د امریکاد مشرانو جرګې په یوه غیر عادي استماعیه غونډه کې د فیسبوک بنسټګر مارک زاکربرګ د چهارشنبې په ورځ (د ۲۰۲۴م کال د جنورۍ ۳۱مه) له هغو کورنیو بخښنه وغوښته چې ماشومان یې د میټا شرکت د شبکو په کارولو سره زیانمن شوي دي.
هغه دا څرګندونې هغه مهال وکړې کله چې د متحده ایالاتو یوه سناتور دغه پانګوال د ناغوښتل شويو محصولاتو په جوړولو چې «خلک وژني» تورن کړ.
زاکربرګ د زیان لیدونکو ماشومانو کورنیو ته چې یو شمیر یې د خپلو ماشومانو انځورونو سره دې غونډې ته بلل شوي ول، وویل: «زه د هر هغه څه له پاره بخښنه غواړم چې تاسو ورسره مخ شوي یاست. هیڅوک باید هغه څه تجربه نه کړي چې ستاسې کورنۍ ورسره مخ شوې دي.»
دغه غونډه د امریکا متحده ایالاتو د مشرانو جرګې یا سنا په قضايي کمېټه کې «د ټکنالوژۍ ستر شرکتونه او له ماشومانو د انلاین جنسي استفادي کړکیچ» تر عنوان لاندې جوړه شوې وه چې د لویو شرکتونو له اجرایوي رییسانو څخه امریکايي سناتورانو خوا سختې پوښتنې وکړې.
د دې غونډې د تر سره کېدو لامل ماشومانو او تنکيو ځوانانو ته د دې شبکو د زيانونو په اړه د خلکو شکايتونه دي. د ماشومانو د حقونو پلویانو او سناتورانو په وینا، جنسي ناوړه ګټه اخیستنه، د اعتیاد ځانګړتیاوې، ځان وژنې، د خوړو اختلالات، د غیر حقیقي ښکلا معیارونو ته وده ورکول او آزار او اذیت هغه مسایل دي چې ماشومان او د ټولنیزو شبکو ځوان کاروونکي ورسره مخ دي.
په انترنت باندی اخته تنکي ځوانان
This browser does not support the video element.
د زاکربرګ تر څنګ، د ټیک ټاک شبکې مدیر، شو زي چو، هم د دغې غونډې له پاره واشنګټن ته غوښتل شوی وه.
همدارنګه ایوان شپیګل، د سنپ چټ بنسټ ایښودونکي، جیسن سیټرون، د ډیسکارډ اجرایوي رییس، او لیندا یاکارینو، د ایکس شبکې مشر (پخوانی ټویټر) مشران هم یادې غونډې ته غوښتل شوي ول.
سناتورانو ستر ډیجیټلي شبکې ملامتې کړې
د متحده ایالاتو د سنا د قضایي کمیټې رییس ډیک دوربین، د پرانیستې په خپله وینا کې وویل چې د ټیکنالوژۍ شرکتونه «د ډیری خطرونو له پاره مسؤل دي، هغه چې زموږ ماشومان ورسره په انلاین بڼه مخ دي.»
دغه سناتور وویل، دغو شرکتونو په خپلو طراحیو کې ماشومان له خطر سره مخ کړي، د خوندیتوب او د مقرراتو د څار په برخه کې په سمه توګه پانګونه نه کوي.
سناتور لینډسي ګراهام وویل: «ښاغلي زاکربرګ، تاسو او هغه شرکتونه چې له موږ سره دي، زه پوهیږم چې تاسو دا نه غوښتل، خو ستاسې لاسونه په وینو ککړ دي، تاسې داسې تولیدات لرئ چې خلک وژني.»
زاکربرګ سناتورانو ته وویل چې: «د انټرنېټ له پیله د ماشومانو آنلاین خوندي ساتل یوه ننګونه وه، او لکه څنګه چې د جنایي ډلو طریقې توپیر کوي، نو زموږ دفاع هم باید بشپړه وي.»
