د امریکا متحده ایالاتو ولسسمشر دونالد ترمپ د دوشنبې په ورځ (د سپټمبر ۱۵ نیټه) وویل چې افغانستان او څو نور هیوادونه د هغو هیوادونو په نوملړ کې زیاتیږي چې د متحده ایالاتو له نظره په تیرو ۱۲ میاشتو کې «په څرګند ډول» له نشه يي توکو سره د مبارزې په برخه کې د خپلو ژمنو په پوره کولو کې پاتې راغلي دي.
د ترمپ په اعلامیه کې راغلي دي: «زه په دې توګه افغانستان ، بولویا، برما(میانمار)، کولمبیا او ونزیویلا د هغو هیوادونو په توګه معرفي کوم چې په تیرو ۱۲ میاشتو کې په ښکاره ډول له مخدره موادو سره د مبارزې په برخه کې د نړیوالو موافقتنامو پر اساس د خپلو ژمنو په مراعاتولو کې ناکامه شوي دي.»
د ترمپ په اعلامیه کې راغلي دي: «په کولمبیا کې د کوکنارو کښت او کوکائینو تولید د ګوستاوو پترو د جمهوري ریاست په دور کې په بې ساري ډول د ریکارډ کچې ته رسیدلی دی او د نشه یي توکو د ترهګریزو ډلو د رضایت د جلبولو له پاره د هغه ناکامه هڅو، یوازې کړکیچ زیات کړی دی.»
نوموړي په ورته وخت کې د کولمبیا له امنیتي پرسونل څخه د هغوي د «زړورتیا او مهارت» له کبله مننه وکړه.
په اعلامیه کې زیاته شوې ده: «د تیر کال په اوږدو کې د مخدره موادو د کنترول په برخه کې د خپلو ژمنو په ترسره کولو کې د کولمبیا ناکامي، یوازې د دوی د سیاسي رهبرۍ پورې اړه پيدا کوي. که د کولمبیا حکومت د کوکنارو د تولید کمولو او کوکائنو د قاچاق د ریښو لمنځه وړلو له پاره لا زیات جدي اقدامات ترسره کړي، نو د دې عنوان بدلول به و ارزوو.»
د لاتین امریکا د مافیایي بانډونو تر ټولو خطرناک مجرمان
په دې انځوریز رپوټ کې تاسې ته د لاتین امریکاد نشه یي توکو او مافیایي بانډونو تر ټولو خطرناکې څیرې درپيژنو. ځنې له دوی څخه اوس هم په زنداننو کې دي. انځور: picture-alliance/dpa/M. Guzman د مکسیکو د سینالوآ په نوم ډلې مشر ګزمان، چې خلک یي ایل چاپو بولي په وار وار د خبرونو په سرټکو کې ځای نیولی دی. نوموړی دوه ځله له زندان څخه په تیښته بریالی شوی هم دی. د FBI او انټرپول په لیست کې تر اوسامه بن لادن وروسته دویم نوم د ده وو. ګزمان د پيسو سپينولو، سړي تښتونې، د مخدره توکو د پلورنې او قتل په پيښو کې په ښکیلتیا تورن په ۲۰۱۷م کال کې امریکا متحده ایالاتو ته سپارل شوی وو.
انځور: picture alliance/dpa/J. Mendez هیکټور پالما سالازار یا ایل ګوئیرو سالازار د «ایل چاپو» تر ټولو مهم ملګری وو. نوموړی په ۲۰۰۷ م کال کې د کوکائنو د قاچاق په جرم امریکا ته سپارل شوی وو. د ایل ګوئیرو سزا د هغه د ښو اخلاقو له امله کم کړای شوې وه. هغه د ۱۶ کلونو پر ځای تر ۹ کلن بند وروسته د کولورادو له زندان څخه آزاد او مکسیکو ته وشړل شو. هغه اوس په مکسیکو کې د قتل د جرم له امله د التپلانو په زندان کې چې د سختو امنیتي تدابیرو درلودونکی دی بندی دی.
انځور: thewhistleblowers.info ګلبیرتو او میګیل رودریګیز اوریخوئیلا میګیل او ګلبیرتو رودریګیز تر ۱۹۹۵م کاله پورې په کولمبیا کې د «تور» په نوم ډلې مشران وو. د دوی د همکارۍ له کبله پولیس وتوانیدل چې پابلو ایسکوبار هم ونیسي. دغه دواړه وروسته امریکایي چارواکو ته سپارل شوي وو چې په ۲۰۰۶ کې په عمري بند محکوم شول. میګیل د سويلي کارولینا او ګلبیرتو د شمالي کارولینا په زندانونو کې بندیان دي.
انځور: picture-alliance/dpa/EPA/SIJIN دیئیګو مونتویا سانچیز(ډون ډیئیګو) د امریکا د داخلي استخباراتو FBI د مطلوب ترين کسانو په نوملړ کې د ده نوم په ۱۰ مقام کې ځای درلود. ډون ډیئیګو په ۱۹۹۰ لسیزه کې په کولمبیا کې د «نورتې دیل ویا» مافیایي ډلې مشري کوله. هغه په ۲۰۰۷م کال کې د کولمبیایي پوځ له خوا تر نیول کیدو یو کال وروسته امریکا ته وسپارل شو. په ۲۰۰۹م کال کې د مخدره توکو پر پلورلو، قتل او په زور د پيسو اخیستلو پر جرمونو اعتراف وکړ. هغه ته د ۴۵ کاله بند سزا اورول شوې.
