د استرالیا څارنوالانو د سه شنبې په ورځ یو ۴۲ کلن کس په دې تور نیولی دی چې له «اسلامي دولت» (داعش) سره یې د لیري واټن ویشتونکو توغندیو په جوړولو کې مرسته کړې وه.
د فدرالي پولیسو کمیشنر اندریو کولوین، ویلي دي چې په استرالیا کې زیږدلي دغه برقي یوازي د جګړې په سیمو کې اړیکې نه لرلې، بلکي د نړۍ په نورو سیمو کې پر اړیکو اتکا کوله چې معلومات ورسوي.
د پولیسو په حواله دغه شکمن کس داعش ته په دې اړه مشورې ورکړي وې چې څرنګه د «لایزر لرونکو توغندیو» ګواښوونکې وسیله او خپل توغندي جوړ کړي.
کولوین ویلي دي: «د هغو مشورو په اړه چې ده ورکړي، موږ داسې انګیرو چې هغه ډیر مغلقي او ښه پلان شوي وې.» دغه کس د استرالیا په یونګ ښار کې نیول شوی دی.
د استرالیا لومړي وزیر مالکولم تورنبوول، ویلي دي چې دغه نیونه تر۱۸میاشتنيو عملیات وروسته شوې ده.
هغه ویلي دي: «دا پیښه دا موضوع په ګوته کوي چې ترهګري، د ترهګرو ډلو ملاتړ او اسلامي افراطیت یوازي زموږ لویو ښارونو ته محدود نه دی.» هغه زیاته کړه: «دا یو ځل بیا دغه موضوع ښيي چې موږ ټول باید ډیر هوښیار اوسو.»
که پر دغه کس باندي لګېدلي تورونه ثابت شي نو هغه په عمري بند محکومیدای شي.
تر اوسه پورې شاوخوا ۲۰۰ استرالیایان منځیني ختیځ ته تللي دي، څو د داعش ترهګرې ډلې تر څنګ وجنګیږي. چارواکي وایي چې له ۲۰۱۴م کال راهیسې په استرالیا کې د ۱۲ ترهګرو بریدونو مخه نیولې شوې ده.
زموږ له ارشيف څخه نور مطالب:
داعش څنګه رامنځ ته شو؟ يوه لنډه انځوريزه تاريخچه
د القاعدې ترهګرې ډلې څخه جلا شوې سخت دریځې ډله «داعش» یا «اسلامي دولت» اوس پخپله یو لوی ګواښ ګرځیدلی. په دغه انځوریز رپوت کې به وګورو چې دغه ډله څنګه رامنځته او په څه ډول اقداماتو یې تر خپل کنترول لاندې ساحه پراخه کړه.
انځور: picture-alliance/AP Photo«اسلامي دولت» یا داعش له القاعدې څخه جلا شوې یوه تروریستي ډله بلل کیږي. داعش د سني مذهبه سخت دریځه نظریې پيروي کوي. په ۲۰۰۳ کال کې پر عراق د امریکا تر برید وروسته ابوبکر البغدادي د دغې ډلې بنسټ کیښود. دغه ډله په سوریې، عراق او نورو سیمو کې په اصطلاح «خلافت» رامنځته کول غواړي.
داعش په کوم ځای کې فعاله دی؟
ویل کیږي چې داعش په اتلسو مختلفو هیوادونو کې فعاله دی. دغې ډلې د عراق او سوریې مختلفې برخې تر خپل کنترول لاندی راوستلې وې او خپل د عراق الرقه ښار یې په اصطلاح خپله پلازمېنه نومولې وه. د ۲۰۱۵ کال له جنورۍ میاشتې راهیسې دغه ډله په مختلفو سیمو کې له ماتې سره مخامخ شوې ده.
څوک د داعش پر وړاندې جنګیږي؟
مختلفې ډلې د داعش پر وړاندې د جګړې په حال کې دي. د امریکا متحده ایالاتو په مشرۍ د پنځو هیوادونو پوځي ائتلاف د دغې ډلې پر جنګیالیو هوایې بریدونه کوي. په دغه اتحاد کې عربي هیوادونه هم شامل دي. روسیه هم د سوریې د ولسمشر په ملاتړ د داعش پر وړاندې هوایې عملیات ترسره کوي په داسې حال کې چې پلي ځواکونه د پيشمرګه و په ملاتړ په ځمکنیو عملیاتو بوخت دي.
داعش له کومې پيسې ترلاسه کوي؟
دغه ډله په غیرقانوني توګه د تیل او ګازو د پلور له لارې ځان تمویلوي. په سوریه کې د تیلو درلودونکي یوه لویه سیمه اوس هم د دغې ډلې تر کنترول لاندی ده. خو د امریکا په مشرۍ ائتلاف د دغو هدفونو په نښه کولو مشغول دی. دغه ډله د چور او چپاول او قیمتي تاریخي آثارو د پلورلو له درکه هم پيسې ترلاسه کوي.
داعش پر کومو ځایونو بریدونه کړي دي؟
داعش د نړۍ په مختلفو برخو کې د بریدونو مسئولیت په غاړه اخیستې دی. دغې ډلې تر ټولو خونړی برید د عراق په پلازمېنه بغداد کې کړی وو چې په پایله کې یې لږ تر لږه ۲۰۰ تنه مړه او په سلګونو نور ټپیان شوي ول. داعش هڅه کوي داسې کسان هم بریدونو ته وهڅوي چې له دغې ډلې سره په مستقیم ډول هیڅ ډول ارتباط نه لري. په اروپا کې هم د یو شمیر بریدونو پړه پر داعش ور اچول کیږي.
دغه ډله د خپل ځواکمنتیا له پاره له مختلفو طریقو کار اخلي. د داعش جنګیالیو په سوریې او عراق کې چور او چپاول وکړ او ډیر شمیر لرغوني آثار یې ویجاړ او ولوټل، څو په دې توګه د دغه هیواد کلتور تباه او په راتلونکي کې د سیلانیانو د ورتګ څخه مخنیوي شوی وي. دغې ډلې د مختلفو مذهبي اقلیتونو ښځې د وینځو په توګه ونیولې او له ټولنیزو رسنیو څخه یې د خپلو تبلیغاتو له پاره استفاده وکړه.
د سوریې او عراق جګړو څومره خلک زیان من کړي دي؟
د سوریې د شخړې له امله نږدې ۶ میلیونه خلک بې کوره شوي دي. په دوی کې ډیري خلکو په ګاونډیو هیوادونو لبنان، اردون او ترکیې کې پنا ترلاسه کړې. په سلګونه زره سوریایې مهاجر د یوه آرامه ژوند له پاره اروپا ته هم مهاجر شوي دي. همدارنګه د اټکلونو له مخې په عراق کې ۳ میلیونه انسانان په خپل هیواد کې در په دره شوي دي.