هغه زياته کړه، چې د څېړنو له مخې که ټولنيزو شبکو کې «تعادل» وساتل شي، نو د ځوانانو ذهني روغتيا ته زيان نه رسوي.
شرکتونو ژمنه کړې چې په آنلاین امنیت کې پانګونه کوي
د ټیک ټاک اجرایوي رئیس په دې ناسته کې امریکايي سناتورانو ته وویل: «د دریو ماشومانو د پلار په توګه، زه پوهیږم په کومو موضوعاتو چې موږ نن بحث کوو ویرونکی او د هرې کورنۍ له پاره یو وحشتناکه خوب دی.»
شو زي چو، زیاته کړه چې شرکت یې پلان لري د خوندیتوب او امنیتپه برخه کې له ۲ میلیاردو ډالرو څخه زیاته پانګونه وکړي: «یوازې سږ کال موږ شاوخوا ۴۰ زره د خوندیتوب ځانګړي کارمندان لرو چې پدې برخه کې کار کوي.»
د میټا شرکت مشر هم وویل چې دوی هم ۴۰ زره کارکوونکي د آنلاین خوندیتوب په برخه کې ګمارلي، او له ۲۰۱۶ راهیسې، د دغه شرکت د شبکو د خوندیتوب له پاره له ۲۰ میلیاردو ډالرو څخه ډیر مصرف شوی دی.
میټا، چې د نړۍ د مخکښو ټولنیزو شبکو فیسبوک او انسټاګرام مالکیت لري، ویلي چې دوئ به د نامعلومو کاروونکو مستقیم پیغامونه ځوانانو ته بند کړي.
سربیره پردې، میټا شرکت ویلي چې په انسټاګرام او فیسبوک کې به د تنکیو ځوانانو له پاره د منځپانګې محدودیتونه سخت کړي. د بیلګې په توګه، د ځان وژنې، ځان ته د زیان رسونې او د خوړو اختلالونو په اړه پوسټونو ته به د ځوانانو لاس رسی سخت کړي.
په فيسبوک کې تر ټولو مشهوري سیاسې څیرې
که چیري فيسبوک یو هیواد وای، نو د میاشتي به د ۲،۲ میلیارده متحرکه کاروونکو په لرلرو سره د نفوس د شمیر له پلوه تر چين وړاندي وای. په فيسبوک کې تر ټولو ډیري خوښ شوي سیاسي مشران څوک دي؟
انځور: picture-alliance/Zuma Pressد هندوستان لومړی وزیر نریندرا مودي تر ټولو مخکښ
د ۱۷۵ هیوادونو د ولسمشرانو او لومړي وزیرانو او سیاسي څیرو په ډله کې د هندوستان د لومړي وزیر د فيسبوک پاڼي پلویان د شمیر له پلوه په لومړي مقام کې دي. د مودي یو پوست شوي انځور ۱،۱ میلیونه لایکونه اخیستي دي.
ولسمشر ترمپ تر مودي وروسته
ولسمشر ترمپ به ښايی له دې خوښ نه وي چې په فيسبوک کې مودي ترې مخکي دی، خو ترمپ د مودي په پرتله انترکشن یا له خلکو سره دوه برابره ډیره اړیکه لري او په دې کار کې تر مودي بیا مخکې دی. له خپلې کورنۍ سره د ترمپ له یوه اخیستل شوي انځور څخه په فيسبوک کې ډیر هرکلی شوی.
د اردن ملکه رانیا، اوسمهال په عربي نړۍ کې د فسبوک ملکه هم ده
په تیر یوه کال کې په فيسبوک کې د اردن د ملکې رانیا د خوښوونکو شمیر شاوخوا ۵۶ فیصده زیات شوی دی. د شاوخوا ۱۷ میلیونه مینه والو په لرلو سره هغه په عربي نړۍ کې په لومړي مقام کې ده. د هغه مینه وال نه یوازې اردنیان، بلکي د ډيرو عربي هیوادونو خلک هم له هغې سره ډیره مینه لري. په اردون کې د فيسبوک د ټولو کاروونکو شمیر ۵،۳ سلنه دی.
