د داعش يا «اسلامي دولت» ډلې مشر ابوبکر البغدادي په خپل دغه ۳۰ دقيقه يي صوتي پېغام کې چې د دغه ترهگریز سازمان د تبليغاتي څانگې له خوا خپور شوی دی، ويلي دي چې د داعش جنگيالي دي د سوریې او عراق په زندانونو کې پراته جهادستان او د هغوی د کورنۍ غړي آزاد کړي.
د الفرقان شبکې له خوا په خپاره شوي پېغام کې د داعش دغه مشر چې د شتون په اړه يې شکونه موجود دي، ويلي: «زندانونه، زندانونه، ای د خلافت سرتیرو! خپل ټول زور په کار واچوئ څو خپل ورونه او خويندې وژغورئ او د هغوی د آزادولو له پاره د زندان ديوالونه ونړوئ.»
نوموړي په دې ترڅ کې دا هم وويل چې ډله به یې په ټوله نړۍ کې خپلو عملیاتو ته دوام ورکړي.
د داعش ډلې په زرونه شکمن جنگيالي او د هغوی د کورنيو غړي په عراق او د سوریې په کُرد ميشته سيمه کې له حده په ډېرو ډکو زندانونو او کمپونو کې ساتل کيږي.
په سوريه کي د داعش جنگياليو د کورنيو په لسونو زره غړي په لاگرونو کې پراته وي.
دا ډول يو تر ټولو ستر کمپ د سوریې په شمال ختيځ کې د الهول کمپ دی. هلته کُردي ځواکونو ۷۰ زره کسان ساتلي دي چې زياتره یې د داعش د هغو جنگياليو کورنۍ دي چې په سوريه کې له خپل وروستي سنگره تښتېدلي ول.
د ژغورني نړيوالې کميټي په روانه اوونۍ کې ويلي دي چې په الهول کې ميشت انسانان په «برزخ» کې ژوند تیروي.
کردي چارواکو ويلي دي چې د سوریې د شمال ختيځ په کمپونو کې د يو شمیر هيوادونو۱۲۰۰۰ اتباع هم اوسي چې په هغه کې ۴۰۰۰ ښځې او تر دې دوه چنده زيات ماشومان اوسي. زياتره یې په دې اړه ډاډمن نه دي چې خپلو هيوادونو ته تر تللو وروسته به ورسره څه ډول چلن کيږي. همدا راز په لسونو زره شکمن جنگيالي هم د عراق او سوریې په زندانونو کې شپې او ورځې سبا کوي.
که څه هم چې داعش په عراق او سوريه کې خپلې سېمې له لاسه ورکړي دي، خو دغه ډله اوس هم ځيني وخت په نښتو کې ښکيلیږي او بمي بريدونه کوي. گومان کيږي چې البغدادي که چېرې ژوندی وي، نو د عراق او سوریې ترمنځ په سرحدي صحرايي سيمه کې به پټ وي.
د داعش يا «اسلامي دولت» ډلې پلويان له فلېپين څخه نيولې تر افغانستانه او تر لویديځې افریقا پورې فعال دي. گومان کيږي چې دغه ډله په ټوله نړۍ کې داسې هستې لري چې غړي یې پکښې بريد يا فعاليت کولو ته انتظار باسي.
BS/NZ (AFP, AP, Reuters)
زموږ له آرشيف څخه:
د سوریې شمالي ښار رقه کابو څلور کاله د داعش د ترهگرو مليشو يو له مهمو پخو سنگرونو څخه وو. دلته ډله ایز قبرونه، د هغوی د بې رحمه وژنو شواهد دي. اوس په دغه قبرونو کې پراته مړي بايد وپيژندل شي.
انځور: DW/T. Pedersenد سهار پر لسو بجو دلته په کار بوختو چې شمير یې د دولسو او پنځلسو ترمنځ دی، لومړي جسدونه له ځمکې را ايستلي دي. هغوی ځای پر ځای د فرونزک برخې د مشر اسد محمد په حضور کې دلته پر ښخو شويو جسدونو د ټپونو، د هغوی د جامو، شخصي شيانو او د بدن د نورو ځانگړو نښو نښانو معاينات کوي.
د را ايستل شويو جسدونو په اړه معلومات په دقيق ډول ثبتيږي. خو په زرونه نارينه، ښځې او ماشومانو به احتمالاً همداسې بې نومه پاته شي. د ۲۰۱۸م کال له جنورۍ راهېسې په رقه کې ۴۳۶۰ جسدونه له ډله ايزو قبرونو را ايستل شوي دي چې له دې څخه تر اوسه يوازې۷۵۰ يې پيژندل شوي دي.
تر اوسه په رقه کې له موندل شويو ديارلسو قبرونو څخه یې الفوخايخه تر ټولو ستر دی. د ساحې له لحاظه نه، بلکې هلته د ښخو شويو مړيو د شمير له کبله. د اټکلونو پر اساس هلته د تر۳۰۰۰ پوري مړي ښخ دي. کاري ډله به د ټولو مړيو د را ايستلو له پاره نيم کال وخت ته اړتيا ولري.
د روان ميلادي کال په سر کې د رقه ښار په لېرې پرته څنډه کې دا ډله ايز قبر وموندل شو. د دې ميدان يا پټي شمالي برخه يو ډله ایز قبر دی. اټکل کيږي چې په دغه ډله ایز قبر کې به تر ۱۶۰۰ زيات هغه کسان ښخ وي چې په هوايي بريدونو کې وژل شوي او يا هم داعش اعدام کړي دي. د هديرې په پاته برخه کې کابو ۹۰۰ انفرادي قبرونه د داعش د جنگيالو او د هغوی د کورنۍ د غړيو دي.
دغه کارکوونکي اټکل کوي چې دا د داعش د يوه افريقايي جنگيالي جسد دی. دی په يوه انفرادي قبر کې ښخ وو. دا جسد هم معاينه کيږي او د مړو له پاره په يوه ځانگړې کڅوړه کې خاورو ته سپارل کيږي. پر بدن یې د سوځيدو نښې دې ته اشاره کوي چې دی په هوايي بريد کې وژل شوی دی.
په ځمکه کې کابو يو متر ژور، کارکوونکو دوه يو ډول سوري موندلي. دا ښايي د داعش جنگيالو مړه زيږيدلي ماشومانو او يا د کوچنيانو قبرونه وي.
د فرونزک برخې مشر اسد محمد وايي: «دا ځای د داعش د روزنې مرکز نه وو او نه هم د داعش هديره وه، بلکې دلته پټي يا کروندې وې. زموږ دنده دا ده چې دا ځای بيرته په کرهنيزه ځمکه بدل کړو.» هغه زياته کړه: «دا هديره نه ده.»
دا نه يوازې جسمي کار دی، بلکې د کارکوونکو پر روان هم سخت اغيز لري. دا کارکوونکي په منظم ډول دمه کوي څو چای يا سگريت وڅکي او د ماسپښين لمونځ وکړي ـ او مړو ته هم دعا وکړي. د دوی له پاره دا عادي کار نه دی چې په ساعتو ساعتو هډوکي او خراب شوي جسدونه را وباسي. خو باور لري چې په دې توگه به رقه ښار ته د يوه نورمال ژوند په بيرته راگرځيدو کې مرسته وکولی شي.
