د خبري آژانسونو د رپوټونو له مخې د سپینې ماڼۍ د ملي امنیت مرستیال بن رودس، د سه شنبې په ماښام ناوخته وویل: «ټول معلومات په څرگند ډول ښيي چې دا یو هوایي برید وو.»
هغه په خپلو خبرو کې روښانه کړې ده چې دا په دې معنی چې دوه لوري مسولیت لرلی شي یا د سوریې رژیم او یا هم د روسیې حکومت. هغه د اوربند په تړون کې د روسیې مکلفیت ته په اشارې سره ویلي دي چې متحده ایالات په دغه سیمه کې د روسیې حکومت د هوایي برید له پاره مسوول گڼي.
د دوشنبې د ورځې پیښې د ۳۱ مرسته رسوونکو لارۍ موټرو له ډلې څخه ۱۸ یې ویجاړې کړې او ۲۱ تنه یې ووژل. د پیښې د رامنځ ته کیدو پر مهال له لارۍ موټرو څخه د سوریې د سرې میاشتې په یوه گودام کې د زرگونو خلکو له پاره راوړل شوي خوراکي توکي او دارو درمل ځای پر ځای کیدل.
دغه پیښه د دې سبب شوه چې په سوریه کې د یوې اوونۍ له پاره نافذ شوې نازک اوربند له منځه ولاړ شي او ملگري ملتونه په دغه هیواد کې د بشري مرستو خپل ټول کاروانونه ودروي.
دوو امریکايي چارواکو چې نوم یې نه دی اخیستل شوی د امریکایي استخباراتو له قوله د رویټرز خبري آژانس ته ویلي دي چې دوه روسۍ سوخو SU -24 ډوله جنگې الوتکې دقیقا د برید پر مهال د دغه کتار پر سر په فضا کې وې.
خو مسکو او دمشق په دغه هوایي برید کې هر ډول ښکلتیا ردوي. د روسیې د دفاع وزارت ویاند ایگور کونا شینکوف، ویلي دي چې د بې پیلوټه الوتکو د انځورونو او فعالانو د فلمونو له مخې د بمبارۍ هیڅ کومه نخښه نښانه نه شته. کریملین بیا وایي چې دوی پر دې باور دي چې د ځمکې پر سر د کومې پیښې د رامنځ ته کیدو له کبله لاریو اور اخیستی دی.
ملگرو ملتونو، سره صلیب او د سوریې سرې میاشتې په گډه د سوریې له حکومت سره د مرستو دغه کاروان همغږی کړی وو. د سوریې سرې میاشتې ویلي دي چې د دوی یو ځايي مشر او نور ۲۱ ملکي کسان په دغه پیښه کې وژل شوي دي.
ملگري ملتونه پر دې باور دي چې ښایي دغه پیښه په جنگي جرمونو کې وشمیرل شي. د ملگرو ملتونو عمومي منشي بانکي مون، د سه شنبې په ورځ عمومي اسامبلې ته په خپله وینا کې وویل: «بشري مرستندویه کسان چې د ژوندانه ژغورولو مرستې رسوي اتلان دي [...] څوک چې هغوی بمباروي ډارن دي.»
د مرستندویه توکو دغه کاروان یوازې څو ساعته وروسته له هغې په نخښه شو چې د سوریې پوځ د متحدو ایالاتو او روسیې په منځگړتوب د یوې اوونې له پاره د رامنځ ته شوي اوربند د ختمیدو اعلان وکړ.
په پام کې ده چې د ملگرو ملتونو د امنیت شورا د چهارشنبې په ورځ د سوریې د وضعیت په اړه د لوې کچې یوه غونډه تر سره کړي.
په حلب کې ویجاړۍ او ورځنی ژوند
حلب د سوریې ستر اقتصادي ښار وو. خو نن دا یوه ویجاړه دښته ده. د سوریې د حکومتي ځواکونو او یاغیانو ترمنځ نښتو دلته خپلې نخښې پريښي دي. د یوه کلابند ښار ویجاړۍ او ورځنی ژوند په دې انځورونو کې کتلای شئ.
انځور: picture-alliance/dpa/WYD Krakow2016په داسي حال کې چې د ښار یوه برخه د ولسمشر بشارالاسد څواکونو په لاس کې ده، له بلې برخې څخه یې یاغیان دفاع کوي. دواړي برخي سختې زیانمنې شوي لکه دغه د بني زید سیمه.
ځينې کوڅې او محلونه په بشپړه توګه لوټي شوي دي. مرستندویان تر هر برید وروسته د قربانیانو لټه کوي.
ژغورونکې عمله په کار بوخته ده
د یاغیانو په دې سیمه کې د اسد ځواکونو تر بریدونو وروسته د درنو ماشینونو په مرسته د ملبې د ټولو کار روان دی.
د یاغیانو سیمې ته د اسد ځواکونو د داخلیدو د مخنیوي په موخه له هري وسیلې کار اخیستل کیږي. په دې انځور کې لیدل کیږي چې په مشهد سیمه کې ټایرونو ته اور ورته کړل شوی څو برید ګر څه ونه لیدلای شي.
چا چې کور له لاسه ورکړی باید ځانته یوه بله سرپنا پيدا کړي. خلک نه یوازې په خیمو کې اوسي، بلکې د ویجاړو شویو موټرو څخه هم د سرپنا په توګه کار اخیستل کیږي.
د سوریې حکومت د یاغیانو په ولکه کي سیمې پر اوسیدونکو د سیمې څخه د وتلو غږ کړی. دوی باید د ښار په شمال کې دغه کورونو ته پنا یوسي.
مسجدونه هم لکه دلته د قمر الحمرا د ناحیې د عمر بن حطاب مسجد هم له څو کلونو راهيسي له کورنۍ جګړې خوندي نه دی پاته.
جګړه د شپې له خوا هم روانه وي.سرې لمبې آسمان ته پورته کیږي. دا ځل د حکومتي ځواکونو د وسلې یو ډیپو په نخښه شوې.
د ویجاړیو په منځ کې باغچه
د ټولو ویجاړیو ترڅنګ انسانان باید د خپلې خیټې غم هم وخوري. عبدالله الختموي په یوه کوچنۍ ټوټه ځمکه ترکاري کرلې او په دې توګه په قسمي توګه ځان ته خواړه برابروي.
د وچې ډوډۍ د ترلاسه کولو له پاره هم بايد زیاتره وخت خلک په اوږدو کتارونو کې ودریریږي. لکه دلته د حلب په شمالي برخه کې یعني د یاغیانو تر کنترول لاندې سیمه.
د یو څو شیبو له پاره جنګ هیرول
د لوبو په دې ځای کې د حلب د ورځني ژوند یعني جګړو څخه د ماشومانو پام د یو څو شیبو له پاره اوښتې دی. د لوبو دا ځای د جولای میاشتي په سر کې په اتارب ناحیه کې جوړ کړل شو.
په حلب کې داسې صحنې هم لیدل کیږي: د یاغیانو د سیمې ماشومان په کوڅو کې له پلاستکي توپکچو سره لوبې کوي.
ټول ځایونه لا وران نه دي. د سانته ماتلده دغه کلیسا تر اوسه په امان ده. دلته په سونو ځوانانو همدا څو ورځې تر مخه د ځوانانو نړیواله ورځ ولمانځله.
