ايران د اسلامي انقلاب د ۴۰مي کليزې د لمانځني پرمهال پر اسرائيلو د پوځي بريدونو گواښ کړی وو. خو لومړي وزير نتنياهو سملاسي ډېر واضح ځواب ورکړ.
انځور: Reuters/T. Melville
اعلان
د ايران د اسلامي انقلاب د ۴۰ کليزي د لمانځلو پر مهال د اسرائيلو لومړي وزير بنيامين نتنياهو، د تهران مشرتابه ته په ټينگار سره پر اسرائيلو د بريد څخه خبرداری ورکړی.
نوموړي په يوه ويډيويي پيغام کې ويلي دي چې دی د خپل ستر دښمن په گواښونو خبر شوی دی. هغه ويلي دي: «خو دا ما نه شي ويرولای.» هغه زياته کړې ده چي که چيري د تهران رژيم «دغه وحشتناکه تيروتنه وکړي، او د تل ابيب او حيفا د ويجاړولو هڅه وکړي، بریالي به نه شي». هغه ويلي دي چې که ايران بيا هم بريد وکړي، «نو دا به یې د انقلاب وروستی جشن وي، چې لمانځي يې.»
«له خاورو سره به یې خاورې کړو»
دا گواښونه لومړي وزير نتنياهو د ايران د سپاه پاسداران ځواک د يوه قوماندان د څرگندونو په ځواب کې کړي دي. جنرال یدالله جوانيگواښ کړې وو چې که چيرې امريکا پر ايران بريد وکړي نو ايران به پر اسرائيلو پوځي حمله وکړي.
دغه جنرال ويلي ول: «امريکا بايد وپوهيږي چې پر موږ د بريد په ځواب کې به تل ابيب او حيفا له خاورو سره خاورې کړو.» هغه زياته کړې وه چې هيواد یې له امريکا هيڅ ويره نه لري، ځکه دوی خپله دفاع کولی شي. هغه ويلي ول چې د ايران د منځني واټن توغندي تقريباً تر۲۰۰۰ کيلومترو پورې واټن ويشتلای شي او په دې ترتيب د اسرائيلو کابو هره برخه ويشتلای شي.
ايران د فيبرورۍ پر ۱۱ نيټه د اسلامي انقلاب ۴۰ مه کليزه ولمانځله انځور: Reuters/R. Homavandi
ايران د دوشنبې په ورځ (۲۰۱۹م کال د فيبرورۍ ۱۱ نيټه) د شاهي نظام د ړنگيدو ۴۰مه کليزه ولمانځله. د ۱۹۷۹م کال د فيبرورۍ پر ۱۱ نېټه د ايران شاهي نظام له خپلو مخالفانو سره پر سړکانو باندي تر څو ورځني اخ و ډب وروسته ړنگ او په رسمي توگه د آيت الله خميني په مشرتوب د اسلامي انقلاب د بريا اعلان وشو.
«د ناکامۍ ۴۰ کاله»
د امريکا متحدو ايالاتو ولسمشر دونالد ترمپ د ايران د اسلامي انقلاب له کلیزې څخه په استعفادې سره د دغه هيواد پر حکومت سختې نيوکې وکړې. ترمپ په تويتر کې ليکلي: «۴۰ کاله فساد. ۴۰ کاله ښکيلاک. ۴۰ کاله ترور.»
نوموړي په خپل دې تويت کې زياته کړې ده چې د ایران له اوږدې مودې راهيسې کړيدونکی ولس د «ښه راتلونکي» حق لري. د هغه پېغام په فارسي ژبه هم خپور شو.
زموږ له آرشيف څخه:
د ایران د اسلامي انقلاب ۴۰ کاله په انځورونو کې
په ايران کې۴۰ کاله پخوا د آیت الله خميني په مشري انقلابيان واک ته ورسيدل. د شاه پر ضد د خلکو غوسې له خميني سره د يوه سخت دريځه اسلامي نظام په رامنځته کولو کې مرسته وکړه چې اوس هم پر دغه هيواد حکومت کوي.
انځور: Reuters/Official Khamenei website
«زه هيڅ هم نه حس کوم»
د ۱۹۷۹م کال د فيبروري پر لومړۍ نيټه خميني په فرانسه کې له تبعيده راستون شو. کله چې ترې يوه خبريال پوښتنه وکړه چې ايران ته پر راسنيدو څه احساس لري، هغه داسې ځواب ورکړ: «هيڅ - زه هیڅ هم نه حس کوم.» ځينو شنونکو د هغه دا تبصره د خمیني په نظر د یوې «مقدس دندې» د پېلولو په توګه تعبير کړه چې په کې احساسات ډېر کم نقش لري.