انځور: picture-alliance/dpa خوآن کارلوس رامیریز آبادیا (چوپیتا) د ایسکوباراس تر وژل کیدو او د رودریګیز د دواړو ورونو تر نیول کیدو وروسته د «چوپيتا» نوم ډیر اوریدل کیده. چوپيتا امریکا ته کوکائن قاچاق کول. هغه هم په ۲۰۰۷م کال کې په برازیل کې تر نیول کیدو وروسته امریکا ته وسپارل شو. ده ته د ۵۵ کاله بند سزا واورول شوه. هغه د خپل د مخ د بڼې بدلولو له پاره څو جراحي عملیاتونه کړي وو.
انځور: picture-alliance/ dpa ایډګر والدیز ولیارئیل «لاباریي» ولیارئیل له ایل چاپو سره نږدې اړیکې درلودلې. ده ته په مکسیکو کې د نشه یي توکو تر ټولو خطرناک او ظالم قاچاقبر ویل کیږي. نوموړی په ۲۰۱۰م کال کې په مکسیکو کې ونیول شو او په ۲۰۱۵م کال کې امریکا ته وسپارل شو. والیاریئل چې په ۴۹ کلن بند محکوم شوی اوس په زندان کې دی.
انځور: picture-alliance/dpa/M. Guzman ساندر اویلا بیلتران چې د پاسیفیک په ملکې مشهوره ده، د مکسیکو هیواد پورې تعلق لري. دې ته د مکسیکو د سینالوآ او د کولمبیا د «نورتي دیل ویا» ترمنځ د یوه مهم ارتباطي کس په سترګه کتل کیده. په محاکمه کې پر دې کوم جرم ثابت نه شو، خو د غیر قانوني وسلو ساتلو په جرم کې په ۲۰۱۳م کال کې د میامي یوې محکمې په نږدې شپږ کال بند محکومه کړه. اوس دا د یوې آزادې تبع په توګه ژوند کوي.
انځور: picture-alliance/dpa نوموړی یو وخت د ایل چاپو ګزمان، یو تر ټولو نږدې ملګری ګڼل کیده خو وروسته یي بیا ډیر سخت دښمن شو. ده د مکسیکو د سینالوآ ډلې پر وړاندې ډیره خونړۍ جګړه هم کړې وه. الفریدو بیلتران لیوا، په ۲۰۰۸م کال کې په مکسیکو کې ونیول شو او په ۲۰۱۴ م کال کې هغه په امریکایي زندان کې وو. نوموړی د مخدره توکو د کاروبار په جرم کې د کولمبیا ښار په یوه زندان کې د خپل عمري بند سزا تیروي.
انځور: Getty Images/AFP/O. Torres داماسو لوپيز(ایل لیسینسیادو) ایل لیسینسیادو یو وخت د پوئنتي ګراندې په نوم زندان مرستیال وو. ایل لیسینسیادو په ۲۰۰۱م کال کې له ایل چاپو سره له زندانه په تیښته کې مرسته او همکاري کړې وه. وروسته له هغې دغه تحصیل یافته کس د ګزمان یا ایل چاپو د تر ټولو نږدې او د باور وړو کسانو په لیست کې شامل شو. نوموړی په ۲۰۱۷م کال په مکسیکو کې تر نیول کیدو وروسته امریکا ته وسپارل شو. د کوکائنو د قاچاق په جرم هغه د عمري بند سزا تیروي.
انځور: Reuters/C. Jasson ویسینتی زمبلادا (ایل ویسینتیلو) نن سبا د سینالوآ ګینګ مافیايي ډلې مشري اسمعیل زمبلادا کوي چې ویسینتی د هغه زوی دی. نوموړی په ۲۰۰۹م کال کې ونيول شو او درې کاله وروسته امریکایي چارواکو ته وسپارل شو. ایل ویسینتیلو د ایل چاپو پر ضد دوسیه کې له امریکایي چارواکو سره مرسته کوي او له همدې امله ده ته د ۱۵کاله بند سزا اورول شوې وه. خو هغه بیا د څلور کاله بند تر تیرولو وروسته آزاد کړای شو؟
انځور: picture-alliance/dpa/M. Guzman
ترمپ مخکې تر دې ګواښ کړی و چې د مخدره موادو په کنترول کې د ناکامه پاتېدو له کبله به د ولسمشر هڅې رد کړي، او د امریکا د جمهوري غوښتونکو استازو هم له دغه هیواد سره په شدید ډول په ملکي برخه کې د مرستو کمولو ملاتړ کړی دی.
د کولمبیا ولسمشر ګوستاوو پترو په یوه ویډیویي پيغام کې د دې پریکړې له کبله خفګان ښودلی دی. هغه ویلي دي چې دغه تصمیم د لسګونو پولیس، سرتیرو او ملکي کولمبیایانو له مړینې وروسته، چې د مخدره موادو د قاچاق د مخنیوي په خاطر یې مبارزه کوله نیول شوی دی.
هغه وویل: «هغه کار چې موږ یې ترسره کوو واقعاً هم د کولمبیا له خلکو سره هیڅ ارتباط نه لري، بلکې هدف دا دی چې د امریکا د ټولنې مخه ونیسو، څو کوکاین هلته ونه رسیږي.»
په واشنګټن کې د امریکا سفیر دانیل ګارسیا- پنا، تیره اونۍ خبریالانو ته وویل چې د امریکا متحده ایالاتو مرستې لادمخه د امریکا د پرمختیایي ادارې د فعالیتونو د لغوه کیدو په دلیل کم شوي دي.
نوموړي د خپلو خبرو په دوام وویل چې که ترمپ پریکړه وکړي چې له مخدره موادو سره په مبارزې کې د کولمبیا هڅې تائید نه کړي، نو متحده ایالات کولی شي هغه شاوخوا ۱۰۰ میلیونه ډالره چې د مخدره موادو د قاچاق پر پروګرامونو متمرکزې نه دي، بندې کړي.
This browser does not support the video element.
