږي
د یوروس رود د ترکیې او یونان ترمنځ سرحد جوړوي. د شنبې په ورځ په ډلو ډلو انسانانو هڅه وکړه چې د ربړي کښتیو په مرسته ځانونه د یونان ساحل ته ورسوي. خو ډیر کم کسان پر دې کار بریالي سول. په آتن کې د یونان د حکومت یوه ویاند ویلي دي چې دوی خپل سرحدونه چې هغه د اروپایی ټولنې سرحدونه هم دي، ساتلي دي.