انځور: picture-alliance/AP Images
د شاه وخت نور ختم شوی وو
ايران ته د خميني تر ستنيدو دوه مياشتې مخکې، ډېر زیات خلک چې له ۶ تر ۹ ميليونه اټکليدل، د هېواد په سترو ښارونو کې سړکونو ته راوتلي ول. د ۱۹۷۸م کال د سپتمبر د اتمې نيټې د روز زياتي په پرتله دا مظاهرې تر ډېره سوله ايزې وې. د محمد رضا شاه پهلوي رژيم پر دې پوهيدلی وو چې د واک موده یې ختمه شوې ده او دوی د خميني د راتگ مخه نه شي نيولی.
انځور: picture-alliance/dpa/UPI
آن ښځو هم د خميني پلوي کوله
په تهران کې د انقلاب روح دومره ژورې ريښې کړې وې چې آن ښځو هم د خميني راتگ ولمانځه او دا حقيقت یې له پامه غورځولې وو چې خميني په جلاوطنۍ کې د ښځو د پرمختگ او خلاصون له پاره د شاه پر اقداماتو نيوکې کولې. په ۱۹۶۳م کال کې شاه ښځو ته د رای اچونې حق ورکړ.
انځور: picture-alliance/IMAGNO/Votava
افراطي ننداره
په ۱۹۷۱م کال کې شاه او ميرمن یې فرح ديبا (په انځور کې) د تخت جمشيد په لرغوني ساحه کې د «د فارس د سلطنت د ۲۵۰۰ کليزې» په وياړ شانداره مراسم، چې ډېر بې ځايه مصرف پرې شوې وو، نيولي ول. ډيرو دولتي مشرانو په دې مراسمو کې گډون درلود. خميني له تبعيده په خپل راليږل شوي پېغام کې سلطنت ته د «ظالم، شېطان او غير اسلامي» خطاب وکړ او د دې غندنه یې وکړه.
انځور: picture alliance/akg-images/H. Vassal
تبعيد او مړينه
شاه د ۱۹۷۹م کال د جنورۍ پر ۱۶ نيټه د اسلامي انقلاب د فشار له کبله ايران پرېښود. په بيلا بيلو هېوادونو کې تر ژوند کولو وروسته هغه د ۱۹۸۰م کال د جولايي پر ۲۷ نيټه د مصر په پلازمينه قاهره کې د سرطان ناروغۍ له کبله ومړ.
انځور: picture-alliance/UPI
د قدرت تر بنسټیزه کولو وروسته اقدامات
د اسلامي انقلابيانو له پاره په لومړي سر کې د ښځو حقونه یو ستره موضوع نه وه. سخت دريځه اسلام یې د خپل قدرت تر بنسټیزه کولو وروسته عملي کړ.
انځور: Tasnim
عسکر هم له انقلاب سره يوځای شول
په ۱۹۷۹م کال کې ايران ته د خميني تر راستنيدو وروسته پوځ نور د مظاهره کوونکو مخالفت ونه کړ او د فيبرورۍ پر ۱۱مه نيټه یې ځان بې طرفه اعلان کړ. پر دې سربيره هم انقلابيانو په فيبروري او اپريل مياشتو کې يو شمير جنرالان اعدام کړل.
انځور: picture-alliance/dpa/EPU
نوی حکومت
خميني ډېر ژر د ایران سلطنت، پخوانی حکومت او پارلمان غير قانوني وبلل او ویې ويل چی دی به يو نوی حکومت ونوموي «ځکه چې ولس راباندې باور لري». د ايران د چارو کارپوهانو په حواله دا ځان غولونه نه بلکې حقيقت وو.
انځور: picture-alliance/AP Photo/FY
د انقلاب ليبراله څيره
مهدي بازرگان چې يو عالم او ديموکراسي پلوه فعال وو، د شاه پهلوي د پاچاهۍ پر ضد یې کمپاين چلولی وو او له دې کبله یې څو کاله زنداني شوی هم وو. خميني هغه د خپل لومړي صدراعظم په توگه غوره کړ خو بازرگان له خميني سره هم د نظر اختلاف لره. هغه په پاريس کې له خميني سره تر ليدنې کتنې وورسته، خمیني «پگړۍ لرونکی شاه» وباله. بازرگان يوازې ۹ مياشتې پر څوکۍ پاته شو.
انځور: Iranian.com
د امريکا د سفارت نيول
د ۱۹۷۹م کال په نوامبر مياشت کې تندلاري ايراني محصلينو په ايران کې د امريکا متحده ايالاتو سفارت ته ننوتل او د سفارت کارکوونکي یې برمته کړل. محصلينو له دې ويره لرله چې شاه به د امريکا په مرسته يو وار بيا واک ته ورسيږي. خميني له دې موقع استعفاده وکړه او خپل مخالفين یې د «امريکا متحدين» وبلل او له دندو یې گوښه کړل.
انځور: Fars
علي خامنه اي - د انقلاب ساتونکی
په ۱۹۸۹م کال کې د عالمانو شورا آيت الله علي خامنه اي د خميني د ځای ناستي په توگه غوره کړ. نوموړی تر نن ورځې پورې د ټولو دولتي نهادونو واک په لاس کې لري. خو ۷۹ کلن خامنه اي، د خپل سلف خمیني په څیر نفوذ نه لري.