د کمبودیا لومړی وزیر هون سن هم تر چا کم نه دی
د کمبودیا د لومړي وزیر هون سن «په انځور کې ښي لور ته» د فسبوک پاڼه د تیر یوه کال په ترڅ کې شاوخوا ۵۰ فیصده ډیر مینه وال پیدا کړي او اوس یې د مینه والو شمیر ۹،۶ سلنه ته لوړی شوی دی. د نړیوالي سیاسي څیرو په ډله کې هغه پنځم مقام لري خو جالبه خبره دا ده چې اوسمهال په کمبودیا کې د فسبوک د ټولو کاروونکو شمیر د ۷،۱ میلیونو کسانو په اشوخوا کې دی.
د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان بیا په اروپا کې لومړی مقام لري
که څه هم ترکیه تر اوسه پورې د اروپايي ټولنې غړی هیواد نه دی خو بیا هم د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان د فيسبوک په نړۍ کې ۸،۹ میلیونه مینه وال لري چې د اروپايي هیوادونو په ډله کې تر ټولو مخکښ دی. له هغه وروسته د بریتانیا ملکه بیا په دوهم مقام کې ده چې د فسبوک پاڼه یې شاوخوا ۴،۵ میلیونه کسانو خوښه کړې ده.
میرکل او ماکرون چیرته دي؟
د آلمان صدراعظمه انګلا میرکل او د فرانسې ولسمشر ایمانویل ماکرون بیا د فسبوک په نړۍ کې ډیرې وتلې څیرې نه دي. د میرکل د فسبوک پاڼه شاوخوا ۲،۵ میلیونه مینه وال او د فرانسې د ولسمشر ماکرون پاڼه بیا ۲،۱ میلیونه. خو پر دې سربیره بیا هم د اقلیم په تړاو د پاریس له تړون څخه د ترمپ د وتلو د پریکړې په ځواب کې د ماکرون خپرې شوې ویډیو بیا تر ترمپ او مودي څخه هم ډیر مخکښه وه.
د اندونیزیا ولسمشر جوکو ویدودو
د اندونیزیا د ولسمشر جوکو ویدودو د فسبوک پاڼه شاوخوا ۸،۱ میلیونه مینوال لري. د هغه په پرتله د ګاونډي هیواد مالیزیا د لومړي وزیر نجیب رزاق بیا یوازې ۳،۳ میلیونه مینه وال لري.
د مصر ولسمشر عبدالفتاح السیسي
په عربي هیوادونو کې د اردن تر ملکې وروسته د مصر ولسمشر السیسي بیا دوهم مقام لري او د فسبوک پاڼه یې ۷،۲ میلیونه مینوال لري.
د جستن ترودو مینه وال کم دي خو د ډیرو خلکو زړونه یې ګټلي
د کاناډا د لومړي وزیر جستن ترودو فیسبوک پاڼه ۵،۸ میلیونه مینوال لري. خو د تیرې روژې پرمهال د کاناډا د مسلمانانو له پاره د روژې په هکله د هغه یوه پیغام شاوخوا ۱۱ نیم میلیونه کسانو ولید او نږدې یو میلیون کسانو هغه لایک، شیر او یا هم ورباندې تبصره ولیکله.
د نیوزیلاند لومړۍ وزیره هم ډیر مینوال لري
د نیوزیلاند لومړی وزیره جاسیندا آردرن په ځانګړې توګه د خپل فيسبوک پاني په چلولو کې ډیره فعاله ده او ډیر وخت د فسبوک لایف له لارې له خپلو خلکو سره په اړیکه کې وي. د هغې پر ویډیوګانو باندې د لایک پر ځای د زړونو ډیر سمبولونه لیدل کیږي.
